3 dagers opplevelsestur til vinnerne • 30 000 kroner ... - Nysgjerrigper

More documents

Recommendations

Info

4 Sommaren 2003 kom Mars og jorda nærmare kvarandre enn dei hadde vore på 60 000 år. Den sjansen kunne ikkje forskarane la gå frå seg. TEKST: EIRIK NEWTH mars express nysgjerrigper – 4-2003, 10. årgang
Illustrasjon av overfl aten på Mars. FOTO/ILLUSTRASJONER: MEDIALAB/ESA 2001 Med ein avstand på «berre» 55 millionar kilometer ville det gå raskare enn normalt å fl y frå planeten vår til Mars. Det var ein viktig grunn til at romsonden Mars Express vart send av garde i juni i år av den europeiske romorganisasjonen esa. Satellitt og romsonde Mars Express består eigentleg av to romfartøy. Det eine er ein satellitt som skal gå i bane rundt Mars i minst eitt Mars-år (som varer i 687 dagar), og det andre er ein sonde som skal lande mjukt på overfl ata til Mars første juledag i år. Landinga skjer ved hjelp av svære ballongar som tek av for støyten når sonden treff er bakken. Han kjem truleg til å sprette høgt til vers fl eire gonger før han slår seg til ro og faldar ut solcellepanela sine. Mange instrument Satellitten er utstyrt med sju ulike instrument, blant anna to kamera som kan ta svært skarpe bilete av overfl ata. Det er spesielt to ting som skil Mars Express-satellitten frå dei mange andre som har gått rundt planeten tidlegare: Satellitten inneheld måleinstrument som skal lage det første kartet over mineral og bergartar på den raude planeten. I tillegg er han utstyrt med ei 40 meter lang radarantenne. Antenna kan oppdage vatn opptil to kilometer under bakken. Landingsfartøyet Landingsfartøyet heiter Beagle II, og er oppkalla etter skipet som den berømte biologen Charles Darwin reiste med på 1830-talet. På denne ferda gjorde Darwin mange av observasjonane han brukte då han skreiv si berømte bok om utviklingslæra. Namnevalet er ikkje tilfeldig, for om det fi nst liv på Mars, har det utvikla seg etter dei same naturlovene som livet på jorda. Utviklingslæra gjeld overalt i universet. Robotar Beagle II-sonden har to kamera som kan fotografere omgivnadene, og eit mikroskop plassert på ein robot-arm. I tillegg er han utstyrt med eit bor som kan ta kjerneprøvar av stein, og ein «moldvarp-robot». Dette er ein fj ernstyrt minirobot som kan grave seg ned i bakken og kome til under steinar. Prøvane frå boret og moldvarpen skal analyserast i eit mini-laboratorium som har tolv små omnar og utstyr som måler nøyaktig kva slags atom dei inneheld. Dermed kan ein fi nne ut kor gamle steinane på Mars er, og om dei inneheld stoff som blir laga av levande vesen. I godt selskap Mars Express kjem ikkje til å vere åleine på Mars. Satellitten Global Surveyor har krinsa rundt planeten og teke gode bilete i seks år, og i sommar vart to nye amerikanske romskip skotne opp. Det dreier seg om to robot-bilar som skal kjøre rundt på overfl ata, ta bilete og gjere målingar frå januar til mars neste år. Reknar vi med den japanske romsonden som også er undervegs, er til saman seks romfartøy aktive ved Mars i 2004. Ikkje rart at ein snakkar om ein «invasjon frå jorda»! Les meir om Mars Express på www.romsenter.no. Du kan også lese meir om astronomi på «Verdensrommet» under nysgjerrigper.no og på www.astronomi.no. Beagle II slippes fra Mars Express og er på vei mot Mars. Slik vil Beagle II folde seg ut når den lander på Mars. Raketten som skjøt ut Mars Express. Dei fl este romsondane som er sende til Mars, nådde aldri målet, og Mars Express har alt hatt tekniske problem undervegs. Det er komplisert å reise så langt, og dei mange mislykka romferdene er eit argument mot å sende menneske til planeten. Sist det vart teke prøvar av jordsmonnet på Mars, var i 1976. Då landa dei to amerikanske Viking-sondane på overfl ata og spadde opp prøvar som vart testa for å fi nne ut om noko levde i dei. Sjølv om det såg lovande ut til å begynne med, klarte ikkje forskarane å bevise at det fanst noka form for liv. nysgjerrigper – 4-2003, 10. årgang mars express 5 FOTO: NASA
Page 1 and 2: Eget bilag: Nanoteknologi Medlemsbl
Page 3: Nysgjerrigper er Norges forskningsr
Page 7 and 8: Gigantiske såpebobler Du burde nok
Page 9 and 10: I løpet av få sekunder kan legen
Page 11 and 12: Kjekt å ha: kalkulator • kjempel
Page 13 and 14: Bilag til Nysgjerrigper, 4 - 2003.
Page 15 and 16: Atomene og stoff enes egenskaper Vi
Page 17 and 18: Naturens nanomaskiner Det kan se ut
Page 19 and 20: Virus tvinger andre mikroorganismer
Page 21 and 22: Opplevelser Aktivitet Inspirasjon G
Page 23 and 24: Neste gong du er i utlandet, skal d
Page 25 and 26: Råd for rene og pene tenner Vi dri
Page 27 and 28: Kakebokser og lysestaker Det faller
Page 29 and 30: ngar - Her har de forresten ei anna
Page 31 and 32: FOTO: IMAGE BANK Når det hufsar ru

3 dagers opplevelsestur til vinnerne • 30 000 kroner ... - Nysgjerrigper

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?