14.04.2013 Views

Letra g - Terra de Miranda

Letra g - Terra de Miranda

Letra g - Terra de Miranda

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

G<br />

(639)<br />

g ou G s.m. Oitava letra do alfabeto<br />

mirandês, consoante.<br />

gabar vd. agabar.<br />

gabarola, gabarolas adj. Gabarola,<br />

que gosta <strong>de</strong> se gabar. SIN. agabarrion.<br />

gabelhal s.m. Conjunto <strong>de</strong> gavelas <strong>de</strong><br />

cereal ceifado: l ~ iba crecendo, bien al<br />

geito <strong>de</strong> la torna <strong>de</strong> l’arada. SIN.<br />

gabelheiro.<br />

gabelhar vd. angabelhar.<br />

gabelheiro s.m. Gavelas dispostas em<br />

fila à medida que se vai ceifando. SIN.<br />

gabelhal.<br />

gabelhon s.m. (dim. <strong>de</strong> gabielha)<br />

Conjunto <strong>de</strong> silvas cortas e amontoadas:<br />

dízen que la selombra que se bei na<br />

lhuna ye un tiu cun un ~ <strong>de</strong> silbas a las<br />

cuostas..<br />

gabeta s.f. Gaveta.<br />

gabeteiro s.m. 1. Parte <strong>de</strong> um móvel<br />

on<strong>de</strong> funcionam as gavetas. 2. Ladrão.<br />

gabeton s.m. (aum. <strong>de</strong> gabeta)<br />

Gavetão.<br />

gábia s.f. Cova que, em regra, serve<br />

para plantar uma árvore ou arbusto. lat.<br />

cavea.<br />

gabiar v. Fazer covas para plantar<br />

árvores.<br />

gabiarra s.f. Animal imaginário. SIN.<br />

apabarda, tabarda. caçar la ~ fazer um<br />

trabalho inútil.<br />

gabielha s.f. Gavela, paveia: Teniemos<br />

que andar agachados, <strong>de</strong> so-a-sol cula<br />

mano dreita a segá-lo i cula squierda a<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

apanhá-lo, a fazer gabielhas i manolhos<br />

(MF, 2001).<br />

gabilan s.m. 1. Gavião, falcão. 2.<br />

Gavinha, que permite que as trepa<strong>de</strong>iras<br />

se agarrem. SIN. abraça<strong>de</strong>ira, bi<strong>de</strong>. 3.<br />

Pessoa que quer agarrar tudo. 4. Pessoa<br />

que tem as pernas muito gran<strong>de</strong>s. ~ <strong>de</strong> las<br />

palombas falcão-peregrino Zoo. falco<br />

peregrinus. ~ <strong>de</strong> la uoçca ou ~ <strong>de</strong> l fuso<br />

maiuça, parte superior da espiral do fuso<br />

<strong>de</strong> fiar, on<strong>de</strong> pren<strong>de</strong> o fio.<br />

gabinete s.m. Gabinete.<br />

gabiota vd. gueibota.<br />

gabirú adj. 1. Malandro. 2. Que só<br />

cuida dos seus interesses.<br />

gacha 1 adj.f. Diz-se da vaca com os<br />

cornos virados para <strong>de</strong>ntro.<br />

gacha 2 s.f. Vaca com os cornos virados<br />

um para o outro.<br />

gacilha s.f. Garrafa <strong>de</strong> gás doméstico:<br />

acabou-se la ~ i tube que fazer l quemido<br />

al lhume.<br />

gaç s.m. 1. Petróleo: … a la lhuç <strong>de</strong> la<br />

can<strong>de</strong>ia <strong>de</strong> ~ ou petrólio, cumo se diç<br />

agora, mas nós chamábamos-le ~ (MF,<br />

2001). 2. Gás. dar ~ al carro acelerar.<br />

gaçpacho s.m. 1. Comida com mau<br />

aspecto ou mal confecionada. 2.<br />

Gaspacho.<br />

gaçpenhar v. Tirar <strong>de</strong> repente,<br />

arrebatar.<br />

gáçpia s.f. 1. Gáspea, parte superior da<br />

biqueira do sapato: la ~ <strong>de</strong> l çapato tenie<br />

ua punteira, que podie ser cun feitiu ou<br />

sin el. 2. Velocida<strong>de</strong>.<br />

gaçpia<strong>de</strong>ira s.f. Pessoa que corta as<br />

formas dos sapatos e as liga umas às<br />

outras para serem posteriormente<br />

cosidas. SIN. craba<strong>de</strong>ira.<br />

gaçpiar v. 1. Gaspear, <strong>de</strong>itar gáspeas<br />

aos sapatos. 2. Andar muito <strong>de</strong>pressa.<br />

1


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gaçpóia s.f. 1. Água-pé: astanho la ~<br />

stá buona. SIN. repiso. 2. Vinho <strong>de</strong> fraca<br />

qualida<strong>de</strong>: isso ye mais ~ que bino.<br />

gadanha s.f. 1. Gadanha. 2. Mão ou<br />

braço muito gran<strong>de</strong>. çafra <strong>de</strong> la ~ ferro<br />

on<strong>de</strong> assenta a gadanha para ser picada.<br />

frasco <strong>de</strong> la piedra <strong>de</strong> la ~ corno preparado<br />

para meter a pedra <strong>de</strong> afiar a gadanha.<br />

picar la ~ sistema <strong>de</strong> preparar a folha da<br />

gadanha para cortar melhor. piedra <strong>de</strong> la<br />

~ pedra <strong>de</strong> afiar a gadanha.<br />

gadanhada s.f. 1. Corte com gadanha:<br />

dou-le ua ~ nua pierna i tubírun que lo<br />

lhebar pa l spital. 2. Quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> erva<br />

cortada em cada golpe da gadanha: sega<br />

mais dues ~ <strong>de</strong> yerba i yá chega.<br />

gadanhar v. Cortar com gadanha:<br />

quedaba a ~ até la nuite, que era un<br />

trabalho mui malo.<br />

gadanheiro s.m. Pessoa que trabalha<br />

com a gadanha: Alguns lhabradores mui<br />

ricos lhebában gadanheiros, dous ou trés<br />

dies, que andában <strong>de</strong> sol a sol a segar …<br />

(MF, 2001).<br />

gadanho s.m. 1. Gadanha já gasta pelo<br />

muito uso: <strong>de</strong> tanto segar i ser aguçada<br />

yá ye mais un ~ que outra cousa.<br />

gadanhos s.m.pl. Dedos da mãos: l<br />

rapaç bai-se a fazer gran<strong>de</strong>: yá biste ls ~<br />

que ten?.<br />

gadunhar vd. sgadunhar<br />

gadunho s.m. 1. Unha comprida. 2.<br />

Garra.<br />

gafa s.f. 1. Sarna dos animais. 2. Lepra.<br />

gafado adj. 1. Que tem gafa. 2.<br />

Malandro.<br />

gaiar v. Brincar.<br />

gaibota vd. gueibota.<br />

gáijara s.f. 1. Prémio. SIN. pinha,<br />

perpinha. 2. Gorjeta.<br />

gaijo s. Pessoa (calão).<br />

gaio vd. gralho.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

gaiola vd. gueiuola.<br />

gaita s.f. 1. Gaita, nstrumento musical.<br />

2. Órgão sexual masculino: habie un tiu<br />

que iba atrás <strong>de</strong> mi cun ua nabalhica i a<br />

<strong>de</strong>zir que me cortaba la ~. 3. Problema:<br />

esso ye ua ~. ui la ~! grito que se dá ao<br />

toque da gaita.<br />

gaitada vd. gueitada.<br />

gaiteiro vd. gueiteiro.<br />

gaito s.m. Pequena gaita ou pífaro.<br />

gala s.f. Gala.<br />

gala crista s.f. Erva cujas sementes se<br />

metem nos olhos para os limpar.<br />

galan vd. galano.<br />

galandrice s.f. Vadiagem.<br />

galandun, galandrun s.m. Canção e<br />

dança tradicional miran<strong>de</strong>sa.<br />

galano adj. 1. Bonito, belo: Só bengo<br />

por ber l tou cuorpo tan ~ i tan gentil<br />

(SB, 1938). SIN. guapo. 2. Elegante. 3.<br />

Bom, <strong>de</strong> boa qualida<strong>de</strong>: essa tie fazie<br />

siempre un pan <strong>de</strong> centeno mui galano.<br />

galanura s.f. Beleza.<br />

galardon vd. galardon.<br />

galardonar v. 1. Elogiar. 2. Prestar<br />

reconhecimento. 3. Premiar.<br />

galarie, galerie s.f. 1. Galeria. 2.<br />

Túnel. SIN. tune.<br />

galaton s.m. 1. Ferida aberta <strong>de</strong> gran<strong>de</strong><br />

dimensão. SIN. chabaton. 2. Fosso ou<br />

vala gran<strong>de</strong>. SIN. balado. 3. Vala<br />

provocada pela erosão <strong>de</strong>vida à água das<br />

chuvas.<br />

galaza s.f. Parte baixa ou canal <strong>de</strong> um<br />

terreno. SIN: canal, baixa.<br />

galdéria adj. Vadia.<br />

galdrapa s.f. Andrajo.<br />

galdrapa adj. Diz-se da mulher que é<br />

alta e magra.<br />

galdrumada s.f. 1. Comida com mau<br />

aspecto e sabor. 2. Confusão <strong>de</strong> coisas.<br />

2


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

galdrumar v. Pesticar <strong>de</strong> várias coisas<br />

ao mesmo tempo.<br />

galera s.f. Galé.<br />

galeras s.f.pl. Palavras usada para<br />

indicar algo no superlativo: anda cun ~<br />

não me digas!, ó diabo! corrie que lo<br />

lhebaba ~ corria muito. mais que mil<br />

galeras muitas coisas: éran percisas mais<br />

cousas que mil galeras.<br />

galerie vd. galarie.<br />

galfarro s.m. Rapaz <strong>de</strong>sajeitado,<br />

crescido.<br />

galga s.f. Pedra rolante: las galgas<br />

fungában las arribas al para baixo.<br />

galgar v. Galgar, saltar por cima.<br />

galgo s.m. 1. Galgo. 2. Pessoa alta e<br />

magra: aquel andubo a studar para ~.<br />

galgo adj. Que corre muito.<br />

galgueiro adj. Inclinado: faziste ls<br />

sucos mui galgueiros i assi l’auga bai<br />

toda pa la punta. ANT. praino, raso.<br />

galha s.f. 1. Chifre. 2. Ramo mais<br />

grosso <strong>de</strong> uma árvore: Podie ser ante ua<br />

~ <strong>de</strong> un freixo cun galhos mui cumpridos,<br />

uas puntas (MF, 2001). 3. Raminho.<br />

SIN. sgalha.<br />

galhada s.f. 1. Cornos. 2. Conjunto <strong>de</strong><br />

ramos <strong>de</strong> uma árvore.<br />

galhado, galiado adj. Diz-se do ovo<br />

fecundado pelo galo.<br />

galhar, galiar v. Galar.<br />

galhar v. Criar cornos: l bitelo stá a ~<br />

bien.<br />

galhardie s.f. Galhardia: nua eigreija i<br />

campanairo, <strong>de</strong> tan gran<strong>de</strong> ~. (AMM,<br />

1979)<br />

galhardo adj. Valente.<br />

galhardon, galardon s.m. 1. Elogio.<br />

2. Reconhecimento. 3. Prémio.<br />

galhega s.f. 1. Boneca <strong>de</strong> trapos que se<br />

<strong>de</strong>pendura <strong>de</strong> uma árvore a anunciar uma<br />

festa: Yá só faltaba poner la ~ para<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

anunciar la fiesta ... (MP, 2004b). SIN.<br />

mona. 2. Enxó <strong>de</strong> canal.<br />

galhega adj.f. Tipo <strong>de</strong> couve: las<br />

berças galhegas son buonas para segar<br />

pa las pitas.<br />

galhego s. Pessoa natural da galiza.<br />

galhego adj. Relativo à Galiza. aire ~<br />

vento <strong>de</strong> noroeste. ganado ~ gado gordo.<br />

lhino ~ linho galego, semeado na<br />

primavera e <strong>de</strong> mais fina qualida<strong>de</strong>.<br />

galhego s.m. Galego, a língua galega.<br />

galheiro s.m. Instrumento <strong>de</strong> pau ou<br />

ferro com várias pontas afiados na parte<br />

superior, usado pelos mordomos <strong>de</strong><br />

certas festas para espetar os frutos e<br />

outras ofertas que recebiam das pessoas:<br />

astanho l ~ <strong>de</strong> San Sabastian iba mui<br />

cheno.<br />

galheta s.f. 1. Cada um dos pequenos<br />

vasos usados na missa, contendo água e<br />

vinho. 2. Bolacha: … solo ban a buscar<br />

un cachico <strong>de</strong> toucino, a buscar galhetas<br />

para algun die <strong>de</strong> fiesta (MF, 2001).<br />

galheteiro s.m. Instrumento para<br />

galheta.<br />

galhico s.m. (dim. <strong>de</strong> galho) Pequeno<br />

ramo.<br />

galhico s.m. (dim. <strong>de</strong> galho) Galinho.<br />

galhicos s.m.pl. Sons das crianças<br />

quando querem começar a falar: mira, l<br />

nino yá faç ~. SIN. sgalreio.<br />

galhina s.f. Galinha. SIN. m.us. pita.<br />

galhinaça s.f. Excremento das<br />

galinhas.<br />

galhineiro s.m. Galinheiro. SIN. m.us.<br />

polheiro.<br />

galho s.m. Galo. al cantar <strong>de</strong> l ~ <strong>de</strong><br />

manhã muito cedo. cantar <strong>de</strong> ~ ser<br />

arrogante. cuntar ls galhos a jogo <strong>de</strong><br />

iniciação que os rapazes e raparigas mais<br />

velhos faziam aos mais novos:<br />

baixavam-lhe as calças e puxávam-lhe<br />

pelo sexo com força, contando<br />

3


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

repetidamente: un, dous, trés, ai que<br />

m’anganhei! fiesta <strong>de</strong> l ~ festa em que os<br />

alunos da 4ª classe, no fim do ano<br />

lectivo, ofereciam um galo ao professor.<br />

missa <strong>de</strong> l ~ missa do galo. ~ <strong>de</strong> galho<br />

enfeite com três pontas a sair <strong>de</strong> um<br />

único sítio sendo a do meio mais<br />

comprida. ser ~ <strong>de</strong> crista bielha ser muito<br />

sabido, experimentado.<br />

galho s.m. 1. Galho, ramo <strong>de</strong> árvore. 2.<br />

Parte <strong>de</strong> un cacho <strong>de</strong> uvas. SIN. sgalha.<br />

galho s.m. Alto na cabeça provocado<br />

por contusão.<br />

galhofa s.f. 1. Luta <strong>de</strong> rapazes, por<br />

mero jogo. SIN. jogar a caídas. 2.<br />

Brinca<strong>de</strong>ira. 3. Barulho, algazarra. 4.<br />

Caçuada, troça.<br />

galhofar v. 1. Fazer galhofa, brincar. 2.<br />

Fazer barulho. 3. Fazer pouco <strong>de</strong> alguém.<br />

galhofeiro adj. Que é brincalhão: toda<br />

aqueilha giente galhofeira se riu até le<br />

doler la barriga. risa galhofeira riso <strong>de</strong><br />

fazer pouco.<br />

galiado vd. galhado.<br />

galiadura s.f. Galadura, sinal <strong>de</strong> o ovo<br />

ter sido fecundado.<br />

galiar vd. Galhar.<br />

galileia s.f. Calvário, representação<br />

teatral da paixão <strong>de</strong> Cristo: fazírun la<br />

galileia <strong>de</strong> Nuosso Senhor.<br />

galileu adj. Relativo à Galileia.<br />

galileu s. Natural da Galileia.<br />

galon s.m. 1. Galão, indicador <strong>de</strong><br />

posição na hierarquia militar. 2. Bordado<br />

na roupa feminina.<br />

galopante adj. 1. Galopante, que anda<br />

a galope. 2. Que anda ou se <strong>de</strong>senvolve<br />

muito <strong>de</strong>pressa: morriu-se cun ua ~<br />

galopante.<br />

galopar v. Galopar. SIN. correr als<br />

quatro pies.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

galopada s.f. Corrida a galope: …<br />

calçamos ~ i assi yá nun molhamos ls<br />

pies. (MF, 2001).<br />

galope s.m. Galope. SIN. als quarto<br />

pies.<br />

galoxas s.f.pl. Galochas.<br />

galrejar v. Som gutural emitido por<br />

certas aves, próximo da fala humana:<br />

esses páixaros quaije galréijan cumo las<br />

pegas. SIN. sgalrear.<br />

galrito s.m. 1. Pequena re<strong>de</strong> <strong>de</strong> pesca<br />

em forma <strong>de</strong> saco, que se pren<strong>de</strong> na<br />

ponta <strong>de</strong> uma vara grossa e comprida. 2.<br />

Re<strong>de</strong> para caçar pássaros: ne ls barcos<br />

cáçan ls páixaros cun galritos quando<br />

apáran alhá. 3. Cesto <strong>de</strong> boca larga,<br />

usado como armadilha.<br />

galula s.f. Goluseima, coisa boa e<br />

saborosa.<br />

gambiarra s.f. Gambiarra, extensão<br />

eléctrica para levar luz a sítios menos<br />

acessíveis.<br />

gámbias s.f.pl. Gâmbias, pernas<br />

compridas.<br />

gámbias s.m. Pessoa com as pernas<br />

gran<strong>de</strong>s: chama l ~ <strong>de</strong> l tou filho que tem<br />

l tranco mais gran<strong>de</strong> para saltar.<br />

gámbias adj. 1. Que tem as pernas<br />

gran<strong>de</strong>s: ye tan ~ que nai<strong>de</strong> lo agarrar a<br />

fugir. 2. Que quer abarcar tudo: ye tan ~<br />

que acaba por quedar sin nada.<br />

gamela s.f. 1. Gamela, espécie <strong>de</strong> prato<br />

<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ira. 2. Recipiente usado pelos<br />

trolhas para colocar a massa <strong>de</strong> cimento<br />

ou cal. 3. Espécie <strong>de</strong> contentor usado nas<br />

minas para colocar o entulho extraído<br />

<strong>de</strong>las extraído. comer pula mesma ~ ter o<br />

mesmo comportamento que outra<br />

pessoas: aqueilhes cómen ls dous pula<br />

mesma ~.<br />

gamelada s.f. 1. Gamela cheia. 2.<br />

Conteúdo <strong>de</strong> uma gamela.<br />

gametal s.m. Campo <strong>de</strong> lentilhas.<br />

4


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gametas s.f. 1. Lentilha. 2. Planta que<br />

dá as lentilhas. SIN. nantilhas.<br />

gamo vd. gromo.<br />

gamon s.m. 1. Abrótea. SIN.<br />

alboruotona. 2. Haste da abrótea, usada<br />

em seco para iluminar em casa. 3.<br />

Gamão, jogo <strong>de</strong> azar.<br />

gamonal s.m. Local com muitas<br />

abróteas.<br />

gamoneira s.f. Abrótea.<br />

gamozinos s.m. Gambozinos. SIN.<br />

tabardas, apabardas. andar als ~ brincar a<br />

apanhar gambozinos.<br />

gana s.f. 1. Vonta<strong>de</strong>: nun bou alhá<br />

porque nun me dá la ~. 2. Apetite: acho<br />

que yá tengo ~ <strong>de</strong> comer algo. 3. Raiva:<br />

tengo-le ua ~ que se lo agarro bai a<br />

saber a quantas <strong>de</strong> maio pariu la poupa.<br />

chorar cun ~ chorar a sério. dar la ~ dar a<br />

fome. <strong>de</strong> buona ~ com gosto. <strong>de</strong> mala ~ <strong>de</strong><br />

má vonta<strong>de</strong>, sem gosto. fazer l que me / te<br />

/ le dá na gana fazer o que me / te / lhe<br />

apetece. ~ <strong>de</strong> comer apetite. morrer-se<br />

cula ~ ter muita vonta<strong>de</strong>. nun passar gana<br />

ter em abundância: na bendímia anda<br />

que nun pssábamos ~ <strong>de</strong> ubas. passar ~<br />

<strong>de</strong> não ter: nós si passábamos ~ <strong>de</strong> las<br />

cousas, mas nun passábamos fame. tener<br />

~ i. ter vonta<strong>de</strong>; ii. ter apetite. tener ~ dun<br />

muordo ter vonta<strong>de</strong> <strong>de</strong> comer. tener-le ua<br />

~ ter uma zanga: tengo-le ua ~ que se<br />

l’agarro nun sei l que le fago.<br />

gana<strong>de</strong>iro s. Gana<strong>de</strong>iro, que cria ou<br />

guarda rebanho.<br />

gana<strong>de</strong>rie s.f. Ganadaria.<br />

ganado s.m. 1. Gado, os animais<br />

domésticos. 2. Rebanho <strong>de</strong> ovelhas: stará<br />

an tou ~ algua canhona mie? (JLV,<br />

1882). 3. Designação familiar para um<br />

conjunto <strong>de</strong> pessoas com que o<br />

inetrlocutor se relaciona: este ye un ~ que<br />

nun s’aquemoda cun qualquiera cousa. ~<br />

galhego gado gordo.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

ganáncia s.f. 1. Lucro, ganho. 2.<br />

Avi<strong>de</strong>z <strong>de</strong> ganho. dar mais prejuízo que ~<br />

diz-se <strong>de</strong> alguém que faz o trabalho mal<br />

feito.<br />

ganaciar v. Lucrar.<br />

ganancieiro adj. Ganancioso, que só<br />

pensa no seu interesse.<br />

ganancioso adj. Ganancioso. SIN.<br />

m.us. gananciudo.<br />

gananciudo adj. 1. Ganancioso, que<br />

só pensa no seu interesse. 2. Que é ávido<br />

<strong>de</strong> lucro.<br />

ganas s.f.pl. Vonta<strong>de</strong> muito intensa..<br />

gancha adj.f. Diz-se da mulher que<br />

gosta <strong>de</strong> agarrar tudo para si.<br />

gancha s.f. 1. Haste com duis ou mais<br />

galhos. 2. Pau com duas ou mais pontas<br />

para carregar o feno. SIN. forcon,<br />

torna<strong>de</strong>ira <strong>de</strong> palo.<br />

ganchada s.f. Porção <strong>de</strong> feno que é<br />

agarrada por uma gancha.<br />

gancho s.m. 1. Gancho, peça <strong>de</strong> ferro<br />

ou aço dobrada na ponta. 2. Gancho <strong>de</strong><br />

arame usado pelas mulheres para segurar<br />

o cabelo. 3. Camarão para <strong>de</strong>pendurar<br />

coisas. 4. Tri<strong>de</strong>nte: l tiu tenie un ~ que<br />

era a modo un biendo. 5. Âncora. ~ <strong>de</strong> la<br />

ciguonha gancho colocado na ponta da<br />

vara da picota on<strong>de</strong> se segurava o bal<strong>de</strong>,<br />

para tirar água <strong>de</strong> um poço. ser <strong>de</strong> ~ ter<br />

um feitio difícil.<br />

ganchos, guinchos s.m.pl. Conjunto<br />

<strong>de</strong> 3 ganchos <strong>de</strong> metal para retirar coisas<br />

que caíram num poço.<br />

gandaia s.f. m.q. gandaio.<br />

gandaiar v. 1. Vadiar. 2. Brincar.<br />

gandaíce s.f. 1. Acção <strong>de</strong> andar na<br />

vadiagem. 2. Acção <strong>de</strong> andar na<br />

brinca<strong>de</strong>ira.<br />

gandaio s.m. 1. Vadiagem: andubo to l<br />

die no ~. 2. Brinca<strong>de</strong>ira.<br />

5


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gandaio s.m. Pessoa que anda<br />

sem fazer nada.<br />

gandulaige s.f. 1. Vadiagem: andubo<br />

todo l santo die na ~. 2. Conjunto <strong>de</strong><br />

pessoas que andam juntas na vadiagem,<br />

sem nada fazer.<br />

gandular v. 1. Preguiçar. 2. Andar na<br />

vadiagem.<br />

gandulice s.f. Vadiagem.<br />

gandulo adj. 1. Mandrião. 2.<br />

Preguiçoso.<br />

ganha-pan<br />

ganhar v. Ganhar. dar a ~ dar trabalho.<br />

ganha juízo! resposta para indicar que<br />

se nega uma <strong>de</strong>terminada pretensão. ~<br />

<strong>de</strong>nheiro a muntones ou ~ <strong>de</strong>nheiro cumo<br />

tierra ganhar muito dinheiro. ~ forma<br />

atingir o seu <strong>de</strong>senvolvimento norma. ~<br />

la bida trabalhar para aduirir meios <strong>de</strong><br />

subsistência: tube que ir p ala Fráncia a<br />

~ la bida. ~ juízo comportar-se <strong>de</strong> modo<br />

sério. ~ tiempo retardar algo à espera <strong>de</strong><br />

uma melhoria da situação.<br />

ganhido, ganido s.m. Ganido, latido.<br />

ganhir, ganir v. Ganir, latir. SIN.<br />

caincar.<br />

ganho s.m. Lucro, ganho. nun ser <strong>de</strong> ~<br />

não servir para ganhar a vida: to la giente<br />

bei que essa rapaza nun ye <strong>de</strong> ~, i nai<strong>de</strong><br />

la quier.<br />

ganholada s.f. Pedrada. SIN. xeixada.<br />

ganhoto s.m. 1. Garganta. 2. Maçã <strong>de</strong><br />

Adão. SIN. maçana <strong>de</strong> las guolas.<br />

ganhuolo, ganolho s.m. Seixo. SIN.<br />

rebolo, gogo.<br />

ganso s. Ganso.<br />

garabanho s.m. Bal<strong>de</strong> com cabo<br />

comprido. SIN. calabaço, regador.<br />

garabato s.m. 1. Pau com gancho na<br />

ponta. 2. Gancho: la can<strong>de</strong>la colgaba-se<br />

<strong>de</strong> l belador pul ~. 3. Gancheta, arame<br />

dobrado em gancho na ponta com que as<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

crianças conduzem no jogo do aro: se<br />

tubira un bun ~ nai<strong>de</strong> m’agarraba a<br />

correr cula roda<strong>de</strong>ira. SIN. guiador.<br />

garabatos s.m.pl. Gravetos. SIN:<br />

garamiços.<br />

garabito s.m. Graveto.<br />

garafuso vd. barafuso.<br />

garagista s.m. Pessoa que trabalha<br />

numa garagem.<br />

garaige s.f. Garagem.<br />

garamiço s.m. Lenha miúda, que ar<strong>de</strong><br />

muito <strong>de</strong>pressa. SIN. garabito.<br />

garanheira vd. grinheira.<br />

garanhon s.m. Garanhão.<br />

garantie s.f. Garantia.<br />

garantir v. 1. Garantir. 2. Assegurar.<br />

garanzones, garbançones s.m.pl.<br />

Palha mal trilhada que os animais<br />

rejeitam.<br />

garbançal s.m. Campo <strong>de</strong> grão <strong>de</strong><br />

bico.<br />

garbanceira s.f. Planta do grão <strong>de</strong><br />

bico.<br />

garbanceira s.f. Roseira brava. SIN.<br />

garrocheira.<br />

garbanço s.m. 1. Grão <strong>de</strong> bico: … un<br />

saco <strong>de</strong> cinco alqueires <strong>de</strong> garbanços …<br />

(MF, 2001). 2. Fruto da garbanceira. nun<br />

le caber un ~ ne l culo i. estar muito<br />

vaidoso; ii. estar muito contente: Ban tan<br />

cuntenticos cul que daprendírun cumigo<br />

que nin sequiera le cabe un ~ ne l culo.<br />

(MF, 2001).<br />

garbançones vd. garanzones.<br />

garbançudo adj. Diz-se da planta<br />

com gomos já <strong>de</strong>senvolvidos, quase a<br />

brotar. SIN. berçudo.<br />

garça s.f. Garça.<br />

gardunho 1 adj. Ladrão.<br />

gardunho 2 s.m. Fuinha, furão. SIN.<br />

furon.<br />

6


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gareta s.f. Casota para arrumações ou<br />

para guardar as colheitas.<br />

garfeiro s.m. Local on<strong>de</strong> se colocam os<br />

garfos ou talheres, dado que antigamente<br />

o garfo era o único talher utilizado.<br />

garfiada, garfada s.f. 1. Comida que<br />

po<strong>de</strong> ser segurada por um garfo. 2. Acto<br />

ou efeito <strong>de</strong> usar o garfo.<br />

garfiado adj. Que tem várias hastes ou<br />

ramos, semelhante a um garfo.<br />

garfiar v. 1. Deitar, uma planta,<br />

rebentos para os lados a partir <strong>de</strong> um<br />

tronco central: solo apuis <strong>de</strong> Febreiro ye<br />

que ls panes ampéçan a ~. 2.<br />

Multiplicar-se, ramificar: ... <strong>de</strong>fendiu-se<br />

<strong>de</strong> airaçadas i pulburinos, anraizou i<br />

garfiou. (DR, 2000)<br />

garfo s.f. 1. Garfo. 2. Pua usada para<br />

enxertar: anxertie <strong>de</strong> ~. ser bun ~ comer<br />

bem.<br />

gargalhada s.f. Gargalhada. SIN:<br />

risada.<br />

gargalhar v. 1. Dar risadas sonoras.<br />

SIN. dar risadas. 2. Gargarejar.<br />

gargalheira s.f. Parte da rabela do<br />

arado que fica entre o temão e a relha: la<br />

~ ye la parte que bai <strong>de</strong> l ancaba<strong>de</strong>iro <strong>de</strong><br />

l timon até la reilha.<br />

gargalho s.f. 1. Gargalo. 2. Zona do<br />

eixo on<strong>de</strong> assenta o carro <strong>de</strong> bois. 3. Tipo<br />

<strong>de</strong> plaina, instrumento <strong>de</strong> carpinteiro,<br />

utilizada para para fazer chanfraduras. 4.<br />

Chanfradura feita nos ma<strong>de</strong>iros <strong>de</strong> uma<br />

cuba, on<strong>de</strong> encaixam as tábuas laterais.<br />

garganeiro s.m. 1. Comilão. 2.<br />

Invejoso, que quer o dos outros. SIN.<br />

arganeiro.<br />

garganta s.f. 1. Garganta. SIN. m.us.<br />

cachaço, gorja. 2. Fanfarrão: nun<br />

t’acradites nel, que ye un ~. 3. Passagem<br />

estreita. nuolo <strong>de</strong> la ~ maça <strong>de</strong> adão. SIN.<br />

maçana <strong>de</strong> las guolas. tener muita ~ i.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

falar <strong>de</strong>mais; ii. gabar-se sem motivo<br />

para isso.<br />

gargantilha s.f. Gargantilha, cordão<br />

gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> ouro. SIN. cordon, buolta<br />

garimo, agarimo s.m. 1. Carimo:<br />

andube siempre por en<strong>de</strong>, sien ~ <strong>de</strong><br />

nai<strong>de</strong>. 2. Boa vonta<strong>de</strong>, cortesia: se fur<strong>de</strong>s<br />

alhá, <strong>de</strong> cierto que bos recíben cun ~<br />

cumo me recebírun a mi.<br />

garito vd. ougarito.<br />

garlopa s.f. Plaina muito gran<strong>de</strong>,<br />

utilizada para <strong>de</strong>sbastar ma<strong>de</strong>ira.<br />

garnacho s.m. Zona do peito junto ao<br />

pescoço.<br />

garnizo 1 adj. Diz-se <strong>de</strong> um galo ou<br />

galinha muito pequeno.<br />

garnizo 2 s. Garnisé, galinha ou galo <strong>de</strong><br />

raça muito pequena.<br />

garotada s.f. 1. Garotada. 2.<br />

Brinca<strong>de</strong>ira. 3. Acção que é realizada <strong>de</strong><br />

modo pouco sério.<br />

garoto s. 1. Garoto, criança. 2. Pessoa<br />

irresponsável.<br />

garoto adj. 1. Garoto. 2. Que se<br />

comporta como uma criança. 3.<br />

Irresponsável. <strong>de</strong> you ~ quando era<br />

pequeno.<br />

garotote s.m. Garoto crescido. SIN.<br />

rapazote.<br />

garra, gárria s.f. 1. Garra. 2. Unha<br />

gran<strong>de</strong> e forte. SIN. gardunho. ber-se /<br />

star nas garras <strong>de</strong> l einemigo estar em<br />

gran<strong>de</strong> dificulda<strong>de</strong>.<br />

garrafa s.f. 1. Garrafa: … bidros<br />

partidos dua ~ ou assi… (MF, 2001). 2.<br />

Conteúdo <strong>de</strong> uma garrafa. 3. Medida<br />

equivalente a 75 cl.<br />

garrafal adj. Que tem a forma <strong>de</strong><br />

garrafa.<br />

garrafada s.f. 1. Remédio para curar<br />

certas doenças como as maleitas. 2.<br />

Conteúdo <strong>de</strong> uma garrafa.<br />

7


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

garrafeira s.f. Garrafeira.<br />

garrafon s.m. Garrafão.<br />

garrafonada s.f. Conteúdo <strong>de</strong> um<br />

garrafão.<br />

garrancho s.m. Ramo mal ajeitado,<br />

torto.<br />

garrar vd. agarrar.<br />

gárria vd. garra<br />

garrocha s.f. Ferro para espetar ao<br />

touro nas touradas.<br />

garrocheira s.f. Roseira brava, <strong>de</strong> que<br />

se faz água <strong>de</strong> rosas, usada para<br />

combater infecções da boca. SIN.<br />

garbanceira. Bot. rosa canina L.<br />

garrochilha s.f. (dim. <strong>de</strong> garrocha)<br />

Ferro para espetar aos touros nas<br />

touradas.<br />

garrocho s.m. 1. Fruto da garrocheira.<br />

2. Pau curto e grosso na ponta, porra.<br />

garrote s.m. 1. Pequeno pau para bater<br />

em alguém. SIN. arrocho. 2. Peça do<br />

tear, constituída por um pequeno pau e<br />

que liga os pedais aos lhiços. 3. Nome<br />

dado aos habitantes <strong>de</strong> São Pedro da<br />

Silva, al<strong>de</strong>ia do concelho <strong>de</strong> <strong>Miranda</strong> do<br />

Douro.<br />

garrotes s.m. Carne <strong>de</strong> porco da zona<br />

do pescoço.<br />

garrotilho s.m. Garrotilho, doença que<br />

po<strong>de</strong> matar por asfixia.<br />

garruço s.m. Carapuço <strong>de</strong> lã.<br />

garunhas adj. Sovina, avarento. SIN.<br />

misarable, subino, apunhado, agarrado,<br />

sénico, remisgo.<br />

garunho adj. 1. Sovina. SIN.<br />

garunhas. 2. Que só pensa em ganhar e<br />

juntar dinheiro.<br />

gasalhar v. Agasalhar.<br />

gasalho s.m. Agasalho, roupa: bestimos<br />

<strong>de</strong> burel? Ye l nuosso antigo, fuorte i bun<br />

~. (AMM, 1961)<br />

gasganete s.m. Gasganete.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

gastador, –eira adj. 1. Que gosta <strong>de</strong><br />

gastar. 2. Que gasta muito.<br />

gastador, -eira s. Pessoa que gasta<br />

muito.<br />

gasta<strong>de</strong>iron adj. (aum. <strong>de</strong> gastador)<br />

Muito gastador.<br />

gastado vd. gasto.<br />

gastar v. 1. Gastar, dispen<strong>de</strong>r dinheiro.<br />

2. +-se Gastar-se qualquer coisa. 3.<br />

Passar o tempo. 4. +-se Enfraquecer-se.<br />

5. +-se Envelhecer. 6. Utilizar: las<br />

reilhas que las gastában apuis durante la<br />

primabera i l berano (MF, 2001). 7.<br />

Consumir: you nun gasto nada <strong>de</strong>sse<br />

soto; ls peixes <strong>de</strong> l riu gastában-se bien<br />

eiqui. ~ l tiempo passar o tempo: Outras<br />

bezes iba culas bacas i lhebaba la<br />

machada para gastar l tiempo… (MF,<br />

2001).<br />

gasto adj. 1. Gasto, consumido. 2.<br />

Acabado. 3. Envelhecido.<br />

gastro- pref. Elemento <strong>de</strong> formação <strong>de</strong><br />

palavras<br />

gastronomie s.f. Gastronomia.<br />

gastrónomo s. Gastrónomo.<br />

gata s.f. 1. Grampo <strong>de</strong> metal que serve<br />

para unir duas partes <strong>de</strong> um mesmo<br />

objecto ou para lhe dar resistência. 2.<br />

Peça <strong>de</strong> ferro espetada no jugo e que<br />

serve para colocar a machada.<br />

gata, gato s.f.<br />

gatas s.f.pl. <strong>de</strong> ~ i. <strong>de</strong> gatas; ii. bêbado.<br />

quedar <strong>de</strong> ~ ficar muito cansado. andar<br />

<strong>de</strong> ~ i. estar bêbado; ii. gatinhar.<br />

gatar v. Gatar, fazer com erros.<br />

gatear v. 1. Unir com grampos. 2.<br />

Andar <strong>de</strong> gatas.<br />

gateira s.f. 1. Buraco por on<strong>de</strong> passam<br />

os gatos. 2. Qualquer buraco que dá a<br />

acesso a um escon<strong>de</strong>rijo: naqueilha<br />

peinha hai ua gateira <strong>de</strong> coneilho. 3.<br />

Buraco pequeno que permite o<br />

8


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

atravessamento <strong>de</strong> uma pare<strong>de</strong>. 4. Buraco<br />

que permite a passagem da água<br />

subterrânea: un sanjon lhieba lánchinas<br />

an ~ que assi l’auga cuorre melhor.<br />

gatico s.m.pl. (dim. <strong>de</strong> gato) 1. Gatinho.<br />

2. Animal com pouca força: nun pongas<br />

la mula al carro, que ye un ~.<br />

gatielho, gatilho s.m. Gatilho.<br />

gato s. 1. Gato, animal felino<br />

doméstico. Zoo. felis catus. 2. Coisa<br />

escondida: eiqui hai ~. 3. Grampo. SIN.<br />

gata. atirar-se cumo gatos a tripas i.<br />

dirigir-se a alguém com violência verbal<br />

ou física; ii. comer com sofreguidão. darse<br />

/ ser cumo l ~ i l rato dar-se mal. fazer ~<br />

çapato <strong>de</strong> i. fazer o que se quer <strong>de</strong><br />

alguém; ii. zombar <strong>de</strong> alguém; iii. tratar<br />

mal. ~ por lhiebre engano. nun po<strong>de</strong>r cun<br />

~ pul rabo estar muito cansado. ua gata<br />

andar a gatos uma gata estar com cio.<br />

uolhos <strong>de</strong> ~ olhos azuis.<br />

gato muntés, gato brabo s. Gatobravo.<br />

Zoo. felis silvestris.<br />

gatos vd. gatas.<br />

gatunaige s.f. Gatunagem.<br />

gatunha s.f. Unhagata: tierra <strong>de</strong><br />

gatunhas ye buona para pan.<br />

gatunheira s.f. Planta que dá<br />

unhagatas: las gatunheiras a las bezes<br />

fazien muntelheiras mui fuortes.<br />

gatuno adj. Gatuno.<br />

gatuno s. Gatuno.<br />

gau-gau! interj. Para imitar o ladrar do<br />

cão.<br />

gazeado adj. 1. Bêbado: bem para<br />

casa yá siempre mio ~. 2. Gaseado.<br />

gazear v. 1. Matar com gases. 2.<br />

Embebedar-se.<br />

gazolina s.f. Gasolina.<br />

gasólio s.m. Gasóleo.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

gazómetro s.m. Aparelho <strong>de</strong><br />

iluminação que tem o gás como<br />

combustível.<br />

gazosa s.f. Limonada com gás.<br />

gazoso adj. Gasoso.<br />

gazulha s.f. Gazua.<br />

gelada vd. gilada.<br />

gelado vd. gilado.<br />

gelado s.m. Gelado, creme doce<br />

congelado.<br />

gelar vd. gilar.<br />

gelo s.m. Gelo. SIN. m.us. carambelo,<br />

carambina.<br />

gema s.f. Gema. SIN. m.us. amarielho<br />

<strong>de</strong> l uobo.<br />

gemeduro s.m. Acto <strong>de</strong> gemer: nunca<br />

mais paraba cul ~, <strong>de</strong>be <strong>de</strong> star mui<br />

malico.<br />

gemer v. Gemer.<br />

gemido s.m. Gemido.<br />

génaro, género s.m. Género: l génaro<br />

houmano.<br />

generaçon, giraçon s.f. Geração.<br />

general s.m. General, oficial das forças<br />

armadas.<br />

general adj. Geral. SIN. giral<br />

generalista adj. Generalista.<br />

generalizar v. Generalizar.<br />

generar v. 1. Gerar. SIN. girar. 2.<br />

Formar-se. 3. Crescer, <strong>de</strong>senvolver-se:<br />

Juan há generado muito.<br />

género s.m. 1. Género gramatical. 2.<br />

Género.<br />

generoso adj. Generoso.<br />

génio s.m. 1. Maneira <strong>de</strong> ser irascível<br />

ou violenta: ten un génio mui malo. 2.<br />

Energia, força <strong>de</strong> vonta<strong>de</strong>: anda tan malo<br />

que solo s’aguanta a po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ~. 3.<br />

Maneira <strong>de</strong> ser: tem un ~ mui bibo. 4.<br />

Duen<strong>de</strong>, ser mítico invisível: parecien<br />

9


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

dous <strong>de</strong>monhos atiçados por génios <strong>de</strong> ls<br />

einfiernos. 5. Excitação. SIN. fernesins.<br />

genitibo s.m. Genitivo.<br />

genoma s.m. Genona.<br />

gente vd. giente.<br />

gentica s.f. Gentinha. Obs. O uso da<br />

palavra implica, em geral, a i<strong>de</strong>ia <strong>de</strong><br />

pena.<br />

gentil adj. 1. Gentil, simpático. 2.<br />

Elegante: Só bengo por ber l tou cuorpo<br />

tan galano i tan ~. (SB, 1938).<br />

gentiu s. Gentio.<br />

geo- pref. Elemento <strong>de</strong> formação <strong>de</strong><br />

palavras<br />

geodésico adj. Geodésico.<br />

geográfico adj. Geográfico: ...<br />

acausos <strong>de</strong> la stória i antrabes<br />

geográficos. (DR, 1998).<br />

geografie s.f. Geografia.<br />

geógrafo s. Geógrafo.<br />

geológico adj. Geológico, relativo à<br />

geologia.<br />

geotoponímia s.f. Estudo da<br />

toponímia numa perpspectiva geográfica.<br />

geraçon vd. giraçon.<br />

geral vd. giral.<br />

geránio s.m. Gerânio. Bot.<br />

pelargonium spp. SIN. malbas,<br />

sardineira.<br />

gerença s.f. Gerência.<br />

gerente vd. geriente.<br />

geribar v. Guisar.<br />

geriboila s.f. Tipo <strong>de</strong> cogumelo.<br />

geriente, gerente s. Gerente.<br />

geringonça s.f. 1. Engenhoca. 2. Coisa<br />

mal organizada ou que funciona mal.<br />

germánico adj. Germânico.<br />

germano s.f. Germano, pessoa que<br />

pertencia ao povo dos germanos.<br />

germo s.m. Esta palavra apenas se usa<br />

em expressões do tipo: nun se ber un<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

10<br />

germo não se ouvir ninguém; nun se<br />

oubir un germo: não se ouvir um única<br />

voz <strong>de</strong> pessoa.<br />

geropiga s.f. Geropiga.<br />

gestiar v. Fazer gestos.<br />

géstio, gesto s.m. Gesto.<br />

geston s.f. Gestão: Fui apresentada ...<br />

ua petiçon al Stado ... pul Uorgano <strong>de</strong> ~<br />

<strong>de</strong> la “Escola ... /DR, 2000).<br />

gestor s. Gestor.<br />

gibal<strong>de</strong>ira s.f. Espécie <strong>de</strong> espargo<br />

bravo. SIN. spárraco brabo, yerba <strong>de</strong> las<br />

bruxas.<br />

giboia s.f. Giboia.<br />

giç s.m. Giz. pl. gizes.<br />

giente, giente s.f. 1. Gente: ... i antre<br />

gente <strong>de</strong> loinge stablecírun nuobo reino<br />

que tanto angran<strong>de</strong>círun (JLV, 1901). 2.<br />

Pessoas: habie ~ que iba al riu a çpejar<br />

la cinza <strong>de</strong> fazer ls afuma<strong>de</strong>iros. ~ <strong>de</strong> la<br />

rue gente da mesma rua. ~ fina gente<br />

fidalga. ~ fraca gente influenciável. ~<br />

nuoba juventu<strong>de</strong>: La ~ nuoba eimigrou<br />

… (MF, 2001). l mais <strong>de</strong> la ~ a maioria<br />

das pessoas. la ~ as pessoas: la ~ que era<br />

mais probe, to la bida se criou nas<br />

arribas; que si se riu la ~!; … porque,<br />

cumo diç la ~ … (MF, 2001).<br />

gigante adj. Gigante.<br />

gilada, gelada s.f. Geada. ~ negra<br />

geada negra, que queima. giladas<br />

tardiegas geadas tardias. més <strong>de</strong> las<br />

giladas mês <strong>de</strong> Janeiro.<br />

gila<strong>de</strong>iro, gela<strong>de</strong>iro adj. Que é<br />

propício à geada: diç-se que l més <strong>de</strong><br />

janeiro ye ~.<br />

gilado, gelado adj. Gelado, muito<br />

frio.<br />

gilar, gelar v. 1. Gear. 2. +-se Gear-se.<br />

3. Encher-se <strong>de</strong> frio.<br />

gineta s.f. Geneta. Zoo. genetta genetta.<br />

gingada s.f. Jangada.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

ginja s.f. Ginja. ~ garrafa tipo <strong>de</strong> ginja.<br />

ginjada s.f. Ginginha.<br />

ginjal s.m. Ginjal, pomar <strong>de</strong> ginjeiras.<br />

ginjeira s.f. 1. Gingeira, árvore que dá<br />

ginjas. Bot. prunus cerasus L. 2. Erva<br />

que <strong>de</strong>ita um líquido leitoso e <strong>de</strong> que se<br />

fazem vassouros, e cujos rebentos mais<br />

tenros são comidos em salada. SIN.<br />

baleia, baleeira. 3. Tipos <strong>de</strong> ervas muito<br />

utilizadas na alimentação dos porcos, e<br />

que <strong>de</strong>itam um grelo comestível: quando<br />

a iba a yerbas pa ls cochinos i las staba<br />

a lhabar, anchie-me <strong>de</strong> ginjeiras.<br />

conhecer <strong>de</strong> ~ conhecer bem.<br />

gira! interj. Voz para mandar alguém<br />

embora.<br />

giraçon, geraçon s.f. Geração.<br />

gira-discos m.q. toca-discos.<br />

giral, geral adj. Geral. SIN. general.<br />

girar v. 1. Gerar, dar à luz: you nun sei<br />

quien me girou. (AMM, 1961). 2.<br />

Nascer: estas dues froles fúrun giradas<br />

<strong>de</strong> l mesmo pie.<br />

girassol s.m. Girassol. SIN. mirassol.<br />

gleba s.f. Cada uma das porções <strong>de</strong><br />

terra em que foram divididos os baldios,<br />

<strong>de</strong>pois sorteadas pelas pessoas da<br />

povoação. SIN. suortes.<br />

global adj. Global: an termos globales<br />

tomórun yá cuntacto... (DR, 2000).<br />

globalizaçon s.f. Globalização.<br />

globalizar v Globalizar.<br />

glória s.f. 1. Glória. 2. O céu. reino <strong>de</strong><br />

la ~ o céu: ... acumpanhai l’almica <strong>de</strong> l<br />

miu home pa l reino <strong>de</strong> la ~. (DR, 1998).<br />

gloriar v. 1. Elogiar. 2. +se Vangloriarse,<br />

gabar-se.<br />

glorificar v. Glorificar.<br />

glorioso adj. Glorioso: La bida nun ye<br />

senó la marcha gloriosa <strong>de</strong> la berda<strong>de</strong>...<br />

(JLV, 1884).<br />

gobernable adj. Governável.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

11<br />

gobernaçon s.f. Governação, governo.<br />

gobernador s. Governador. ~ cebil<br />

governador civil.<br />

gobernante s. Governante.<br />

gobernar v. 1. Governar, estar no<br />

governo. 2. Tratar das suas coisas: …<br />

íbamos tenendo algun <strong>de</strong>nheiro para ~ la<br />

casa (MF, 2001). 3. +-se Sustentar-se:<br />

goberna-se solo cul que cuolhe na<br />

huorta. 4. +-se Desenrascar-se, resolver<br />

as suas necessida<strong>de</strong>s: Se la giente se<br />

podisse ~ fazendo casa, cun menos ua<br />

jinela para nun gastar tanto <strong>de</strong>nheiro<br />

quedaba cun menos ua jinela. (MF,<br />

2001). 5. Tratar, alimentar: datrás ls pais<br />

tenien muito filho i custában-le muito a<br />

~. ~ l caçuolo / cortiço <strong>de</strong> l sal governar a<br />

casa.<br />

gobierno, goberno s.m. 1. Governo,<br />

mando. 2. Orientação: nun sabie que ~ le<br />

habie <strong>de</strong> dar a la bida. 3. Alimento: la<br />

huorta daba-le ~ pa meianho. 4.<br />

Governo, órgão do Estado: estas<br />

eileiçones son para botar para scolher l<br />

~.<br />

gogo s.m. 1. Cócegas. 2. Seixo Rolado.<br />

3. Doença das galinhas. tirar l ~ fazer<br />

cócegas, até magoar, na zona posterior<br />

da orelhas.<br />

goiba s.f. Goiva, instrumento <strong>de</strong><br />

trabalhar a ma<strong>de</strong>ira em forma <strong>de</strong> meia<br />

cana.<br />

gola vd. guola.<br />

gola s.f. Gola, parte do vestuário que<br />

fica em volta do pescoço: … presa nua<br />

betoneira que tenien na ~ <strong>de</strong> la jaqueta<br />

(MF, 2001).<br />

golada s.f. Conteúdo <strong>de</strong> líquido que<br />

po<strong>de</strong> passar <strong>de</strong> uma vez pelas goelas.<br />

gol<strong>de</strong> s.f. Tipo <strong>de</strong> maça.<br />

goldres s.m.pl. Goelas.<br />

golo 1 s.m. Gole, trago.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

golo 2 s.m. Golo, entrada da bola na<br />

baliza.<br />

golpe s.m. 1. Golpe: Cumo <strong>de</strong>lantre <strong>de</strong> l<br />

algoç l cundanhado ... aspera pul ~<br />

temible (JLV, 1901). 2. Ataque. SIN.<br />

stepor.<br />

golpada s.f. 1. Pancada. 2. Vómito.<br />

golpar v. Golpear.<br />

golsiada s.f. Golfada: lhougo boto ua ~<br />

<strong>de</strong> cuçpinha pula boca.<br />

golsiar v. 1. Bolçar. 2. Sair para fora,<br />

sob pressão, algo que está em recipiente<br />

fechado: nun atices l lhume a l’ alquitara<br />

senó inda gólsia.<br />

gólsio s.m. Acto ou efeito <strong>de</strong> <strong>de</strong>itar fora.<br />

goludo adj. 1. Que fala muito alto. 2.<br />

Orgulhoso no modo como fala: nun<br />

gusto <strong>de</strong>ssa pessona que ye mui goluda.<br />

gomitado vd. agmitado.<br />

gomitar vd. agmitar. (JLV, 1882,<br />

gomitar).<br />

gómito vd. agmito.<br />

gordo adj. 1. Gordo, com gordura. 2.<br />

Pesado. 3. Que está em bocados gran<strong>de</strong>s:<br />

sal ~; arena <strong>de</strong> la gorda. 4. Largo: las<br />

pare<strong>de</strong>s <strong>de</strong> casa son mui gordas. SIN.<br />

ancho. 5. Grosseiro: Agora yá nun son<br />

(las meias) assi <strong>de</strong>ssa lhana tan áspara<br />

… nun son assi tan gordas i son<br />

amerosas. (MF, 2001); eiqui solo se fazie<br />

calçado ~, que era <strong>de</strong> lhabrador. auga<br />

gorda ou pingas gordas chuva grossa. boç<br />

gorda voz <strong>de</strong> baixo. <strong>de</strong> ~ <strong>de</strong> largura: l<br />

toucino ten quatro <strong>de</strong>dos <strong>de</strong> ~. beiços<br />

gordos lábios carnudos. <strong>de</strong>do ~ <strong>de</strong>do<br />

polegar. Deimingo ~ Domingo Gordo,<br />

domingo anterior ao Carnaval. <strong>de</strong>zir-las<br />

gordas dizer gran<strong>de</strong>s mentiras. lhibro ~<br />

livro om muitas páginas: Ua beç a un<br />

rapaç que fui miu aluno tirórun-le un<br />

lhibro mui ~ (MF, 2001). sangre gordo<br />

colesterol. star ~ estar com aspecto<br />

saudável. tripas gordas intestino grosso:<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

12<br />

Tirában las gorduras a las tripas i apuis<br />

apartában las <strong>de</strong>lgadas <strong>de</strong> las gordas<br />

(MF, 2001).<br />

gordo s.m. 1. A carne gorda do porco.<br />

2. A gordura que existe em qualquer<br />

alimento, em particular a carne.<br />

gordura s.f. 1. Gordura. 2. Largura:<br />

habie alhá un nebro botado abaixo, mas<br />

que nun tenie ~ bastante. SIN. anchura. ~<br />

ne l sangre colesterol.<br />

gorgear v. Gorgear, cantar dos<br />

pássaros.<br />

gorgeta s.f. 1. Gorgeta. 2. Courgette,<br />

tipo <strong>de</strong> abóbora.<br />

gorgete s.m. Peitilho <strong>de</strong> pano preto<br />

usado pelos homens sobre a camisa, em<br />

sinal <strong>de</strong> luto.<br />

gorita s.f. 1. Pequeno buraco: eilhi salie<br />

ua ~ chena d’auga. 2. Guarita, local on<strong>de</strong><br />

vigiam as sentinelas.<br />

gorja s.f. 1. Traqueia. SIN. canha <strong>de</strong> la<br />

guola. 2. Garganta. SIN. m.us. guola.<br />

gorra s.f. 1. Boina. 2. Quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

coisas que cabem numa boina.<br />

gorriato vd. gurriato.<br />

gorrion vd. gurrion.<br />

gorrionada vd.. gurrionada.<br />

gorro s.m. 1. Boné. 2. Qualquer objecto<br />

para cobrir a cabeça e que se enfia nesta:<br />

ls gorros <strong>de</strong> ls garotos era la cousa mais<br />

anteressante, pus éran <strong>de</strong> poupelina i <strong>de</strong><br />

renda i atában-se an baixo <strong>de</strong> l cachaço.<br />

3. Quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> coisas que cabem num<br />

boné. ~ d’oureilhas boné com abas para<br />

proteger os ouvidos.<br />

gorros s.m.pl. 1. Folhos do intestino<br />

grosso. 2. Parte <strong>de</strong> uma meia que fica<br />

junto ao calcanhar. 3. Nome dado aos<br />

naturais <strong>de</strong> Fonte Al<strong>de</strong>ia.<br />

gorros ber<strong>de</strong>s s.m. Tipo <strong>de</strong><br />

cogumelo.<br />

gosma 1 s.f. Preguiça.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gosma 2 s.m. Pessoa que vive à custa <strong>de</strong><br />

outra.<br />

gota s.f. 1. Gota, pingo <strong>de</strong> água ou outro<br />

líquido. SIN. m.us. pinga. 2. Gota,<br />

doença. nin ~ nem pinga, nada.<br />

gote s.m. 1. Pequeno calço para<br />

equilibrar objectos. 2. Seixo rolado. SIN.<br />

gogo, rebolo.<br />

gotear v. Gotejar. SIN. m.us. pingar.<br />

gotes s.m.pl 1. Bocadinhos <strong>de</strong> massa<br />

que ficam na masseira. 2. Bocadinhos <strong>de</strong><br />

farinha que aparecem <strong>de</strong>ntro da fogaça<br />

sem ter sido amassado ou bolha <strong>de</strong> ar na<br />

fogaça cozida. SIN. pegote.<br />

goteira vd. boteira.<br />

goteiron vd. boteiron.<br />

goto s.m. Glote.<br />

goucha s.f. Ser mitológico que se<br />

chama para meter medo às crianças e,<br />

assim, obrigá-las a fazer alguma coisa<br />

que não querem: come l caldo senó ben<br />

la ~.<br />

goulés 1 adj. Gaulés: Asterix, l ~ ye un<br />

libro mui a<strong>de</strong>bertido.<br />

goulés 2 s. Pessoa natural da Gália.<br />

gozar v. 1. Gozar, ter prazer: ... i nin l<br />

<strong>de</strong>ixando alhá, n’África, star la paç<br />

gozando. (JLV, 1884). 2. Alcançar, tirar<br />

proveito: Dius t’aju<strong>de</strong> cumo mereces pra<br />

quando benires ~ l que <strong>de</strong>seias. (BFM)<br />

gozo s.m. 1. Gozo, prazer: ls gozos<br />

todos, l prazer sin scala. (AMM, 1961).<br />

2. Posse. 3. Proveito.<br />

gozoso adj. Que aproveita, que tem<br />

prazer.<br />

grabaçon s.f. Gravação: ... produzimos<br />

alguns materiales (testos, grabaçones ...)<br />

(DR, 2000).<br />

grabador s.m. Gravador.<br />

grabanço vd. garbanço.<br />

grabar v. 1. Gravar. 2. Memorizar: l tiu<br />

ten todo ~ na cabeça. 3. Escrever.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

13<br />

grabe 1 adj. 1. Bem feito, <strong>de</strong>licado: letra<br />

~. 2. Que é próprio ou com hábitos da<br />

cida<strong>de</strong>: çque se fui a studar, ben mui ~;<br />

falar ~ falar português à moda da cida<strong>de</strong>.<br />

SIN. falar fidalgo. ANT. falar charro.<br />

grabe 2 s.m. Língua portuguesa: se l ~<br />

cumo ls outros nun sabemos, nun ye por<br />

culpa nuossa, i ambeija nun tenemos.<br />

SIN. fidalgo, grafino. ANT. charro.<br />

grabida<strong>de</strong> 1 s.f. Gravida<strong>de</strong>: quedou<br />

ferido sin ~.<br />

grabida<strong>de</strong> 2 s.f. Gravida<strong>de</strong>, força <strong>de</strong><br />

atracção: las cousas nun se cáien por<br />

séren pesadas, mas por bias <strong>de</strong> la ~..<br />

grabura s.f. Gravura.<br />

grácia, graça s.f. 1. Graça, dom <strong>de</strong><br />

Deus: Abe Marie, chena <strong>de</strong> grácia (FM,<br />

1901); Que mos dé salu<strong>de</strong> i grácia para<br />

fazer la funcion (SB, 1938). 2. Nome:<br />

cumo ye la buossa graça? 3. Motivo <strong>de</strong><br />

brinca<strong>de</strong>ira: Se bos cuntasse las<br />

maroteiras que se fazien dantes por qui<br />

bós si l íba<strong>de</strong>s a achar grácia~ (MF,<br />

2001). 4. Brinca<strong>de</strong>ira, dito engraçado:<br />

Feriste-te? Ye pa que sabas! Nun cui<strong>de</strong>s<br />

que ye grácia. 5. Elegância, expressão<br />

atraente, bonita: ... ua grácia biba que<br />

hai neilhes (ls uolhos), par’eilha ser la<br />

sinhora <strong>de</strong> quien ye coutiba ... (JLV,<br />

1901). <strong>de</strong> ~ sem custar nada. grácias a<br />

Dius graças a Deus. cumo ye la buossa ~?<br />

como se chama? que nome tem?<br />

grácias 1 adv. Devido, por causa <strong>de</strong>: you<br />

mesmo, que sei bien este dialeto, solo<br />

agora, ~ al buosso bun eisemplo, i<br />

tamien al bun gusto que m’apeguestes<br />

(MS, 1884).<br />

grácias 2 , graças interj. Usada para<br />

referir quelquer facto que po<strong>de</strong>ria ter<br />

sido pior: i ~ que nun te mateste! inda<br />

colhimos dieç sacas <strong>de</strong> patatas, i ~!<br />

gracioso 1 adj. Engraçado, simpático.<br />

gracioso 2 s.m. Figura do teatro popular<br />

mirandês: An todas eilhas aparece la


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

figura <strong>de</strong> l tonto ou ~, antigo bobo, cula<br />

misson <strong>de</strong> caçuar i <strong>de</strong>bertir las<br />

pessonas... (DR, 1998). SIN. boubo,<br />

tonto.<br />

graça vd. grácia.<br />

graças vd. grácias.<br />

gra<strong>de</strong> s.f. 1. Instrumento agrícola para<br />

alisar a terra. SIN. agrado. 2. Caixa:<br />

buírun ua ~ <strong>de</strong> cerbeija nua nuite.<br />

gra<strong>de</strong>s s.f.pl. Gra<strong>de</strong>s: ... i atirei un tiro<br />

cun eilhes a las ~ dua janela (JLV,<br />

1901); aqueilha casa ten uas ~ que<br />

parece ua ca<strong>de</strong>na.<br />

grado s.m. Grau. SIN. grau, <strong>de</strong>grau.<br />

grafeada vd. garfeada.<br />

grafear v. garfear.<br />

grafenuola s.f. Grafonola.<br />

grafie s.f. Grafia.<br />

grafino s.m. Língua portuguesa: an<br />

mirandés ou an ~ (cumo chama a la<br />

lhéngua pertuesa)... (DR, 1999c). De<br />

gran+fino.<br />

grafite s.f. Grafite.<br />

grafologie s.f. Grafologia.<br />

graixa s.f. Graxa. SIN. m.us. pomada<br />

<strong>de</strong> ls çapatos.<br />

gralha s.f. 1. Gralha. Zoo. curvus<br />

corone. 2. Pessoa que fala muito.<br />

gralhar 1 s.m. O palrar das gralhas.<br />

gralhar 2 v. 1. Palrar. 2. Cantar as<br />

gralhas.<br />

gralho s.m. Gaio. Zoo. garrulus<br />

glandarius. SIN. gaio.<br />

graixa s.f. Graxa. SIN. pomada <strong>de</strong> ls<br />

çapatos.<br />

grama 1 s.f. Grama: la ~ hai que le<br />

arrincar las raizicas todas senó nun<br />

zlenta. Tipos <strong>de</strong> grama: ~ gorda ou<br />

normal; ~ ciega. ser cumo la ~ i. que se<br />

multiplica facilmente; ii. que muito<br />

dificilmente se consegue eliminar.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

14<br />

grama 2 s.m. Grama, milésima parte do<br />

quilo.<br />

gramal s.m. 1. Gran<strong>de</strong> quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

grama. 2. campo coberto <strong>de</strong> grama.<br />

gramar v. 1. Suportar, aturar. 2.<br />

Aguentar.<br />

gramática s.f. Gramática. sachada na ~<br />

erro grave.<br />

gramatical adj. Gramatical: fui esta<br />

lhéngua, que ten strutura ~ purfeita ...<br />

(DR, 1998).<br />

gramático s. Gramático.<br />

gramielha s.f. Grama muito fina e<br />

miúda. SIN. gramina.<br />

gramina s.f. Grama miúda. SIN.<br />

gramielha.<br />

gramon s.m. Grama muito grossa e<br />

resistente.<br />

grana s.f. Semente <strong>de</strong> plantas ou ervas:<br />

… la ~ <strong>de</strong> las scobas ye mui buona pa<br />

las canhonas. (MF, 2001); a las bacas<br />

dábamos-le uas granas chamadas<br />

gametas.<br />

grana-crista s.f. Erva cuja semente se<br />

mete no olho para o limpar <strong>de</strong> qualquer<br />

sujida<strong>de</strong> que se tenha acumulado no<br />

interior.<br />

grana<strong>de</strong>iro vd. gana<strong>de</strong>iro.<br />

granado adj. Bagado, que tem grão:<br />

aquemodai las baquitas cun feno i yerba<br />

granada. (AMM, 1979)<br />

granadura s.f. Conjunto das sementes<br />

<strong>de</strong> grão.<br />

granar v. Bagar, criar grão.<br />

grandalhon adj. (aum. <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>)<br />

Muito gran<strong>de</strong>.<br />

gran<strong>de</strong> adj. 1. Gran<strong>de</strong>. 2. Comprido: …<br />

a las bezes, <strong>de</strong>ssa gelada que bai caindo<br />

pulas teilhas ne ls beirales, fai uns ~ <strong>de</strong><br />

carambelo quaije que dun palmo <strong>de</strong><br />

gran<strong>de</strong>s. (MF, 2001). 3. Importante: era<br />

un doutor ~ 4. Alto. abraço ~ abraço


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

apertado. anfenitamente ~ infinitamente<br />

gran<strong>de</strong>. ~ cantador bom cantor. lhebar un<br />

~ abanço ir a gran<strong>de</strong> distância. lhume ~<br />

lume forte. mais ~ que you sei alhá muito<br />

gran<strong>de</strong>. nuites gran<strong>de</strong>s noites compridas.<br />

nun ser ~ cousa i. valer pouco; ii. ser<br />

pouco. sin ~ fundamiento sem<br />

fundamento sólido. torre ~ torre alta. un ~<br />

andarilho que anda muito.<br />

gran<strong>de</strong> s.m.f. Adulto, crescido: mete-te<br />

culs gran<strong>de</strong>s, cumo tu.<br />

gran<strong>de</strong>ssíssimo adj. (superl.<br />

reforçado <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>) Muito gran<strong>de</strong>. Loc.<br />

interj. gran<strong>de</strong>ssíssima alta e baixa!<br />

eufemismo que se usa para evitar chamar<br />

a alguém um nome feio.<br />

grandíssimo adj. (superl. <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>)<br />

Máximo, muito gran<strong>de</strong>.<br />

grandon adj. Grandalhão.<br />

grandura s.f. 1. Gran<strong>de</strong>za,<br />

comprimento: La palha puo<strong>de</strong> tener un<br />

metro <strong>de</strong> ~… (MF, 2001). 2. Tamanho.<br />

granheira vd. grinheira.<br />

granholeiro adj. 1. Friorento. 2. Que<br />

está sempre junto da lareira para se<br />

aquecer. SIN. granhuolo.<br />

granhuolo adj. 1. Friorento. 2. Que<br />

está sempre junto da lareira para se<br />

aquecer. SIN. granholeiro.<br />

granico s.m. (dim. <strong>de</strong> grano) 1.<br />

Grãozinho. 2. Razoável colheita <strong>de</strong><br />

cereal em relação ao que era esperado:<br />

inda colhimos un ~.<br />

granicos s.m.pl. 1. Testículos <strong>de</strong> um<br />

menino. 2. Sementes.<br />

graniçada s.f. Chuvada <strong>de</strong> ganizo.<br />

graniçar v. Desfazer em grãos <strong>de</strong><br />

areia. SIN. zgraniçar.<br />

graniceiro adj. 1. Que é <strong>de</strong> granizo. 2.<br />

Que é propício ao granizo. truniada<br />

graniceira trovoada <strong>de</strong> granizo.<br />

graniço s.m. Granizo. SIN. piedra.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

15<br />

granina s.f. (dim. <strong>de</strong> grana) 1. Grainha.<br />

2. Semente: las graninas <strong>de</strong> las ubas; las<br />

graninas <strong>de</strong> ls figos. 3. Algas que<br />

existem à superfície das águas paradas e<br />

que têm a folha muito pequena e<br />

arredondada.<br />

granito s.m. Granito. SIN. m.us.<br />

cantarie.<br />

granjés 1 adj. Que é relativo a Granja,<br />

al<strong>de</strong>ia do concelho <strong>de</strong> <strong>Miranda</strong> do Douro.<br />

granjés 2 s.m. Pessoa natural da Granja,<br />

al<strong>de</strong>ia do concelho <strong>de</strong> <strong>Miranda</strong> do Douro.<br />

grano s.m. 1. Grão. 2. Semente: ls<br />

granos <strong>de</strong> ls figos. SIN. graninas. 3.<br />

Testículo.<br />

granos s.m.pl. Feijão seco: … la giente<br />

ne l berano come muito frajon ber<strong>de</strong> i<br />

apuis ls que sóbran ban-se criando i<br />

tenemos ~ secos. Dantes colhiemos dous<br />

ou trés alqueires <strong>de</strong> ~ … (MF, 2001).<br />

granudo adj. 1. Muito gran<strong>de</strong>. SIN.<br />

peco. ANT. menudo. 2. Forte. 3. Bom,<br />

<strong>de</strong> qualida<strong>de</strong>: La tue ei<strong>de</strong>ia <strong>de</strong> ls<br />

mandares a moránganos tamien fui<br />

granuda. 4. Que está bem criado:<br />

astanho ls frajones son granudos. dar-las<br />

ou <strong>de</strong>zir-las granudas mentira forte: si las<br />

dás bien granudas!<br />

gratidon s.f. Gratidão,<br />

reconhecimento.<br />

grato adj. Agra<strong>de</strong>cido.<br />

grau s.m. 1. Grau, unida<strong>de</strong> <strong>de</strong> medição<br />

da temperatura, do teor alcoólico ou<br />

outros. SIN. grado, <strong>de</strong>grau. 2.<br />

Intensida<strong>de</strong>: l grau <strong>de</strong> partecipaçon an<br />

relaçon al númaro total <strong>de</strong> alunos... (DR,<br />

2000). 3. Posição.<br />

graznar v. Grasnar.<br />

grebes, grebas s.f. Grevas, cintas <strong>de</strong><br />

pano com certa <strong>de</strong> quatro <strong>de</strong>dos <strong>de</strong><br />

largura que se enrolavam à perna, para<br />

proteger do frio, e eram apertadas com<br />

atilhos à altura do joelho.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

greilha, greilhas s.f. 1. Grelha,<br />

utensílio <strong>de</strong> cozinha utilizado para grelar.<br />

2. Objecto <strong>de</strong> metal em forma <strong>de</strong> re<strong>de</strong><br />

para tapar orifícios, permitindo a entrada<br />

<strong>de</strong> ar.<br />

greinhas s.f.pl. Cabelo comprido. SIN.<br />

celras.<br />

grelhado s.f. Grelhado. SIN. m.us.<br />

assado.<br />

grelhar v. Grelhar. SIN. m.us. assar.<br />

gretado adj. Gretado, que tem gretas.<br />

SIN. sgritado.<br />

gretar v. Formar gretas. SIN. sgritar.<br />

griego 1 adj. Que é relativo à Grécia.<br />

ber-se ~ ver-se grego. SIN. ber-se mal,<br />

ber-se an calças <strong>de</strong> mexer.<br />

griego 2 s.m. Grego, língua grega.<br />

griego 3 s. Natural da Grécia.<br />

grieta s.f. 1. Greta, racha aberta na pele,<br />

sobretudo pelo frio. SIN. racha. 2. Fenda,<br />

buraco comprido e estreito. SIN. racha.<br />

3. Órgão sexual feminino.<br />

grifo 1 s.m. Grifo, ave <strong>de</strong> rapina.<br />

grifo 2 s.m. Caracol do cabelo.<br />

grifo 3 adj. Encaracolado: pelo ~. SIN.<br />

angrifado.<br />

gri-gri! s.m. Canto do grilo.<br />

grilha, grila s.f. Vulva. SIN. grieta.<br />

grilhado adj. Grelado. SIN. zgrilado.<br />

grilhar v. Grelar, espigar. SIN. zgrilar.<br />

grilhar, grilar v. Cantar o grilo.<br />

grilho, grilo s.m Grilo: staba ua nuite<br />

mui calma, ls grilhos an gritarie. (AMM,<br />

1979). Zoo. gryllus campestris.<br />

grilho, grilo s.m. 1. Grelo, rebento das<br />

plantas. 2. Clítoris.<br />

grilhon s.m. Corrente <strong>de</strong> ferro. SIN.<br />

ca<strong>de</strong>na.<br />

grima s.f. 1. Medo intenso. SIN. miedo.<br />

2. Susto. 3. Pavor: quedou bouba cula ~<br />

<strong>de</strong> tener un ancosto andrento <strong>de</strong>ilha i<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

16<br />

nun haber nai<strong>de</strong> que fura capaç <strong>de</strong> lo<br />

botar para fuora. 4. Arrepios ou tensão<br />

provocada pelo medo: bieno-me ua ~ als<br />

uolhos que até chorában.<br />

grimado adj. 1. Cheio <strong>de</strong> medo. 2.<br />

Assustado. 3. Apavorado.<br />

grimar-se v. Ter medo.<br />

grimezin s.m. Medo intenso: A la<br />

antrada <strong>de</strong> l palácio, lhougo le dou un ~.<br />

(SB, 1938).<br />

grinalda s.f. Grinalda: las moças<br />

quando se íban a casar lhebában un béu<br />

suolto, a modo ~, que le chegaba al meio<br />

<strong>de</strong> las cuostas.<br />

grinheira, granheira s.f. Pequena<br />

corda <strong>de</strong> cereal para atar molhos: la ~<br />

çpipa-se <strong>de</strong> l manolho, sacando las<br />

pencas <strong>de</strong> centeno ou las mais lhargas.<br />

SIN. benceilho. ~ <strong>de</strong> trigo corda com<br />

caules <strong>de</strong> trigo retirados do molho que se<br />

vai atar. ~ <strong>de</strong> centeno corda com caules <strong>de</strong><br />

centeio retirados do molho que se vai<br />

atar. ~ <strong>de</strong> spigas corda com caules<br />

retirados do molho <strong>de</strong> cereal que se vai<br />

atar.<br />

gritante adj. Gritante.<br />

gritar v. Gritar. ~ a las armas chamar os<br />

soldados a pegar em armas. SIN. boziar a<br />

las armas.<br />

griterie, gritarie s.f. Gritaria.<br />

grito s.m. Grito, voz <strong>de</strong> aflição.<br />

grolo s.m. Bocadinho <strong>de</strong> massa que se<br />

agarra às mãos <strong>de</strong> quem está a amassar.<br />

groma s.f. 1. Troça. 2. Desprezo.<br />

gromo s.m. 1. Gomo, o brote das<br />

plantas. 2. Cada uma das partes em que<br />

se divi<strong>de</strong> uma laranja.<br />

grosa s.f. 1. Lima grossa <strong>de</strong> um lado e<br />

fina do outro, usada sobretudo pelos<br />

sapateiros ou para trabalhar a ma<strong>de</strong>ira:<br />

Esse bidro serbie <strong>de</strong> lima ou <strong>de</strong> ~ para<br />

alisar l cabo para que nun ferisse las<br />

manos (MF, 2001). 2. Doze dúzias.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

grua s.f. Grua. SIN. guincho.<br />

grudar v. Colar com gru<strong>de</strong>.<br />

gru<strong>de</strong> s.m. Gru<strong>de</strong>, cola feita com<br />

farinha <strong>de</strong> trigo e água, usada pelos<br />

sapateiros.<br />

grunhi<strong>de</strong>ira s.f. Grunhido repetido<br />

durante muito tempo.<br />

grunhi<strong>de</strong>la s.f. Grunhido ligeiro.<br />

grunhido s.m. Grunhido, a voz do<br />

porco.<br />

grunhir v. 1. Grunhir: ls cochinos<br />

dében <strong>de</strong> tener fame, nun páran <strong>de</strong> ~. 2.<br />

Resmungar, falar <strong>de</strong> modo que não se<br />

eneten<strong>de</strong>: passou por mi a ~, mas nun<br />

l’antendi l que <strong>de</strong>zie.<br />

grunho 1 s.m. Grunhido. SIN. grunhido.<br />

grunho 2 adj. 1. Pessoa ou animal muito<br />

pequeno. 2. Que se <strong>de</strong>senvolveu pouco.<br />

grupo s.m. Grupo. SIN. juntouro.<br />

guadramilés 1 s. Natural <strong>de</strong><br />

Guadramil.<br />

guadramilés 2 adj. Que é relativo a<br />

Guadramil<br />

guadramilés 3 s.m. Fala <strong>de</strong> Guadramil.<br />

gualdra s.m. Produto amarelo, usado<br />

na expressão: amarielho cumo la ~ muito<br />

amarelo. star cumo la ~ estar muito<br />

amarelo.<br />

gualdrapa vd. galdrapa.<br />

guano s.m. Adubo.<br />

guantaço s.m. (aum. <strong>de</strong> guanto)<br />

Bofetada forte.<br />

guantos s.m.pl. Dedos da mão.<br />

guapo adj. 1. Bonito: Campo, que te<br />

sten<strong>de</strong>s cun guapa berdura (JLV, 1901);<br />

… para la paisaige continuar a ser<br />

guapa, agreste mas guapa... (MF, 2001).<br />

2. Elegante. 3. Bem criado: las maçanas<br />

stan bien guapas. 4. Em quantida<strong>de</strong><br />

razoável: inda colhimos uas ubas bien<br />

guapas. 5. Com bom aspecto: lhebemos<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

17<br />

nuossa merenda (era <strong>de</strong> trigo bien ~).<br />

(FM, 1900a)<br />

guapote s. (dim. <strong>de</strong> guapo) Bastante<br />

bonito: la rapaza era guapota, mas you<br />

nunca quije cuontas cun eilhas.<br />

guarda 1 s.m. 1. Pessoa encarregada <strong>de</strong><br />

guardar alguma coisa. 2. Agente da GNR<br />

ou Guarda Fiscal. ah que <strong>de</strong> la ~! acudam!<br />

anjo <strong>de</strong> la ~ anjo da guarda. ~ cuostas<br />

guarda costas. ~ florestal guarda florestal.<br />

~ friscal agente da guarda fiscal. ~ fuolha<br />

Pessoa encarregada <strong>de</strong> guardar a zona do<br />

termo que está cultivada e as pastagens<br />

guardadas. ~ republicana Guarda<br />

Nacional Republicana. ~ republicano<br />

agente da GNR. ~ rius guarda rios. ~<br />

rural agente da guarda rural, corpo <strong>de</strong><br />

polícia que antece<strong>de</strong>u a GNR no campo:<br />

ls guardas rurales andában siempre<br />

atrás <strong>de</strong> ls pastores i nunca le faltaba<br />

lhana, un cabrito ou un cor<strong>de</strong>iro..<br />

guarda 2 s.f. Acto ou efeito <strong>de</strong> guardar::<br />

la centinela staba <strong>de</strong> ~. 2. Protecção.<br />

guarda cama s.m. Pano que adorna a<br />

cama na parte inferior.<br />

guarda chuba s.m. Guarda-chuva.<br />

guardado adj. 1. Guardado. 2.<br />

Protegido. die ~ dia santo.<br />

guardador s. Guardador, que tem à<br />

sua protecção: essa tie ye guardadora <strong>de</strong><br />

garotos pequeinhos.<br />

guardador adj. 1. Que guarda: tengo<br />

un perro que ye mui bun ~. 2. Que<br />

protege: l anjo <strong>de</strong> la guarda ye l mil ~.<br />

guardadora <strong>de</strong> garotos ama. ~ <strong>de</strong> canhonas<br />

pastor.<br />

guardar v. 1. Guardar, arrecadar. 2.<br />

Proteger, tomar conta. 3. Escon<strong>de</strong>r. 4.<br />

Estar <strong>de</strong> olho em alguma coisa. 5. Evitar.<br />

6. +se Escon<strong>de</strong>r-se. 7. +se Acautelar-se.<br />

~ l die não trabalhar, por ser feriado ou<br />

dia santo. ~ l ganado pastorear. ~ respeito<br />

respeitar.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

guarda rius s.m. 1. Espécie <strong>de</strong> ave<br />

que anda junto dos cursos <strong>de</strong> água. 2.<br />

Guarda que vigiava os cursos <strong>de</strong> água.<br />

guardian s.m. Guardião: Ah! Riu <strong>de</strong> ls<br />

mius amores! ~ <strong>de</strong> las streilhas... (DR,<br />

1998).<br />

guarniçon s.f. Guarnição.<br />

gubernaçon vd. gobernaçon.<br />

gubernador vd. gobernador.<br />

gubernante vd. gobernante.<br />

gubernar vd. gobernar.<br />

guberno vd. goberno.<br />

guça<strong>de</strong>ira vd. aguça<strong>de</strong>ira.<br />

guçalo adj. Novo, jovem.<br />

guçalo s.m. 1. Mula ou macho ainda<br />

novos: quando mos casemos, cumpremos<br />

ua guçala i andubimos un anho a criá-la.<br />

2. Que é jovem.<br />

guda<strong>de</strong>ira s.f. Espécie <strong>de</strong> escopro com<br />

que se fazem as covas on<strong>de</strong> se metem os<br />

guilhos para fen<strong>de</strong>r as rochas: purmeiro<br />

fazie-se un buraquico cul pico i apuis ye<br />

que s’afundába cula ~.<br />

gudar v. Trabalhar com guda<strong>de</strong>ira.<br />

gué s.m. <strong>Letra</strong> g ou G.<br />

gue<strong>de</strong>ilha s.f. 1. Cabelo: Sacudindome<br />

las gue<strong>de</strong>ilhas, ls bientos puls<br />

fragaredos (AMM, 1961). 2. Ramos<br />

finos: i a sacudir las gue<strong>de</strong>ilhas <strong>de</strong> ls<br />

zimbrales i carrascales. (AMM, 1961).<br />

3. Pelos compridos dos animais.<br />

gueibota s.f. Gaivota.<br />

gueiuola, gueiola, gaiola s.f.<br />

Gaiola.<br />

gueitada s.f. Gaitada, toque da gaita.<br />

gueiteira adj. 1. Vaidosa. 2. Alegre. 3.<br />

Velha que se comporta como se fosse<br />

jovem.<br />

gueiteiro s. Gaiteiro: ls sous gueiteiros<br />

... son mestres na arte <strong>de</strong> bien tocar (DR,<br />

1999b).<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

18<br />

guelhada, guilhada s.f. Aguilhada,<br />

vara para guiar os animais <strong>de</strong> tracção,<br />

com ou sem ferrão na ponta. SIN. la<br />

bara.<br />

guelhadaço s.m. Picada forte com<br />

aguilhada.<br />

guelhadada s.f. Golpe com aguilhada.<br />

guelhadica s.f. (dim. <strong>de</strong> guelhada)<br />

Varinha. la ~ <strong>de</strong> San Marcos as geadas<br />

tardias, também conhecidas por geadas<br />

negras, que estragam as colheitas e<br />

<strong>de</strong>itam abaixo os frutos mais temporãos.<br />

guelhar, guilhar v. Aguilhoar, picar<br />

com aguilhada. SIN. aguelhadar,<br />

spechucar.<br />

guelhares s.m.pl. Lares, corrente <strong>de</strong><br />

ferro que se <strong>de</strong>pendura na lareira para<br />

suportar o cal<strong>de</strong>iro on<strong>de</strong> se aquece água.<br />

SIN.. lhares.<br />

guelherme s.m. Guilherme, tipo <strong>de</strong><br />

plaina estreita para fazer feitios na<br />

ma<strong>de</strong>ira.<br />

guelhon, guilhon, aguelhon s.m.<br />

1. Aguilhão que se põe na ponta da<br />

aguilhada. 2. Ferrão <strong>de</strong> certos insectos.<br />

SIN. ferron. 3. Pico: ls aguelhones dun<br />

silbeiron rasgórun-me todo.<br />

guelhonada, guilhonada,<br />

aguilhonada s.f. 1. Ferroada. 2.<br />

Picada com agilhão.<br />

guerra s.f. 1. Incómodo: esta frida tenme<br />

dado muita ~. 2. Trabalho: l garoto<br />

dá mais ~ que you sei alhá. 3. As pessoas<br />

ralharem umas com as outras: la ~ antre<br />

eilhes fui mui gran<strong>de</strong>. 4. Guerra: Porque<br />

miu pai ye muorto, miu marido anda na<br />

~. (SB, 1938): ... an peligros i guerras<br />

bien sforçados ... (JLV, 1901). 5. Luta:<br />

habie siempre ~ antre ls rapazes dua rue<br />

i ls <strong>de</strong> la outra. armar ua ~ i. <strong>de</strong>clarar,<br />

preparar uma guerra; ii. discutir. dar ~<br />

incomodar: mira que nun te quedo cul<br />

garoto, que me dá muita ~.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

guerrear v. 1. Guerrear, lutar, fazer<br />

guerra: Yá se fui l Con<strong>de</strong> Flores pa la<br />

guerra a ~ (SB, 1938). 2. Ralhar.<br />

guerreiro s. Guerreiro: tamien fumus<br />

gigantes … guerreiros. (AMM, 1961)<br />

guerreiro adj. Guerreiro: hai quien<br />

diga que la dança <strong>de</strong> ls palotes ye ua<br />

dança guerreira.<br />

guerrilha s.f. Guerrilha.<br />

gerrelheiro s. Guerrilheiro.<br />

guia, guie s.m. 1. Posição da dança dos<br />

paulitos: dois guias dianteiros e dois<br />

traseiros, direito e esquerdo. 2. Guia,<br />

pessoa que orienta.<br />

guia s.f. 1. Ramo <strong>de</strong> planta que se <strong>de</strong>ixa<br />

crescer. 2. Ramo em crescimento.<br />

guiador s.m. 1. Volante. 2. Arame com<br />

gancho na ponta para conduzir o aro.<br />

SIN. garabato.<br />

guiar v. 1. Conduzir: you nun me meto<br />

cun el ne l carro, que guia mui mal. 2.<br />

Orientar: guiar l’auga; quando se araba<br />

culas bacas iba ua pessona alantre a ~;<br />

Ounidos a el stamos todos, cada qual al<br />

sou bolante, para l’ajudarmos a ~ i a<br />

fazer porgredir ... (MP, 2004b). 3. Servir<br />

<strong>de</strong> guia: arranjou un amprego a ~ las<br />

pessonas pula cida<strong>de</strong>. 4. Aconselhar: se<br />

te tenes guiado por mi, las cousas habien<br />

sido doutra maneira.<br />

guichar vd. anguichar.<br />

guicho adj. 1. Saudável: passou mui<br />

mal, mas yá stá ~. 2. Desperto, acordado:<br />

yé era <strong>de</strong> madrugada, mas cuntinaba ~<br />

cumo se fura cedo.. 3. Viçoso: cun esta<br />

auguita las alfaces lhougo quedórun<br />

guichas. ANT. murcho. 4. Pronto,<br />

preparado: nun querie Salir <strong>de</strong> casa, mas<br />

mal apenas le falei na praia, lhogo se<br />

puso ~. 5. Esperto: el ye mui ~, que<br />

lhougo se dá <strong>de</strong> cuonta <strong>de</strong> todo sin nai<strong>de</strong><br />

le <strong>de</strong>zir nada. 6. Direito. oureilhas<br />

guichas i. orelhas espetadas para ouvir<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

19<br />

melhor; ii. ouvido atento. poner-se ~ i.<br />

<strong>de</strong>spertar; ii. estar com muita atenção.<br />

star ~ estar <strong>de</strong>sperto. uolhos guichos olhos<br />

vivos.<br />

guiço s.m. Lenha miúda. nun tener ~<br />

não ter nenhuma lenha.<br />

guie vd. guia.<br />

guieiro s.m. 1. Cada uma das vigas que<br />

vai <strong>de</strong> cada esquina <strong>de</strong> um telhado <strong>de</strong><br />

quatro águas. 2. Canal on<strong>de</strong> se juntam<br />

duas águas <strong>de</strong> um telhado. SIN. canalon.<br />

guilhar vd. guelhar.<br />

guilho s.m. 1. Cunha <strong>de</strong> ferro, pequena<br />

e arredondada, usada sobretudo para<br />

partir rochas e pedras. 2. Ponta, <strong>de</strong> seixo<br />

ou <strong>de</strong> ferro, da parte inferior do eixo do<br />

rodízio do moinho.<br />

guilhon vd. guelhon.<br />

guilhonada vd. guelhonada.<br />

guilote 1 s.m. 1. Ponta esguia, em<br />

particular dos grelos ou gomos das<br />

plantas. 2. Pessoa alta e magra.<br />

guilote 2 adj. Que é alto e magro.<br />

guilro s.m. Andorinhão-real. Zoo. apus<br />

melba.<br />

guilucho s. Pequena águia.<br />

guinada s.f. 1. Guinada. SIN. rodion.<br />

2. Parte <strong>de</strong> um trabalho: bá, bamos a dar<br />

mais uas guinadas anquanto la ama pon<br />

la mesa. 3. Pontada, dor súbita. SIN.<br />

puntada.<br />

guinar v. Guinar.<br />

guincha s.f. 1. Enxada com duas<br />

pontas: Las guinchas, las çadas, las<br />

patarras tamien éran feitas puls<br />

ferreiros. (MF, 2001). 2. O que manda:<br />

quien ye ~?<br />

guinchada s.f. Golpe com enxada <strong>de</strong><br />

duas pontas.<br />

guinchar v. 1. Cavar com enxada <strong>de</strong><br />

duas pontas. 2. Esguichar.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

guincharro s.m. Galho seco <strong>de</strong> árvore<br />

em forma <strong>de</strong> espigão.<br />

guincho s.m. 1. Guincho, espécie <strong>de</strong><br />

grua para levantar pesos. 2. Raiz<br />

comprida dos <strong>de</strong>ntes. 3. Esguicho. SIN.<br />

churro.<br />

guinchos vd. ganchos.<br />

guinda s.f. Sistema usado para passar o<br />

rio Douro que consistia em cordas presas<br />

em cada margem, por uma <strong>de</strong>las<br />

passando uma trasga a que as pessoas se<br />

agarravam e que <strong>de</strong>slizava por efeito da<br />

gravida<strong>de</strong> ou por ser puxada do lado<br />

oposto.<br />

guinda s.f. Malagueta. SIN. m.us.<br />

guindilha.<br />

guindaleta s.f. (dim. <strong>de</strong> guida) Sistema<br />

usado para passar o rio Douro. SIN.<br />

guinda<br />

guindar v. Levantar, içar.<br />

guin<strong>de</strong>lheira s.f. Planta que dá<br />

malaguetas.<br />

guindilha s.f. Malagueta. Tipos <strong>de</strong><br />

malaguetas: amarielhas, ber<strong>de</strong>s, bolas,<br />

burmeilhas. ~ <strong>de</strong> l binagre malaguetas <strong>de</strong><br />

conserva em vinagre. ~ <strong>de</strong> puta pariu<br />

malagueta comprida que é muito picante.<br />

guindilhica s.f. (dim. <strong>de</strong> guindilha)<br />

Tipo <strong>de</strong> malagueta muito pequena e<br />

picante.<br />

guindilhal s.m. Leira plantada <strong>de</strong><br />

malaguetas.<br />

guion s.m. O que vai adiante, a guiar.<br />

SIN. manihero.<br />

guira 1 adj.f. Diz-se da galinha choca.<br />

guira 2 s.f. Agueira, pequeno rego para<br />

conduzir a água. SIN. ougueira,<br />

ouga<strong>de</strong>ira, rego.<br />

guirar-se v. Ficar choco um ovo.<br />

guiro adj.m. Diz-se do ovo choco, que<br />

não foi galado.<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

20<br />

guiron s.m. (aum. <strong>de</strong> guira 2 ) Vala larga<br />

por on<strong>de</strong> corre a água. SIN. rigueiro.<br />

guisado 1 adj. Que foi guisado.<br />

guisado 2 s.m. Guisado. SIN. guiso.<br />

guisantes s.f.pl. Varieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> ervilhas<br />

boas para guisar.<br />

guisar v. Guisar, refogar.<br />

guiso s.m. Guisado: cun un quarto <strong>de</strong><br />

quilo <strong>de</strong> chicha fiç trés guisos pa l miu<br />

home i inda me sobrou un cachico para<br />

assar. SIN. guisado.<br />

guisote s.m. Guisado <strong>de</strong> fraca<br />

qualida<strong>de</strong>.<br />

guita s.f. Fio <strong>de</strong>lgado e muito<br />

comprido.<br />

guitarra s.f. Guitarra: … hai uns<br />

cunjuntos cun uas guitarras que fáien<br />

más barulho que you sei alhá (MF,<br />

2001).<br />

guitarrada s.f. Guitarrada.<br />

guitarrista s. Guitarrista.<br />

guldran adj. Diz-se <strong>de</strong> pessoa pesada,<br />

que se mexe com dificulda<strong>de</strong>. SIN.<br />

scultron.<br />

guloso s.f. Que só gosta <strong>de</strong> comer<br />

coisas doces. SIN. lhambiato.<br />

gulosa s.f. Vara comprida, rachada na<br />

ponta, usada para furtar frutos da árvore.<br />

guludo adj. 1. Que fala <strong>de</strong> mais. 2.<br />

Orgulhoso no falar.<br />

guola s.f. Guela. SIN. gorgomilho.<br />

abrir las guolas chorar. tener buonas<br />

guolas falar ou gritar muito alto. canha <strong>de</strong><br />

la ~ traqueia. maçana <strong>de</strong> las guolas maçã<br />

<strong>de</strong> Adão.<br />

gurbata s.f. Gravata.<br />

gurbateiro s.m. Que anda sempre <strong>de</strong><br />

gravata.<br />

gurguleijo s.m. Gargarejo. SIN.<br />

gorgulho.


Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />

gurgulejar v. Gargarejar: para l<br />

remédio te pintar, tenes <strong>de</strong> ~ bien cun el<br />

na boca.<br />

gurgulhar v. Borbulhar provocado<br />

pelo ar na água.<br />

gurgulho s.m. 1. Gorgulho, insecto<br />

que ataca os grãos <strong>de</strong> feijão e outras<br />

sementes. 2. Bolha <strong>de</strong> ar num líquido. 3.<br />

Gargarejo.<br />

gurgumilho, gurgumil s.m. 1.<br />

Glote. 2. Goela.<br />

gurriato s.m. Porco pequeno.<br />

gurrion adj. 1. Porco pequeno, leitão.<br />

2. Criança pequena e refilona. 3. Que é<br />

muito pequeno.<br />

gurrionada s.f. Ninhada <strong>de</strong><br />

porquinhos.<br />

gustar v. 1. Gostar. 2. Saborear. 3.<br />

Sentir prazer. 4. Amar: acho que l miu<br />

rapaç gusta <strong>de</strong> la tue rapaza. 5. Gostar,<br />

Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2007<br />

21<br />

agradar-se: ye ua pessona <strong>de</strong> quien se<br />

gusta.<br />

gusto s.m. 1. Gosto: L trabalho unrado<br />

trai siempre fruito cun gusto (JLV,<br />

1901). 2. Paladar. 3. Sabor. 4. Gosto, um<br />

dos cinco sentidos: salírun-me uas<br />

scamas na lhéngua i yá mais <strong>de</strong> uito dies<br />

que stou sin ~. 5. Prazer. bun ~ bom<br />

gosto. cun ~ i. com agrado; ii. com bom<br />

gosto. dar ~ dar paladar. fazer un ~ fazer<br />

a vonta<strong>de</strong>: you querie que tu me fazisses<br />

esse ~. star al ~ i. estar ao gosto <strong>de</strong>; ii.<br />

estar <strong>de</strong> acordo com a vonta<strong>de</strong> <strong>de</strong>. ye un ~<br />

é um prazer.<br />

gustoso adj.Gostoso, saboroso: diç-se<br />

por todos ls sítios que dá la chicha más<br />

gustosa <strong>de</strong> l mundo. (MF, 2001).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!