pobierz - Parerga - Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania

Remigiusz Król
36
Katarzyna Rosner w swoim dziele Hermeneutyka jako krytyka kultury pisze, że
Schleiermacher jest pierwszym myślicielem, który sformułował ogólny problem
interpretacji, to znaczy dostrzegł, że problem ten można i należy rozważać w sposób
nie związany z analizą określonego rodzaju tekstów. Zasługa Schleiermachera polegała
więc, jak to podkreślali Gadamer i Ricouer, na podporządkowaniu szczegółowych
reguł egzegezy ogólnej problematyce rozumienia [Rosner, 1991].
Propozycja hermeneutycznego przedstawienia zagadnień językowych funkcjonuje
według Schleiermachera, w kontekście filozofii języka szeroko pojętego, o czym trzeba
nam zawsze pamiętać w celu zrozumienia pojęcia dialogu. Bogactwo możliwości
z jakimi mamy tutaj do czynienia przy opisie języka, przy jego odtwarzaniu,
charakteryzowaniu, objaśnianiu, wskazuje kierunek oraz dążność do polaryzacji
stanowisk. Wyjaśniam od razu, że ten podział nie klasyfikuje wykładni, rozumienia
i odczytań fenomenu języka w sposób jednoznaczny, ale daje on wyobrażenie
o kierunkach rozwoju refleksji nad samym procesem myślenia oraz analizy
konkretnych myśli i będących jego wynikiem wypowiedzi. Rozróżnić tu wypada zatem
poznanie skierowane na podmiot poznający, w przeciwieństwie do poznania
rzeczywistości zewnętrznej.
Andrzej Bronk uważa, że istnieją tu dwie możliwości w tej kwestii: jedna opiera się
na założeniach pozytywistycznych, a druga na romantycznych [Bronk, 1988: 279].
Podejście pozytywistyczne, polegające na wytworzeniu programu naukowej filozofii i
naukowego światopoglądu [Abbagnano, 1967: 414-419]; [Przybylski, 1971-95: 1118-
1122]; [Sarnowski, 1995: 301-312] uprzedmiotawia język, rozpatrując go jedynie jako
narzędzie komunikacji oraz koncentruje się przy tym jedynie na jego stronie
formalnej. Pożądana jest tutaj precyzja i jednoznaczność języka, gwarantowana przez
jedno, stałe i aktualne połączenie słowa ze znaczeniem. Jest to zatem podejście
ahistoryczne. Warto podkreślić, że taka relacja do języka jest specyficzna dla filozofii
analitycznej, w której rozkładanie jakiejś całości na elementy, zazwyczaj
niejednorodne, prowadzi ku wyróżnieniu składników pierwotnych, wykryciu
czynników konstytutywnych lub warunkujących, wskazaniu przyczyn, zasad,
ustaleniu praw [Poznański, 1960: 119-193]; [Lecat, 1962]; [Draper, 1966]. Dodam
jeszcze, że taki stosunek do języka charakterystyczny jest również do
neopozytywizmu, gdzie prawdziwą wiedzą jest jedynie wiedza oparta na
doświadczeniu i sprowadzona do układu pojęć fizyki a także scjentyzmu, gdzie
uzyskanie prawdziwej wiedzy o rzeczywistości jest możliwe przez poznanie naukowe,
to jest oparte na konkretnych wynikach poszczególnych dyscyplin naukowych.
Schleiermacher patrzy na akt rozumienia jako na rekonstruujące powtórzenie pewnej
pierwotnej twórczości. Reprodukcja ta powinna ujawnić się niejako z tego, czego
– MIĘDZYNARODOWE STUDIA FILOZOFICZNE – NR 1/2011