Bv0518

MOLDROK OM MOLD, MAT OG LANDBRUK
Dag Jørund Lønning
professor og rektor ved HLB,
Høgskulen for landbruk og bygdeutvikling.
Grüne Woche: Kampen
om framtidslandbruket
Grüne Woche skal vera det globale landbruket
sin fremste møteplass, men den
verdsomspennande lokale matrevolusjonen
og det framveksande menneskenære
landbruket er nærast usynlege i
Berlin. Det visuelle inntrykket ein får på
messa er heller at standardisering, industriell
masseproduksjon og turboforbruk
har vunne ein endeleg siger.
Traktorane i maskinhallen er på storleik
med halve operabygget i Oslo, plogane
massive nok til å dekka den andre
halvdelen. Ved sida står dresskledde
herremenn og deler ut brosjyrar om
«moderne landbruksproduksjon». Kjemikalieseljarane
er tilsvarande velkledde
og velartikulerte i sine freistnader
på å fremja enkle og endelege løysingar
på dei hindringar «naturen» eventuelt
måtte leggja i vegen for «den moderne
bonden».
Framtidsbildet er det same gamle: endå
større maskinar, endå meir monokultur
og endå meir kjemi. Konsekvensar er ikkje
ein del av dette bildet. Det er som om
erosjon, utarming av mold, ureining av
vassdrag, aukande medisinbruk, fleire
matskandalar og veksande klimautfordringar
ikkje finst. Lokalsamfunn er
ikkje-tema.
Den same 50-tallsinspirerte vekstideologien
dominerer hovudaktiviteten på
messa, reisemålspromotering, støtta
opp av alkohol- og matsmaking. Masseforbruk
står i fokus, og tidsrette ideal
som «lettvint», «enkel tilgang» og «skje
raskt» er reindyrka.
I strie straumar og lynraskt tempo kostar
me «konsumentar» frå det eine landet
sin stand til det neste. Me er så levande
redde for å gå glipp av noko, med det
resultat at me stort sett går glipp av alt.
Gjennomsnittleg tid per stand per forbrukar
er nemleg på under eitt minutt. Ein
har så vidt tid til å slenga ut ein evaluerande
kommentar der ein durar av garde.
Kritikken sit laust. Den som skal lukkast
med å vinna den kravstore globale
konsumenten sitt anerkjennande nikk,
må evna å finna den rette balansen; mellom
fargar, dekorering, uniformering,
smaksprøvar, drikkeutval, underhaldning
og illustrasjonar.
«Masseforbruk
står i fokus»
Ikkje overraskande blir resultatet landpresentasjonar
som framstår som ei
lang rekke polerte og stereotypiske
glansbilde. Holland er tulipanar, Marokko
er krydder, Finland er julenisse,
Sveits er ostefondue, Sverige er elg. Den
norske standen er delt i Fjord-Norge og
Fjell-Norge (NB! Trøndelag stiller som
seg sjølv, og ære være dei for det). Bilda
på veggene speglar også av slike hovudtema;
høge fjell og fossar, lange og
tronge fjordar. Sola skin på alle bilda! Dei
som står på standen er kledde i lusekofter.
I lyntempo serverer dei smaksprøvar
med laks, flatbrød, spekemat og akevitt.
Den som har innsideinformasjon, veit
at ein på den norske standen finn nokre
av landets mest innovative produsentar
av lokal mat. Men denne informasjonen
kjem ikkje fram til dei som hastar forbi.
Det er ingen kopling mellom produkt og
produsent. Personlege historier skal ikkje
fram. Den andletslause forbrukaren
møter den like andletslause seljaren. Og
alt skjer veldig fort. Suksess blir målt i
tal besøkande, ikkje i kor lenge dei blir.
Slik er Grüne Woche eit tydeleg uttrykk
for kva masseforbruket gjer med menneskeleg
individualitet. Me blir ein stor
andletslaus masse der me kollektivt
kostar gjennom handlegatar eller messehallar
i eit tilsynelatande evig forbruksjag.
Sjølve drivkrafta i tida me lever
i, masseforbrukets epoke, er at målet
heile tida flyttar seg, at me aldri blir nøgde.
Me må kjøpa oftare og kasta oftare.
Med eit så kritisk syn på GW, kvifor er eg
då likevel på plass nærast kvart einaste
år? Jo, fordi denne arenaen også er ein
av dei best eigna til å avsløra kor menneskefiendtlege
både industrilandbruket
og ideologien som held det oppe, forbru-
18 Nr. 5 - 9. februar 2018 BONDEVENNEN