18.04.2013 Views

O Ulla, río de "patifas" e "baleiros".

O Ulla, río de "patifas" e "baleiros".

O Ulla, río de "patifas" e "baleiros".

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Porto, son al<strong>de</strong>as, velaí as ten<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> xente que aínda<br />

hoxe anda no mar, bateleiros, baleiros, sirgadores que<br />

turraban contra leste ou maré pola veta atada alta no pao,<br />

saltando nos esteiros dos regatos, pola orela adiante".<br />

Contra calquera tentación mistificadora, Borobó ten<br />

retratado en artigos como o intitulado "Sucedió el mes<br />

pasado" a dura vida dos pescadores cesureños do noso<br />

<strong>río</strong>, ao límite sempre da pura supervivencia:<br />

"La pesca en el <strong>río</strong> <strong>Ulla</strong> no es precisamente un <strong>de</strong>porte.<br />

La vida es dura, atormentada, en estos lares y todavía no<br />

se ha tenido que buscar un sucedáneo para el trabajo; [...]<br />

No se mira al <strong>río</strong> como a un lugar <strong>de</strong> diversión, <strong>de</strong> solaz,<br />

<strong>de</strong> enredo. El <strong>Ulla</strong> es un posible manantial <strong>de</strong> riqueza,<br />

prometedora fuente <strong>de</strong> bienestar. Cuando todos los caminos<br />

se cierran, cuando se agosta el maíz, la helada <strong>de</strong>struye<br />

la patata, o la peste al cerdo, se mira con esperanza<br />

al <strong>río</strong>: hacia la <strong>de</strong>sembocadura, más allá <strong>de</strong> Catoira, buscando<br />

el berberecho, o ahora, en este tiempo, a su curso<br />

medio, más acá <strong>de</strong> Carcacía, soñando con lampreas, fantaseando<br />

con salmones.<br />

El salmón, tras las ondinas, es lo más precisos que en el<br />

<strong>río</strong> se da. Es bello, es rico, sabroso y escaso [...] Marinero<br />

que pesca un salmón, marinero dichoso. Una perspectiva<br />

<strong>de</strong> hambre, <strong>de</strong> humedad, <strong>de</strong> tisis, se transforma por<br />

arte <strong>de</strong> encantamiento en una alegre visión <strong>de</strong> caña <strong>de</strong><br />

hierbas: una docena <strong>de</strong> cohetes encendidos con el puro<br />

festero, en el patín, a la hora en que se sirve la rosca. Y<br />

aún queda colilla para lanzar <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la dorna al<br />

cielo tronitonante <strong>de</strong>l Ullán, en el día <strong>de</strong>l Carmen, las<br />

tres docenas <strong>de</strong> bombas conque el pescador paga su<br />

diezmo a la provi<strong>de</strong>ncia.<br />

E nun estilo igualmente lírico, o xornalista advertiu<br />

tamén no artigo "Por el <strong>río</strong> abajo va" sobre a tráxica<br />

perigosida<strong>de</strong> que en ocasións encerraba o traballo nas<br />

súas augas:<br />

"El <strong>río</strong> tiene sed, sí, <strong>de</strong> sangre. Saca la cabeza fuera <strong>de</strong>l<br />

agua, y lanza su garra líquida sobre la dorna para arrebatar<br />

al mancebo. Se lo lleva consigo, contándole al oído<br />

leyendas <strong>de</strong> sirenas, historias <strong>de</strong> ondinas, para que se<br />

vaya tranquilo sin ofrecer resistencia. Y el doncel por la<br />

mañana aparece abrazado a un nenúfar sobre un lecho <strong>de</strong><br />

algas, porque creyó estrechar a una náya<strong>de</strong>, cuando lo<br />

poseía la Muerte. El <strong>río</strong> salta <strong>de</strong> pesqueira en pesqueira,<br />

ocultando a las truchas entre los pliegues <strong>de</strong> su capa".<br />

O <strong>Ulla</strong> foi sempre especialmente rico en fauna piscícola,<br />

aínda que a contaminación que soporta, con<br />

varios focos importantes no seu tramo final (vertidos<br />

agrícolas, vertidos industriais cesureños, augas residuais...),<br />

fai que actualmente sexa un <strong>río</strong> moi ameazado<br />

na súa sustentabilida<strong>de</strong> e moi estragado nese<br />

sentido. Abundaron sempre nel os escalos e as zamborcas,<br />

como refliten as cantigas populares recollidas<br />

O <strong>Ulla</strong>, <strong>río</strong> <strong>de</strong> “patifas” e “baleiros”<br />

71<br />

ARDENTÍA<br />

por Valladares a finais do século XIX na súa parroquia<br />

estra<strong>de</strong>nse: "Veciños <strong>de</strong> Vilancosta / baixa<strong>de</strong> ó voso<br />

regueiro, / que polo <strong>río</strong> xa sobe / <strong>de</strong> escalos máis dun<br />

milleiro"; "Veciños <strong>de</strong> Vilancosta, / corre<strong>de</strong> ó canal <strong>de</strong><br />

Sisto, / que xa suben os escalos / e quen máis pesca é<br />

o máis listo"; "Taresa pi<strong>de</strong>ume troitas, / ela morría e<br />

morría, / así <strong>de</strong>ille unha samborca / porque troitas n’as<br />

había". Outra especie historicamente abundante nas<br />

augas do <strong>Ulla</strong> foi o salmón, convertido por Cunqueiro<br />

en auditorio atento das prédicas xacobeas na súa<br />

"Epístola <strong>de</strong> Santiago Apóstol a los salmones <strong>de</strong>l <strong>Ulla</strong>"<br />

(Fábulas y leyendas <strong>de</strong> la mar, Ed. Tusquets, Barcelona,<br />

1982). Antigamente pescábase con re<strong>de</strong>, mais<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> o franquismo impúxose o estilo "<strong>de</strong>portivo", con<br />

cana, non sen o protesto <strong>de</strong> Borobó<br />

"[...] arte encantada fue la <strong>de</strong> la red, tan blanda, tan<br />

suave, don<strong>de</strong> el salmón era recogido como en un colo<br />

enamorado. Tanta ternura acunada, brezada, está prohibida<br />

por las convenciones internacionales. Sólo se permite<br />

la pesca con anzuelo; sangrienta, <strong>de</strong>sgarrada, como<br />

un rejoneo fluvial.<br />

Triunfa el <strong>de</strong>porte, no queda maíz en los hórreos, ni<br />

pinos ya para cortar, pero vienen <strong>de</strong> la ciudad pescado-<br />

Baleiros. Foto: Anxo Abalo

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!