ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #97
08.12.2017 • Views
Share Embed Flag

ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #97

Жұма 8 желтоқсан 2017 жыл

Жұма 8 желтоқсан 2017 жыл

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
shymkent

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

№97 (1533)<br />

08/12<br />

09/12 10/12<br />

10 1 6 -7 -2<br />

-9<br />

Ãàçåò 1990 æûëµû 21 øiëäåäåí áàñòàï øûµàäû<br />

Жұма 8 желтоқсан 2017 жыл<br />

– Бүгінде Қазақстанда 18 белгілі брендке тиесілі автокөлік құралдарының<br />

түрлі моделдері құрастырылады. Біз оларды Қытайға, Ресейге, Тəжікстанға,<br />

Өзбекстанға жəне басқа да елдерге экспорттаудамыз, – деді Елбасы.<br />

ИНДУСТРИЯЛАНДЫРУ КАРТАСЫ<br />

ЭКОНОМИКА<br />

ТЕЛЕКӨПІР:<br />

Шымкентте<br />

алып қойма<br />

кешені мен<br />

дәрі цехы<br />

іске қосылды<br />

100 мыңнан астам<br />

тұрақты жұмыс орны ашылды<br />

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Астана қаласында Индустрияландыру картасы жобаларын<br />

таныстыру және «Алтын сапа», «Парыз» сыйлықтарының жеңімпаздарын марапаттау<br />

рәсіміне қатысты. Бұл туралы Президенттің баспасөз қызметі хабарлады.<br />

Телекөпір аясында<br />

еліміздің барлық өңірінен 11<br />

тікелей көрсетілім жүргізіліп,<br />

соның барысында Қазақстан<br />

Президентіне Индустрияландыру<br />

картасының ең маңызды<br />

нысандары таныстырылды.<br />

– Индустрияландырудың ең<br />

маңызды жобаларын іске қосу<br />

жыл сайынғы игі дəстүрге айналды.<br />

Біз бүгін металлургия,<br />

өнеркəсіп, құрылыс материалдары,<br />

машина жасау, көлік жəне<br />

логистика салалары бойынша<br />

25 жобаны іске асыруды бастадық,<br />

– деді Елбасы.<br />

Мемлекет басшысы ауқымды<br />

индустрияландыру бағытын<br />

ұстанғанымыздың дұрыс болғанын<br />

жəне оның уақыт талабына<br />

сай екенін атап өтті.<br />

Жер-су<br />

атауларын<br />

жаңғыртуға<br />

басымдық<br />

беріледі<br />

Мүмкіндігі<br />

шектеулі<br />

жандарға<br />

қатер төнбеуі<br />

керек<br />

Тіл<br />

үйренушілерге<br />

– тәлімді<br />

орда<br />

– Бүкіл еліміз бойынша бір<br />

мыңнан астам жаңа өндіріс іске<br />

қосылып, 100 мыңнан астам<br />

тұрақты жұмыс орны ашылды.<br />

Біз бүгін «Giessenhaus»<br />

жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің<br />

алюминий қоспасын<br />

шығаратын, ал келешекте автомобиль<br />

дискілерін жасайтын<br />

жобасын іске қостық. POSKO,<br />

«Евразхолдинг», Tenaris, «Полиметалл»<br />

сияқты өз саласының<br />

көшбасшысы саналатын<br />

белгілі трансұлттық компаниялармен<br />

ынтымақтастық<br />

орнығуда, – деді Мемлекет<br />

басшысы.<br />

Қазақстан Президенті<br />

өндірістік кооперация жəне<br />

автомобиль құрастыру саласындағы<br />

ынтымақтастық мəселелеріне<br />

назар аударып,<br />

еліміздің автозауыттарында<br />

электромобильдер құрастыру<br />

ісі басталғанын айрықша<br />

атап өтті.<br />

– Бүгінде Қазақстанда 18<br />

белгілі брендке тиесілі автокөлік<br />

құралдарының түрлі<br />

моделдері құрастырылады.<br />

Біз оларды Қытайға, Ресейге,<br />

Тəжікстанға, Өзбекстанға жəне<br />

басқа да елдерге экспорттаудамыз,<br />

– деді Елбасы.<br />

Нұрсұлтан Назарбаев шикізаттық<br />

емес сектордағы өндіріс<br />

көлемін арттыруға жəне оның<br />

ел экономикасындағы маңыздылығына<br />

ерекше тоқталды.<br />

– Химия өнеркəсібі саласында<br />

«Еврохим» трансұлттық<br />

компаниясы күрделі тыңайтқыштар<br />

шығару зауытының<br />

құрылысын бастады. 14<br />

фармацевтикалық кəсіпорында<br />

халықаралық ДжиЭмПи<br />

стандарттары енгізілді. Бүгін<br />

«Химфарм» акционерлік қоғамы<br />

«Польфарма» ірі фармацевтикалық<br />

компаниясымен<br />

бірлесе атқаратын тағы<br />

бір жоба іске асырыла бастады.<br />

Құрылыс саласында негізгі<br />

құрылыс материалдары бойынша<br />

импортқа тəуелділікті<br />

жойдық. Heidelberg, KNAUF,<br />

Basf, Sika жəне басқа да шетелдік<br />

компаниялардың қатысуымен<br />

180-нен астам жоба<br />

іске асырылды, – деді Мемлекет<br />

басшысы.<br />

<br />

Жалғасы 2-БЕТТЕ<br />

БҮГІНГІ НӨМІРДЕ<br />

Мұсылмандық<br />

бес парызбен<br />

шектелмейді<br />

4-БЕТТЕ 6-БЕТТЕ 7-БЕТТЕ 9-БЕТТЕ<br />

Қазақстан Президенті<br />

Нұрсұлтан Назарбаевтың<br />

қатысуымен «Жаңа<br />

индустрияландыру: қазақстандық<br />

барыстың<br />

қадамы» ұлттық телекөпір<br />

өтті. Оның барысында<br />

Шымкентте көлік-логистика<br />

орталығында жаңа алып кешен<br />

ашылды. А+ санатындағы<br />

«Continental Logistics<br />

Shymkent» кешенінің қуаттылығы<br />

жылына 1 миллион<br />

тонна тауар өткізуге жетеді.<br />

Нұрлан БЕКТАЕВ<br />

nb22@bk.ru<br />

Телекөпірге Оңтүстік Қазақстан<br />

облысының əкімі<br />

Жансейіт Түймебаев пен «Қазақстан<br />

теміржолы» ұлттық компаниясының<br />

вице-президенті<br />

Санжар Елубаев жəне орталық<br />

қызметкерлері қатысты.<br />

Жоғары лауазымды басшылар<br />

алдымен Елбасыға жаңа нысанның<br />

маңыздылығы туралы<br />

баяндады.<br />

– Құрметті Президент! Біз<br />

Шымкент қаласында мультимодельді<br />

көлік-логистикалық<br />

орталығының құрылысын аяқтадық.<br />

<br />

Жалғасы 2-БЕТТЕ

2<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

Апта<br />

www.shymkala.kz<br />

100 мыңнан<br />

астам<br />

тұрақты жұмыс<br />

орны ашылды<br />

u Басы 1-БЕТТЕ<br />

Қазақстан Президенті, сонымен<br />

қатар, экономиканы әртараптандыру<br />

үшін инфрақұрылымды<br />

дамытудың маңызы зор<br />

екенін атап өтіп, «Нұрлы жол»<br />

бағдарламасы аясында Еуразиялық<br />

мультимодальдік көлік<br />

дәлізінің іске қосылғанын және<br />

Батыс Еуропа – Батыс Қытай<br />

халықаралық көлік дәлізі құрылысының<br />

аяқталғанын айтты.<br />

– Осы жылдар ішінде 2 мың<br />

шақырым теміржол, 5 мың шақырым<br />

автомобиль жолы салынды.<br />

Теңіз және әуе айлақтарына<br />

қайта жөндеу жұмыстары<br />

жүргізілді. Құрық портында<br />

теміржолға және автомобильге<br />

арналған паром кешені іске қосылды.<br />

«Қорғас – Шығыс қақпасы»<br />

арнайы экономикалық<br />

аймағы және Ляньюньган теңіз<br />

порты жобаларын жүзеге асыру<br />

нәтижесінде Азия-Еуропа бағытында<br />

Қазақстан арқылы жөнелтілетін<br />

контейнерлік жүк тасымалының<br />

көлемі жыл сайын<br />

еселеніп келеді. Бұл 2020 жылға<br />

қарай еліміздің тасымалдаудан<br />

түсетін табысын 5 миллиард<br />

долларға дейін арттыруға<br />

мүмкіндік береді, – деді Елбасы.<br />

Іс-шара соңында Қазақстан<br />

Президенті «Алтын сапа» байқауы<br />

жүлдегерлерінің сыйлықтарын<br />

тапсырды.<br />

Телекөпір: Шымкентте алып<br />

қойма кешені мен дәрі цехы іске қосылды<br />

u<br />

Басы 1-БЕТТЕ<br />

Мұнда жыл сайын шамамен 1 млн<br />

тонна жүк өткізуге болады. Біздің орталық<br />

– Шығыс-Батыс, Оңтүстік-Солтүстік<br />

ағынына қызмет ететін кеден аймағы<br />

мен толық сервистік желісі қамтылған<br />

заманауи кешен. Нұрсұлтан Әбішұлы,<br />

осы инфрақұрылымдық жобаны іске қосуға<br />

рұқсат етіңіз! – деді «Қазақстан<br />

теміржолы» ұлттық компаниясының вице-президенті<br />

Санжар Елубаев.<br />

Кешенде құрғақ және климаттық<br />

жағдайды бақылайтын қоймалардан<br />

бөлек контейнер терминалы, кедендік<br />

ресімдеу аймағы мен ілеспелі құрылымдар<br />

бар. Жаңа көлік-логистикалық<br />

орталығының ерекшелігі - географиялық<br />

тұрғыдан тиімді орналасуында. Аймақтың<br />

жүк жөнелтушілер үшін артықшылығы<br />

– мұнда Cross Docking мультимодельді<br />

қызмет көрсету жүйесінің<br />

енгізілген. Бұл жүйе қоймалардағы шағын<br />

жүктермен қоса жеміс-жидек пен<br />

көкөніс сияқты бұзылатын тауар үшін<br />

өте маңызды.<br />

Қазіргі кезде жалпы аумағы 92 гектар<br />

«Оңтүстік» көлік-логистикалық орталығында<br />

8 жоба жүзеге асырылуда.<br />

Олардың инвестициялық құны – 35,6<br />

млрд теңге. Мұнда кедендік рәсімдеу,<br />

фитосанитарлық және ветеринарлық<br />

бақылау қызметтері бір терезе қағидасымен<br />

жүргізілсе, бұған қоса уақытша<br />

сақтау қызметі де қарастырылған.<br />

Мемлекет басшысымен телекөпір<br />

барысында Шымкент қаласындағы<br />

«Химфармның» дәрі шығаратын цехы<br />

да іске қосылды. Жалпы құны 13,5<br />

млн АҚШ доллары болатын бұл жоба<br />

кәсіпкерлікті қолдау картасы аясында<br />

жүзеге асырылған. Өнімнің 80 пайызы<br />

ішкі нарыққа, қалған 20 пайызы<br />

экспортқа жіберіледі деп жоспарлануда.<br />

Өндіріс цехы заманауи құрылғылармен<br />

жабдықталған. Мұнда 72 адам<br />

жұмыспен қамтылып отыр. Бұл жоба<br />

Шымкенттегі инвестициялық жобаның<br />

маңызды бір бөлігі болып табылады.<br />

Компанияның бас директоры Ижи<br />

Урбанец осымен төртінші цехтың ашылып<br />

отырғанын жеткізді.<br />

– Біз жалпы көлемі 108 млн доллар<br />

көлемінде инвестиция құюды жоспарлап<br />

отырмыз. Жаңа цехты іске қосқаннан<br />

кейін біз экспорттық әлеуетімізді<br />

5 млрд теңгеге жеткізе аламыз. «Химфармның»<br />

атынан фармацевтикалық<br />

саланы қолдап, инвесторларға ыңғайлы<br />

жағдай жасағаныңыз үшін алғыс<br />

айтамыз, – деді Ижи Урбанец.<br />

Бүгінгі таңда зауытта 1200-ден астам<br />

жоғары білікті маман жұмыс істейді.<br />

Өндірістің барлығы әлемдік<br />

сапа стандартына сай келеді. Салалық<br />

GMP стандарына толық сай келетінін<br />

бұл цехта жылына түрлі дертті<br />

емдеуге арналған 20 миллионнан астам<br />

қорап дәрі шығарылады.<br />

СеССия<br />

Алтыншы шақырылған Шымкент қалалық мәслихатының<br />

кезектен тыс XXIII сессиясы өтті. Депутат Ерболат<br />

Нұрмаханов төрағалық еткен сессия жұмысында<br />

екі мәселе қаралды.<br />

Әлеуметтік салаларға<br />

қосымша қаржы бөлінді<br />

Т. ҚАСЫМ<br />

tkasym@shymkala.kz<br />

Қала әкімінің орынбасары Гүлжан<br />

Құрманбекова Шымкент қаласының<br />

2017-2019 жылдарға арналған<br />

бюджетін нақтылау мәселесі<br />

бойынша баяндама жасады.<br />

Оның айтуынша, нақтылау барысында<br />

қала бюджетінің көлемі 4<br />

млрд 110,8 млн теңгеге ұлғайтылып,<br />

жалпы 131 млрд 232,7<br />

млн теңгеге жетіп отыр. Өзгерістер<br />

тұрақты комиссияларда талқыланған.<br />

Жалпы, республикалық бюджеттен<br />

бөлінген трансферттер бойынша<br />

білім, құрылыс, тұрғын үйкоммуналды<br />

шаруашылық бөлімдеріне,<br />

инженерлік-коммуникация-<br />

ХАбАрлАНДЫрУ<br />

лық жобалар бойынша қосымша<br />

қаржы қаралуда.<br />

Сондай-ақ, облыстық бюджет<br />

трансферттері 408,9 млн теңгеге<br />

артқан. Негізінен тұрғын үй-коммуналды<br />

шаруашылық, жолаушылар<br />

көлігі және автомобиль жолдары,<br />

білім бөліміне қосымша қаржы қаралып<br />

отыр.<br />

Жиында №22 округтен сайланған<br />

қалалық мәслихаттың депутаты<br />

Рамазан Сейдахметұлы Бектұрғанов<br />

тұрақты комиссия мүшелігіне<br />

сайланды.<br />

Бір айта кетерлігі, қала әкімі<br />

Нұрлан Сауранбаев мәслихаттың<br />

сессиясына алғаш рет қатысты.<br />

Жиында сөз алған шаһар басшысы<br />

қаланың дамуы бағытында<br />

алдағы уақытта бірлесе жұмыс істейтініне<br />

сенім білдірді.<br />

Автокөлік иелерінің назарына!<br />

Жеке тұлғалардың 2017 жыл үшін көлік салығын 31 желтоқсанға<br />

дейін төлеу қажет.<br />

Шымкент қаласы бойынша<br />

мемлекеттік кірістер басқармасы<br />

ҚАлА<br />

көшелер қардан<br />

тазартылды<br />

Қалада қар тазалау жұмыстары қарқынды жүруде.<br />

Алғашқы жауған қарға жүзге жуық техника,<br />

мыңнан аса жұмысты топ тартылып, 161 көше<br />

мен аяқжол тазалаған.<br />

Сапарғали ҚАнАТ<br />

sqanat@shymkala.kz<br />

Күрек, сыпырғыларымен қамданған қызметкерлер таңертеңнен<br />

Шымқаланың аяламаларын, аулалар мен жолдарды<br />

қар мен қоқыстан тазартады. Мұз қатқан жерлерге<br />

құм, тұз себеді. Жол сапасының бұзылмауына да мұқият<br />

қарайды. Қазір қала тазалығына жауапты барлық мекемелер<br />

жұмыс істеуде. Алдағы уақытта тиісті орындарға<br />

дер кезінде қажетті көмектер көрсетілетін болады.<br />

Айта кетейік, қала тазалығымен айналысатын кейбір<br />

мекемелер арнайы жаңа техникалармен қамтамасыз<br />

етілген.<br />

ТАҒАЙЫНДАУ<br />

Басқармада –<br />

жаңа басшы<br />

Оңтүстік Қазақстан облысы<br />

әкімінің өкімімен облыстық қаржы<br />

басқармасының басшысы лауазымына<br />

Әбдірахман Батырбекұлы<br />

Тасыбаев тағайындалды.<br />

А.Тасыбаев 1977 жылы 4 мамырда<br />

туған, білімі жоғары, мамандығы<br />

бойынша инженер-экономист.<br />

Еңбек жолын 2001 жылы<br />

Оңтүстік Қазақстан облысы әкімі<br />

аппаратының бас маманы болып<br />

бастаған.<br />

2002-2011 жылдары ОҚО қаржы<br />

және коммуналдық меншік департаментінің<br />

бөлім бастығы, облыс<br />

әкімі аппаратының бас инспекторы,<br />

ҚР еңбек және халықты<br />

әлеуметтік қорғау министірлігі<br />

басқарма бастығының орынбасары,<br />

Шымкент қаласы әкімінің кеңесшісі,<br />

облыстық мәслихат тексеру<br />

комиссиясының бөлім меңгерушісі<br />

ретінде еңбек еткен.<br />

2011 жылдың қыркүйек айынан<br />

бастап Оңтүстік Қазақстан<br />

облысы бойынша тексеру комиссиясының<br />

мүшесі лауазымын атқарып<br />

келді.

Қоғам<br />

www.shymkala.kz<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

3<br />

лАТЫН – ÊелеØеÊТ²Œ ʲлТ²<br />

Ерболат НҰРМАХАНОВ,<br />

қалалық мәслихат<br />

депутаты:<br />

«Апострофты<br />

қолдану<br />

шарт емес»<br />

РУХАНИ<br />

ЖАҢҒЫРУ<br />

Ақерке БЕРТАЕВА,<br />

Әл-Фараби аудандық<br />

мемлекеттік кірістер<br />

басқармасының өндірістік емес<br />

төлемдерді әкімшілендіру бөлімінің<br />

жетекші маманы:<br />

«Оңды шешім<br />

әрі тарихи оқиға»<br />

– Латын әліпбиіне көшуді қолдаймын. Алайда, әліпбиді жасағанда бастапқы<br />

мақсатымызды ұмытпауымыз керек. Біздің мақсат – қазақ тілін үйренуді<br />

жеңілдету. Әсіресе, елімізге саяхаттап келетін еуропалықтар, шетелдіктер латын<br />

әліпбиімен жазылған қазақ жазуларын оқу үшін тағы бір әліпбиді жаттамай-ақ<br />

оқи білгені тиімді. Аса өзгеріске ұшыраған диграфпен немесе апострофпен<br />

жазу арқылы біз сондай жетістікке жете аламыз ба?<br />

Ағылшынның «W» (дабл ю) әрпі ешқашан «Ш» әрпінің рөлін атқара алмайды.<br />

Себебі, «дабл» деген «қайталау». Яғни «ю» әрібіндегі «и» немесе «у» екі<br />

рет қайталанады. Графикасы ұқсағаны үшін «W» дабл ю-ды «Ш»-ның орнына<br />

қолдану ешқандай елдің тәжірибесінде жоқ. Ал «S`» деп апострофпен жазып<br />

қазақтың қарапайым сөзінен анайы мағына жасап шығаруға жол бермей, «Sh»<br />

күйінде қалдыруды қолдаймын.<br />

Жалпы, латын әрпін пайдаланатын елдердің басым бөлігі Еуропада. Сондықтан<br />

Ұлыбританияның ағылшын әліпбиіне сүйене отырып, қазақ әліпбиін жасап<br />

шығаруды ұсынған болар едім. Өйткені, онда қазақтың «і», «ә», «ө», тіпті<br />

«ш» әріптері сол күйінде дыбысталатын әріптік таңбалары бар. «Р» әрпінің екі<br />

түрі бар. Ал француз тілінде латын әліпбиінің қолданысы өте күрделі. Тіпті,<br />

кей тұста французша бір дыбысты айту үшін әліпбиіндегі 7 әріпті қатар жазуға<br />

тура келеді. Тіл үйренуші әріптерді жаттап отыра ма әлде сөзді жаттайды ма?<br />

Тіл үйренуді қиындатпай, осы жағын ескеру қажет.<br />

Бір үтірдің өзі бір әріптің орнын алады. Апострофты қолдану шарт емес.<br />

Міне, латын әліпбиінде сондай еркіндік басым болса, қазақтың «қазысын»<br />

ағылшын да, итальяндық пен бразилиялық та «қазы» деп оқи алады.<br />

Қазақ тілінің кеңістігін кеңейту деген осы емес пе?!<br />

– Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев 2017 жылғы 26 қазанда «Қазақ тілі<br />

әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы» Жарлыққа қол<br />

қойды. Бұл, шын мәнінде, халқымыздың ғасырлар бойғы арман-мұраты жүзеге<br />

асқан тарихи күн болды. Еліміздің латынға оралуы – саяси қадам,<br />

оңды шешім әрі тарихи оқиға.<br />

Латын әліпбиінің қажеттілігіне біздің көзіміз айқын жетіп отыр. Әуелі<br />

тіліміздегі қазіргі жат дыбыстарды таңбалайтын әріптерді қысқартып, сол<br />

арқылы қазақ тілінің табиғи таза қалпын сақтауға мүмкіндік туады. Сондайақ,<br />

латын әліпбиіне көшу қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол<br />

ашады. Қазақ тіліне компьютерлік жаңа технологиялар арқылы халықаралық<br />

ақпарат кеңістігіне кірігуге тиімді мүмкіндік туады. Және түбі бір түркі<br />

дүниесімен рухани, мәдени, ғылыми, экономикалық қарым-қатынасты, өзара<br />

байланысты нығайта түседі. Тұтастай алғанда латын әліпбиіне көшуіміз<br />

– дұрыс таңдау. Жастар жағы латын әліпбиіндегі қазақ жазуын тез меңгеріп<br />

алады. Мектепте ағылшын тілі оқытылатындықтан, олар латын әліпбиін тез<br />

қабылдайтыны сөзсіз. Жаңа латын әліпбиі қолдануға өте ыңғайлы, әлемдік<br />

жаңа технологияларға бейімделген, қазақ тілінің, сондай-ақ Қазақстанда тұрып<br />

жатқан басқа да сан ұлттың тілдік жағдайын қамтитын жақсы әліпби<br />

болады деп ойлаймын. Қазіргі әлем елдері дүниежүзілік өркениетке латын<br />

жазуы арқылы ұмтылып жатқан тұста біз де осы латын әліпбиі арқылы кемелдене<br />

түспекпіз. Яғни, мәдени интеграцияға латын әліпбиі арқылы жақындаймыз.<br />

Бұдан біз ұтпасақ, ұтылмаймыз. Жалпы, латын әліпбиін игеруге<br />

бүгінгі қазақ қоғамы дайын деп ойлаймын.<br />

Жаңа әліпби –<br />

рухани серпілу негізі<br />

ұлан» мектебінің кітапханасында<br />

тәрбие және идеологиялық жұмыстар<br />

басқармасының ұйымдас-<br />

«Жас<br />

тырумен Елбасы Н.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар:<br />

Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласының<br />

аясында «Рухани даму жаңа әліпбиден бастау<br />

алады» тақырыбында оқырмандар конференциясы<br />

өтті.<br />

Айкен ОСПАнҚҰЛОВА,<br />

Сабыр Рахымов атындағы «Жас ұлан»<br />

мектебінің кітапханашысы<br />

Жиынды мектеп басшысы,<br />

полковник Ғазиз Тулеушев<br />

ашты. Конференцияда кітапханашы<br />

Л.Мырзабекова «Қазақ<br />

тілін латын әліпбиіне көшіру<br />

- заман талабы» тақырыбына<br />

баяндама жасаса, мектеп дәрігері<br />

Ғ.Ережепова «Латинский<br />

язык - язык будущего и новых<br />

технологии», ағылшын мұғалімі<br />

Д.Ақбердиева «Латын әліпбиі<br />

– жаһандық өркениет» тақырыбында<br />

баяндамалар жасады.<br />

Конференция барысында<br />

мектеп басшылары, мұғалімдер<br />

өздерінің пікірлерін<br />

білдіріп, атсалыса отырып, латын<br />

әліпбиіне көшуді қолдады.<br />

Шараны мектеп бастығының<br />

орынбасары, тәрбие және<br />

идеологиялық жұмыстар басқармасының<br />

бастығы подполковник<br />

М.Мадрахимов қорытындылай<br />

келе, оқырман конференциясына<br />

қатысқан барлық<br />

қатысушыларға алғыс<br />

айта отырып, жиынның өте<br />

әсерлі өткенін және маңызды<br />

екенін атап өтті.<br />

ÌереЙ<br />

ХАбАрлАНДЫрУ<br />

Партия қатарына<br />

қабылданды<br />

Отан» партиясы<br />

құрылған алғашқы<br />

жылдары «Нұр<br />

өңірімізден шамамен 9 мың<br />

адам мүшелікке өткен-ді.<br />

Қазіргі таңда бұл көрсеткіш<br />

110 мыңнан асып отыр.<br />

Ақмарал МОЛДИЯРҚЫЗЫ<br />

aashirova@shymkala.kz<br />

Қазақстан Республикасының<br />

Тұңғыш Президенті күніне<br />

орай партияның ОҚО филиалы<br />

төрағасының бірінші орынбасары<br />

Нұрмахан Жолдасовтың<br />

төрағалығымен салтанатты<br />

жиын өтті. Төраға жиынды<br />

партия қатарына жаңадан қабылданған<br />

азаматтарды Тұңғыш<br />

Президент күнімен құттықтап,<br />

партиялық билеттерін табыстау-<br />

мен бастады.<br />

«Нұр Отанға» мүше болғандар<br />

қатарында «NAR TV» телеарнасының<br />

директоры Ерсұлтан<br />

Әмірбек, «Казахинстрах» АҚ<br />

ОҚОФ директоры Қанат Есенбеков,<br />

облыстық политехникалық<br />

колледждің директоры Әлихан<br />

Ысқақов және белгілі кәсіпкер,<br />

«Бал Текстиль» ЖШС директоры<br />

Талғат Ысқақов бар.<br />

– Қоғамдағы игі шараларға<br />

атсалысып, демеушілік жасап,<br />

қамқорлық танытудан бас тартқан<br />

емеспіз. Партия мүшелігіне<br />

өту көптен бергі мақсатым еді.<br />

Бүгін партиялық билетті алдым.<br />

Ел мерейін асыруды көздейтін,<br />

ел мен Елбасымыздың саясатын<br />

жүргізетін «Нұр Отан» партиясымен<br />

мен де бір мақсатта еңбек<br />

ететін боламын, – деді кәсіпкер<br />

Т.Ысқақов.<br />

Бұл күні ең үздік бастауыш<br />

партия ұйымы байқауының<br />

жеңімпаздарына диплом және<br />

сыйлық табысталды.<br />

– І орынды иемденген Манкент<br />

шипажайы, Киелі тас, Майлыкент<br />

бастауыш партия ұйымдарының<br />

құжаттары біздің облыстың<br />

атынан республикалық<br />

байқауға жолданды. Оның қорытындысы<br />

желтоқсан айының ортасында<br />

белгілі болады, – деді<br />

Н. Жолдасов.<br />

Бұдан кейін «Нұр Отан» партиясының<br />

беделі мен мәртебесін<br />

көтеруге және қазақстандықтардың<br />

жарқын болашағы үшін жасалған<br />

игі істерді қолдауда белсенділік<br />

танытқан азаматтар алғыс<br />

хаттармен марапатталды.<br />

Сондай-ақ, 2017 жылы партияның<br />

саяси менеджмент мектебін<br />

табысты аяқтаған қалалық<br />

мәслихаттың депутаттары<br />

Б. Төлегенов, Қ.Мейрманов, Г.<br />

Құрманбекова, И. Болдина және<br />

Ғ.Ахметбаев арнайы сертификаттарға<br />

ие болды.<br />

Салық төлеуші<br />

назарына!<br />

Сіздің меншігіңіздегі мүлікке,<br />

жерге, көлікке және банкілік<br />

шоттарға (есеп, жалақы, депозиттік)<br />

шектеулердің қойылуын<br />

алдын алу мақсатында, сонымен<br />

қатар, Қазақстан Республикасы<br />

аумағынан шет елдерге шығуға<br />

шектеуді болдырмау үшін өздеріңізге<br />

тиесілі салықтарыңызды<br />

уақытылы әрі толық мөлшерде<br />

төлеуге және салықтық қарыздардың<br />

болу/болмауын тексеріп<br />

отыруға шақырамыз!<br />

Салықтық қарыздарды ҚР<br />

ҚМ Мемлекеттік кірістер комитетінің<br />

www.kgd.gov.kz ресми<br />

сайтында тексеруге болады,<br />

ол үшін сайттағы «Электронды<br />

қызмет/Салықтық қарыздың<br />

болу/болмауы туралы мәліметтер»<br />

бөліміне кіру қажет.<br />

Сонымен қатар, салықтық<br />

қарыздарды www.egov.kz электрондық<br />

үкімет порталындағы<br />

«Салықтар және қаржылар/Салықтық<br />

қарызды көру және төлеу»<br />

бөлімінде тексеріп, төлеуге<br />

болады.<br />

Шымкент қаласы<br />

бойынша Мемлекеттік<br />

кірістер басқармасы

4<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

Шаһар шаруашылығы<br />

www.shymkala.kz<br />

ОНОМАСТИКА:<br />

жер-су<br />

атауларын<br />

жаңғыртуға<br />

басымдық<br />

беріледі<br />

ЕЛДІМЕКЕНДЕРДІҢ АТАУЫН<br />

ӨЗГЕРТУ – МАҢЫЗДЫ ІС<br />

Халықтың ғасырлар бойы қалыптасқан<br />

болмысы, танымы, тағдыры<br />

елдімекен, жер-су атауларында жатыр.<br />

Жаңа атаулар елдігімізді, руханиятымызды<br />

танытып тұрса игі.<br />

Әсілінде, бір көшенің атын өзгерту<br />

немесе жаңарту өте күрделі іс.<br />

Көшеге атау беру жұмысы төрт сатыдан<br />

тұратынын бұған дейін жаздық.<br />

Жергілікті аудан әкімдігі, қалалық<br />

мәслихат, республикалық комиссия,<br />

әділет органының келісімінен кейін,<br />

осы төрт инстанциядан өтетінін егжей-тегжейлі<br />

жазылды.<br />

– Ономастикаға жаны ауыратындар<br />

– ұлтқа жаны ауыратын адамдар.<br />

Қазір дүниетаным өзгерді. Біз<br />

бабалардың жолын ұстай алмадық.<br />

Облыс, аудандарда жер-суға адам<br />

аттары қойылып кетті. Бұрынғы уақытта<br />

бізде ауданның көлеміндегі<br />

нысандарға адамның аты қойылмаған.<br />

Кісі есімдері тек қана микротопонимдерге<br />

берілетін. Осы дәстүрден<br />

айырылдық. Біз таяу уақытта<br />

коммунистердің атының бәрін өшіреміз.<br />

Қазірден бұл мәселеге даярлық<br />

жасауымыз керек, – деген еді<br />

филология ғылымдарының докторы,<br />

профессор Мекемтас Мырзахметұлы<br />

«Оңтүстік өңірдегі ономастика<br />

мәселелері» атты аймақтық<br />

конференцияда.<br />

335 ҰСЫНЫС-ЖОБА<br />

ДАЙЫНДАЛДЫ<br />

Таяуда осы мәселеге байланысты<br />

көпшілік тыңдау өтті. Қалалық<br />

мәдениет және тілдерді дамыту<br />

бөлімінің басшысы Мұрат Базарқұлов<br />

пен облыстық тілдерді дамыту,<br />

архивтер мен құжаттама басқармасы<br />

басшысының орынбасары Қасым<br />

Ағабеков біраз жұмыстардан<br />

хабардар етті.<br />

Қазақстан Республикасы Үкіметінің<br />

«Әкімшілік-аумақтық бірліктерге,<br />

елдімекендердің құрамдас<br />

бөліктеріне атау беру, оларды қайта<br />

атау, сондай-ақ олардың атауларының<br />

транскрипциясын нақтылау<br />

мен өзгерту кезінде тиісті аумақ<br />

халқының пікірін ескеру қағидаларын<br />

бекіту туралы» 2014 жылғы<br />

24 ақпандағы № 138 Қаулысының<br />

нормаларына сәйкес, қаладағы 28<br />

шағынауданның атауын заңдастыру,<br />

атауы жоқ 220 көшеге және атауы<br />

қайталанатын 73 көшеге атау беру<br />

бойынша барлығы 335 ұсыныс-жоба<br />

дайындалған.<br />

Шағынаудан атауларын аудандар<br />

бойынша жіктесек, Абай ауданы<br />

– 7, Әл-Фараби ауданы – 9, Еңбекші<br />

ауданынан 12 ұсыныс дайындалған.<br />

Ал көше атауларына келер<br />

болсақ, Абай ауданы – 33, Әл-Фараби<br />

ауданы – 41, Еңбекші ауданы<br />

– 42, Қаратау ауданынан 191 ұсыныс<br />

бекітілген.<br />

Жалпы, аталған ұсыныстар бойынша<br />

Абай, Әл-Фараби, Еңбекші<br />

және Қаратау аудандары әкімдіктері<br />

тарапынан түсіндіру жұмыстары<br />

жүргізіліп, хаттамалар түзілген.<br />

Әр көше тұрғындарымен жиналыс<br />

өткізілген, жергілікті тұрғындармен<br />

келісілген.<br />

БАТЫРЛАРЫМЫЗДЫ,<br />

ҚАЙРАТКЕРЛЕРІМІЗДІ<br />

ДӘРІПТЕЙ БІЛЕЙІК<br />

Балқаш<br />

көшесі<br />

Қаладағы бірқатар көшелер, шағынаудандарға жаңа атаулар беру –<br />

өзекті мәселе. Бүгінде қалада шағынауданның атауын заңдастыру,<br />

атауы жоқ көшеге және атауы қайталанатын көшеге атау беру бойынша<br />

335 ұсыныс жоба дайындалыпты. Әл-Фараби ауданындағы Забадам<br />

елдімекені «көркем», «Бадам» тұрғын алабын «Береке» деп аталмақ.<br />

Абай ауданындағы «Фабричная» көшесінің атауы Балқаш болып<br />

өзгертілмек. Бұл – әзірге ұсыныс жоба. Негізінен, жер-су аттарына басымдық<br />

берілген. Ал кісі есімдерін беруге мейлінше шектеу бар.<br />

Т. ҚАСЫМ<br />

tkasym@shymkala.kz<br />

«Халық – дана, халықтан білгір<br />

ешкім жоқ. Жалпы, жер-су аттарын<br />

қоюға келгенде халықпен ақылдасу<br />

керек. Біз бұрынғыларды еске<br />

ала отырып, кейінгі ұрпаққа мәңгі<br />

ел болып қалуды ойластырғанымыз<br />

жөн. Менің бір ұсынысым – облыс<br />

орталығына Абылай хан, Жәнібек,<br />

Керей сынды хандардың, одан бөлек,<br />

эпос-жырлардағы Алпамыс, Қобыланды<br />

батырдың, Еңлік-Кебектің<br />

құрметіне де көше берілсе. Бұның<br />

жастарға берер тәрбиелік мәні зор».<br />

Профессор Әмір Мұсақұлов былтыр<br />

осындай ұсынысын жеткізген. Сараптаудан<br />

өткен еңбектерді көп тара-<br />

Көркем<br />

елдімекені<br />

лыммен аудан-ауылдарға жіберіп,<br />

сол жердегі халыққа түсіндіру керегіне<br />

назар аудартқан еді.<br />

Әл-Фараби ауданының әкімдігінде<br />

өткен көпшілік тыңдауда да бірқатар<br />

ұсыныстар, талап-тілектер<br />

айтылды. Бірінші болып сөз алған<br />

Самал-2 шағынауданының тұрғыны<br />

Шаруа Пірмат жедел жәрдем<br />

шақыруда бірқатар қиындықтар барын<br />

айтты.<br />

– Қалада атауы жоқ көшелер<br />

әлі де бар. Жаңа шағынаудандарда<br />

көшелердің аты берілмеген. Қаланың<br />

аумағы үлкеюіне байланысты<br />

қайталанып отыратын көшелер<br />

де кездеседі. Жалпы, көшелердің<br />

атына, шағынаудандардың атауына<br />

жақсылап қарау керек. Мәселен,<br />

Самал 1, Самал 2, Самал 3 деген<br />

сияқты цифрлармен қойылғанда да<br />

шатасулар бар.<br />

Біз тұратын аумақты Самал 2<br />

деп атайды. Бұрын Солтүстік-батыс<br />

деп аталған. Көшелерге қаланың<br />

картасы қойылмаған. Шағынаудандардың<br />

шекарасы көрсетілмеген.<br />

Осы мәселелер тұрғындарды<br />

қинап жүр. Осыған мән берсеңіздер,-дейді<br />

ол.<br />

Ал Ақжайық шағынауданының<br />

тұрғыны М. Әбдіхалықов кісі есімдерін<br />

мейлінше шектеу деген мәселе<br />

бойынша нақты критерийлер дайындау<br />

керек дейді. Одан кейін саябақтарға<br />

соғыс ардагерлерінің аты<br />

берілсе деген ұсынысын айтты.<br />

Әрине, көшеге ат берудегі негізгі<br />

мақсат кейінгі жастарға өнеге, үлгі<br />

болсын деген ниет қой. Ең алдымен<br />

мемлекеттің дамуына еңбегі сіңген,<br />

қайраткер адамдардың аты қойылуы<br />

керек. Қалада М. Мәметова, Ә.<br />

Молдағұлова көшесі бар. Ендігі ретте<br />

Абылай хан, М.Әуезов, С.Сейфуллин<br />

сынды дара тұлғалардың атын<br />

үлкен даңғылдарға берер сәт жетті.<br />

Қала тұрғындарының пікірі осыған<br />

саяды. Өзіміздің тарихи тұлғаларымызды<br />

дәріптей білген жөн. Орталық<br />

саябақты Д.Қонаевтың атымен атасақ<br />

деген ұсыныстар да болды.<br />

Сондай-ақ, көпшіліктің пікірінше,<br />

әр көшеге мемориалдық тақта<br />

орнатуылуы тиіс. Ол – жастардың<br />

өз тарихын танып білуге қызықтырады.<br />

КІСІ ЕСІМДЕРІН БЕРУДЕ<br />

НАҚТЫ ЕРЕЖЕЛЕР<br />

ДАЙЫНДАЛУДА<br />

Қала аумағы үлкеюде. Мәселелер<br />

де күрделене түсері заңдылық.<br />

М. Базарқұловтың айтуынша, дайындалған<br />

335 ұсыныстың бәрі де<br />

жергілікті тұрғындардың келісімімен<br />

жүзеге асқан. Кісі есімдерін<br />

беру бойынша 200-ге жуық ұсыныс<br />

түсіпті.<br />

Тағы бір мәселе – бұрынғы шағын<br />

көшелер қазір даңғылға айналып<br />

кетті. Облысқа және еліміздегі<br />

танымал қайраткерлердің айырмашылығын<br />

нақты бекіту жөнінде<br />

ережелер қарастырылып жатқаны<br />

мәлім. Нақты ережелер бекітілгеннен<br />

кейін кісі есімдерін беру үрдісі<br />

одан әрі жалғаспақ.<br />

Алда ақпараттық тақталар, шағынаудандардың<br />

шекарасын анықтайтын<br />

тақталарды қою ісі де жанданбақ.<br />

Осыдан 4-5 жыл бұрын орталықтағы<br />

шағынаудандардың шекарасына<br />

тақтайшалар ілінген-тін.<br />

Уақыт өте келе ол жұмыстар тоқтап<br />

қалды. Сырттан келетін адамдар<br />

үшін де ұғынықты болуы керек.<br />

Бөлім басшысы осындай мәселелерге<br />

қатысты түсініктеме беріп<br />

өтті. Жалпы, 2010 жылға дейін аудандық,<br />

қалалық деңгейдегі ономастика<br />

комиссиясы жұмыс істеген болатын.<br />

Қазір тек облыстық және республикалық<br />

комиссия ғана бар.<br />

Сонымен бірге, кісі есімдерін<br />

мейлінше шектеу деген мәселені<br />

дұрыс түсінгеніміз жөн. Қаланың<br />

бас жоспары өзгеруіне байланысты<br />

қалаға Сайрам, Төлеби, Ордабасы<br />

ауданынан елдімекендер қосылды.<br />

Сол кезде бір атау 33 рет қайталанатын<br />

жағдай кездесті. Мәселен,<br />

орталықтағы Б.Момышұлы көшесі<br />

Қайтпас-1 елдімекенінде бар. А.Құнанбаев,<br />

Ш. Уәлиханов, А.Байтұрсынов,<br />

Хамза сияқты көше атаулары<br />

да көбейген.<br />

Бұл мәселе уақыт сәтімен, кезең-кезеңімен<br />

шешілмек. Дегенмен,<br />

қазір жер-су аттары көбірек беріліп<br />

отыруының себебі осы.<br />

ЖАҺАНДАНУҒА<br />

ТӨТЕП БЕРУДІҢ ЖОЛЫ –<br />

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ<br />

Жалпы, қалада көше, шағынаудан<br />

атауларын қазақыландыруға<br />

мән берілуде. Мысалы, «Чапаевка»<br />

– «Оңтүстік» шағынауданы, «Қайтпас-2»<br />

– «Ақжайық» болып өзгергелі<br />

біршама уақыт болды. Моральдық<br />

тұрғыда ескірген атаулар осылайша<br />

ауыстырыла бермек.<br />

Елбасымыз да рухани жаңғыруға<br />

үндеген мақаласында туып-өскен<br />

жерімізді әспеттей білуге, прагматикалық<br />

қасиеттерімізді дамытуға назар<br />

аударды.<br />

Жаһандану кезеңінде ұлттық кодымызды<br />

сақтай отырып, жаңғыра<br />

білуіміз керек.<br />

Бір көшенің атын ауыстыруда<br />

қаншама мәселе шығатынын<br />

білдік. Президент Әкімшілігі мен<br />

министрліктің әкімшілік-аумақтық<br />

бірліктер мен нысандарға жаппай<br />

кісі есімдерін беруді шектеу жөніндегі<br />

тапсырмасы бола тұра аудан,<br />

қалалардан критерийге сәйкес келмейтін<br />

ұсыныстар әлі де түсуде.<br />

Сөз соңында айтарымыз, ономастика<br />

мәселесінде жұмыстар терең<br />

зерделеуді талап етеді. 14 желтоқсан<br />

күні қала тұрғындарымен<br />

тағы да көпішілік тыңдау өтеді. Басты<br />

талап - он рет өлшеп, бір рет<br />

кесу. Қайткенде де, руханиятымызды<br />

танытар, еңселі ел екенімізді<br />

көрсететін атаулар қойылғаны құба-құп.

Заң және заман<br />

www.shymkala.kz<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

5<br />

Серік БАЙМҰРАТОВ,<br />

ОҚО адвокаттар алқасы төралқасының<br />

төрағасы:<br />

«Адвокаттық<br />

қызметтің<br />

жауапкершілігі<br />

жоғАры»<br />

– Серік Ширяздинұлы,<br />

әңгімемізді адвокатура саласындағы<br />

жаңалықтан<br />

бастасақ. Жақында адвокаттар<br />

туралы жаңа заң<br />

қабылданғалы жатыр деп<br />

естідік...<br />

– Иә, елімізде «Адвокаттық<br />

қызмет және заң көмегін көрсету<br />

туралы» жаңа заң жобасы<br />

әзірленіп жатыр. Қазір заң шығарушы<br />

органның қарауына жіберілді.<br />

Егер қабылданса, онда<br />

біраз өзгеріс болады. Мысалы,<br />

бұған дейін адвокаттар алқасына<br />

мүше болып ену үшін заңгерлер<br />

жарна төлеп келген болса,<br />

енді заң қабылданса, ол жарна<br />

жойылады. Яғни, адвокаттар<br />

тегін мүше болады алады деген<br />

сөз. Айта кетейік, адвокаттарға<br />

жеңілдік жасайтын бұл ұсынысты<br />

адвокаттар алқасы емес, әділет<br />

министрлігі жасап отыр.<br />

де әр түрлі. Мысалы, Алматы<br />

қаласында жарна көлемі<br />

1 миллион теңге шамасында<br />

болса, бізде, Оңтүстікте – 426<br />

мың теңге.<br />

– Бұл мүшелік жарна<br />

қайда жұмсалатын еді?<br />

– Орынды сұрақ. Жиналған<br />

мүшелік жарна адвокаттар алқасының<br />

әкімшілік құрамының жалақысына<br />

жұмсалады. Ол – 12<br />

адам. Оған қоса адвокаттар алқасының<br />

қосымша шығындарына,<br />

ғимаратты күтіп-ұстауға бағытталады.<br />

Салықтар төленеді.<br />

Медициналық сақтандыру қорының<br />

жарнасы төленеді.<br />

– Облыстық алқаның<br />

қанша мүшесі бар?<br />

– Облыстық адвокаттар алқасының<br />

қазіргі таңда 426 мүшесі<br />

бар. Оның ішінде аудандарда<br />

100 адвокатымыз болса,<br />

Шымкент қаласында 5 заң консультативі<br />

бар. Оның мүшелеріне<br />

келер болсақ, Еңбекші ауданында<br />

– 56, Әл Фараби ауданында<br />

– 53, Қаратау ауданында<br />

– 37, Абай ауданында 29 адвокат<br />

мүше. Бұған қоса бесіншісі<br />

заң кеңесі – ювеналды алқаның<br />

6 адвокат-мүшесі бар. Мұнымен<br />

қатар облыс аумағында<br />

87 заңгер жеке адвокаттық қызмет<br />

ұсынып жүр. Олар да біздің<br />

мүшеміз.<br />

– Жеке адвокат демекші,<br />

облыстық адвокаттар<br />

алқасына мүше<br />

болу міндетті ме? Сіздерге<br />

мүше болып тіркелмеген<br />

заңгер адвокаттық қызмет<br />

атқара ала ма?<br />

– Негізі, адвокат болғысы келетін<br />

адам әділет министрлігінен<br />

лицензия алуы керек. Ал біз сол<br />

азаматтың бұрын сотты болғанболмағанын,<br />

қоғамдық тәртібін<br />

қарап, мүшелікке қабылдай аламыз.<br />

Шектеу жоқ. Бірден айтайын,<br />

облыстық адвокаттар алқасына<br />

мүше болып тіркелу міндетті<br />

емес, ерікті. Дегенмен, осы<br />

тұста айта кетейін, адвокаттар<br />

алқасына мүше емес азаматтар<br />

заңгерлік кеңес бере алады.<br />

Олар тек азаматтық істерде<br />

ғана қорғаушы болып қызметін<br />

ұсына алады. Және іске<br />

қатысты адамның сенімхатымен<br />

ғана. Ал біздің адвокатураның<br />

мүшелері лицензиясы негізінде<br />

азаматтық та, әкімшілік те,<br />

қылмысты да істерде адвокат<br />

бола алады.<br />

– Адвокаттар алқасына<br />

мүше болудың мерзімі<br />

бар ма?<br />

– Адвокаттар алқасына<br />

мүше болудың шектеулі мерзімі<br />

жоқ. Бір мүше болып енген<br />

адам сол күйі қалады. Ай сайын<br />

мүшелік жарнасын төлеп<br />

тұрған жағдайда.<br />

– Адвокаттар алқасында<br />

қандай жаңалықтар<br />

бар?<br />

– Біз ай сайын дөңгелек<br />

үстел өткізіп тұрамыз. Ай сайын<br />

соттарды, тергеушілерді,<br />

әділет органының өкілдері,<br />

адвокаттарды өзімізге шақырып,<br />

жиналыс жасаймыз. Онда<br />

азаматтық дау, әкімшілік дау,<br />

қылмысты дауларды талқылаймыз.<br />

Одан кейін айына екі<br />

рет іс-тәжірибеден өтіп жүрген<br />

жас заңгерлерге тағылымдама<br />

өткізіледі. Сабақ өтеміз. Онда<br />

жас мамандар өздерінің кәсіби<br />

біліктілігін арттырады. Бұған<br />

қоса адвокаттар алқасы жылына<br />

екі рет ашық есік күнін өткіземіз.<br />

Оған облыс және қала<br />

тұрғындары келеді, заңгерлік<br />

көмекке мұқтаж жандар тегін<br />

ақыл-кеңес ала алады. Мысалы,<br />

жер дауы, мүлік дауы, алимент<br />

дауы деген секілді күрделі<br />

мәселелерде кеңес береміз.<br />

Әсіресе, соңғы кездері<br />

банк алдындағы қарыз мәселесі<br />

өршіп тұр.<br />

– Яғни, сіздердің көмектеріңізге<br />

мұқтаж азаматтар<br />

аз емес шығар?<br />

– Адвокаттарға жүгінетіндер<br />

саны арта түсуде. Мысалы,<br />

қазіргі таңда халықтың, бұрынғыдай<br />

емес, құқықтық сауаты<br />

арта түскен. Заңдарды жақсы<br />

білетін азаматтар көбейіп келеді.<br />

Дегенмен, осы тұста таяқтың<br />

екінші ұшы бар екенін де<br />

ескеру керек. Құқықтық сауат<br />

арта түскен сайын соттасу мәселесі<br />

де көбейді. Қазір тек<br />

күрделі дауларды ғана емес,<br />

отбасылық жанжалды, көрші<br />

араздығы, қаржылық мәселе,<br />

мүлік бөлу секілді мәселелерді<br />

сотпен шешу жағдайы жиі тіркелуде.<br />

Айталық, бір адамға<br />

екінші адам 50 мың теңге қарыз<br />

болса, соны өтеу үшін де<br />

сотқа жүгінеді. Сөйтіп, екі тарап<br />

адвокат жалдауға мәжбүр<br />

болады. Жоғарыда айтып өткендей,<br />

банк алдындағы қарыз<br />

бойынша да мысалдар<br />

жеткілікті.<br />

– Дауласқан екі тарапты<br />

сотқа дейін татуластыру<br />

жағы қалай?<br />

– Сіздің айтып отырғаныңыз<br />

медиация ғой. Біздер, адвокаттар,<br />

медиациямен айналыспаймыз.<br />

Ол үшін өз алдына медиаторлар<br />

бар. Бірақ, адвокаттар<br />

сот ұйғарымының орындалуын<br />

жеңілдетуге көмек бере алады.<br />

Мысалы, істі болған адамға ірі<br />

сомадағы ақша төлеу міндеттелсе,<br />

адвокаттар соны бөліп<br />

төлеу секілді жолдарын ұсынуы<br />

мүмкін.<br />

– Өзіңіздің адвокаттық<br />

жолыңызда есіңізде қалған<br />

іс бар ма?<br />

– Мен қазір адвокаттар алқасының<br />

төрағасы болғандықтан,<br />

жеке адвокаттықпен айналыса<br />

алмаймын. Дегенмен, осыдан<br />

бірнеше жыл бұрынғы іс есіме<br />

түсіп отыр. Бір жігіт есірткімен<br />

ұсталып, сотты болды. Есірткі<br />

болғанда героин. Егер кінәсі дәлелденсе,<br />

ол 15 жылға сотталып<br />

кетер еді. Бірақ, мен айыпталушыны<br />

ақтап шықтым.<br />

– Қалай? Оның кінәсіз<br />

екенін қалай білдіңіз?<br />

– Іс материалдарымен танысу<br />

кезінде шұғыл өкілдердің әрекеті<br />

түсірілген таспа бар екен,<br />

соны көрдім. Видеода полицейлер<br />

күдіктінің үйін тінтіп жүр. Біреуі<br />

камераға түсіріп тұр. Кенет<br />

тәртіп сақшыларының бірі жүктің<br />

астынан бір түйіншекті алып, үстелдің<br />

үстіне қоя салады. Бұл<br />

сәт бейнекамераға түскен. Міне,<br />

осы сәтті басты назарда ұстадым.<br />

Себебі, тергеуші қателік жіберген.<br />

Ол заң бойынша күдікті<br />

затты көрген сәтте тиіспеуі керек<br />

еді. Қалыс азаматтарды шақырып,<br />

бейнекамераға жақсылап<br />

түсіріп алып, содан кейін ғана<br />

қолғап киген қолымен ақырын<br />

алып, мұқият орауы тиіс болатын.<br />

Ал тергеуші түйіншекті бірден<br />

жалаң қолымен ұстай салды.<br />

Және ол жүктің астында есірткі<br />

жатқанын қайдан білді? Міне,<br />

осы сұрақтар мен оның жауабын<br />

негізге ала отырып, айыпталушыны<br />

қорғауға кіріскенімде<br />

тергеушілердің өздерінің ұсынысымен<br />

іс қысқартылды.<br />

– Енді алдағы жоспарларыңызбен<br />

бөлісе отырсаңыз.<br />

– Алға қойған жоспарымыз<br />

көп. Соның ең негізгісі – адвокаттар<br />

алқасынан оқу орталығын<br />

ашсақ дейміз. Яғни, адвокаттарды<br />

оқу-үйрету, олардың<br />

білімін жетілдіру орталығы.<br />

Себебі, бұрын бір заң шығып,<br />

ол біраз уақытқа дейін өзгермей<br />

тұратын. Ал қазір қандай<br />

да бір заң болмасын оған<br />

өзгерістер мен толықтырулар жиі<br />

енгізіліп тұрады. Ал білікті адвокат<br />

болу үшін заңгерлер сол<br />

өзгерістің әрқайсысынан хабардар<br />

болып, білуі тиіс. Жоғарыда<br />

айтып өткендей, қазір адвокаттардың<br />

қарауындағы іс көп,<br />

заңның өзгерістерін хабардар<br />

болуға уақыттары да жете бермейді.<br />

Міне, осы мәселені ескере<br />

отырып біз оқу-үйрету орталығын<br />

ашсақ дейміз. Оған заң<br />

саласындағы профессорларды,<br />

тәжірибелі адвокаттар мен зейнетке<br />

шыққан судьяларды, тағы<br />

да басқа сала мамандарын шақырып,<br />

адвокаттарға соңғы жаңалықтарды<br />

түсіндірсек деген<br />

жоспарымыз бар.<br />

– Ал бұл жарна көлемі<br />

қазір қанша?<br />

– Қазақстан бойынша орта<br />

есеппен 850 мың теңге деп<br />

белгіленген. Дегенмен, әр өңір-<br />

– Ендеше, жұмыстарыңызға<br />

сәттілік тілейміз!<br />

Әңгімеңізге рахмет!<br />

Сұхбаттасқан<br />

Нұрлан БЕктАЕв

6<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

Қауіпсіз қала<br />

www.shymkala.kz<br />

Шымкентті кедергісіз қала деп атауға<br />

бола ма? Шаһарда мүмкіндігі шектеулі<br />

азаматтар үшін қаншалықты<br />

жағдай жасалған? Əсіресе, қоларбамен<br />

жүретін мүгедектерге арналған пандустар<br />

мəселесі қалай шешімін табуда?<br />

ПАНДУ<br />

Еліміздің Конституциясында мүгедектерге<br />

қоғаммен етене араласу<br />

үшін тең мүмкіндіктер жасаудың құқығы<br />

тайға таңба басқандай белгіленген.<br />

Ол туралы мемлекет басшысы<br />

өз Жолдауында на нықтап көрсеткен.<br />

Қазіргі таңда мүмкіндігі шектеулі<br />

жандарға барынша көңіл бөлініп<br />

келеді. Олардың əлеуметтік жағдайын<br />

жасаудан бастап күнделікті қажеттерін<br />

өтеуі үшін көмек көрсетілуде.<br />

Мүмкіндігі шектеулі азаматтарға<br />

арнап түрлі оқу курстары ұйымдастырылған.<br />

Арнайы бор орындар жəрмеңкелері<br />

де ұйымдастырылып тұрады.<br />

Мұның барлығы мүмкіндігі шектеулі<br />

жандардың өздерін қоғамнан<br />

тыс сезінбеулері үшін жасалуда.<br />

Дегенмен, мүгедектердің жүрістұрысында<br />

қиындықтар туындайтыны<br />

жасырын емес. Олар шығып-түсетін<br />

пандустары талапқа толық сай<br />

келеді деуге болмайды. Мұны алысқа<br />

бармай-ақ қаламыздағы түрлі нысандарды<br />

аралап көріп, көз жеткізуге<br />

болады.<br />

Жалпы, Шымкент қаласында 29<br />

мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі жан<br />

тіркелген. Олардың 1 мыңнан астамы<br />

мүгедектер арбасына таңылған.<br />

Өкініштісі сол – мүгедек жандардың<br />

қала ішінде емін-еркін жүріп-тұруы<br />

қиындай түскен. Тосқауыл көп. Ең<br />

бастысы – пандустың талапқа сай<br />

болмауы.<br />

Сəндібек СҮЛЕЙМЕНОВ,<br />

І топ мүгедегі:<br />

– Осыдан 30 жыл бұрын абайсызда<br />

пойыздың астына түсіп, екі<br />

аяғымнан айырылдым. Жас кезімде<br />

протез аяқпен жүрдім. Қазір қартайғасын<br />

жүру оңай емес. Сондықтан<br />

арбамен жүремін. Алайда қалада<br />

қоларбамен жүру өте ыңғайсыз.<br />

Жаяу жүргінші жолдарында<br />

кедергі көп. Пандус орнатылмаған.<br />

Болғанның өзінде икемге келмейді.<br />

Себебі ені тар, тік, екі жақты<br />

тұтқасы жоқ. Ал бір мекемеге<br />

барсаң табалдырықтан не есіктен<br />

кіре алмайсың. Əзірге мен сияқты<br />

мүмкіндігі шектеулі жандар үшін<br />

табалдырықтан биік тау жоқ сияқты.<br />

Сондықтан көбісі үйден шықпауға<br />

тырысады.<br />

Жанет ТҰРБЕКОВ,<br />

Əл-Фараби ауданы əкімдігінің<br />

халықты əлеуметтік қорғау<br />

бөлімінің басшысы:<br />

– Жасыратыны жоқ, бірқатар<br />

нысандардағы пандустар талапқа<br />

сай келмейді. Өкінішке қарай, біз ол<br />

нысандардың иелеріне шара қолдана<br />

алмаймыз. Тек пандусты талапқа<br />

сай орнатуы жөнінде құлақтандыру<br />

жасаймыз. Ал шара көру тек<br />

медициналық-əлеуметтік сараптама<br />

комиссиясының құзіретіне жатады.<br />

Ол мекеме мүмкіндігі шектеулі<br />

азаматтың арызы негізінде<br />

арнайы комиссия құрып, шағымда<br />

көрсетілген нысанның иесіне ескерту<br />

жасайды. Олқылық орындалмаса,<br />

айыппұл кесуі де мүмкін.<br />

Нұрлан<br />

БЕКТАЕВ<br />

nb22@bk.ru<br />

Стандартқа сəйкес пандустың ені<br />

100 см, көлбеу бұрышы 6 градустан<br />

аспауы керек. Биіктігі 70 немесе 95<br />

сантиметрлік екі деңгейлі тұтқасы<br />

болуы шарт. Жолдың ашық баспалдаққа<br />

немесе пандусқа қосылатын<br />

жердегі алаң аумағы 160х160 сантиметр,<br />

ішке кіретін есіктің ені 90 см<br />

кем болмағаны жөн. Едені тайғанамайтын<br />

материалдан жасалуы қажет.<br />

Немесе тұтқыш төселуі керек.<br />

АЛ БҰЛ ТАЛАПТАР<br />

ҚАНШАЛЫҚТЫ<br />

ОРЫНДАЛЫП ОТЫР?<br />

Мүгедектер əлеуметтік нысандарға<br />

кедергісіз кіруі керек. Олар<br />

да өзге адамдар секілді өмір сүруге<br />

құқылы. Өздеріне тəн қажеттіліктері<br />

де бар.<br />

МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ ЖАНДАРҒА<br />

ҚАТЕР ТӨНДІРМЕУІ КЕРЕК<br />

«Біздің алдымыздағы ең басты міндет – халықты жұмыспен<br />

қамту және мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін кедергісіз кеңістік<br />

ұйымдастыру. Осы тапсырманы орындау мақсатында «Кедергісіз<br />

келешек» жобасы қолға алынады. Қазақстан мүмкіндігі шектеулі<br />

адамдар үшін кедергісіз аймаққа айналуға тиіс. Осы мақсатта<br />

барша кәсіпкерлерді мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмысқа<br />

орналастыруға көмектесуге шақырамын. Біз оларды белсенді<br />

өмірге тартамыз, мұндай азаматтар тек жәрдемақы алып<br />

қана қоймайды, сонымен бірге, өздерін қоғамның мүшесі, пайдалы<br />

еңбеккер ретінде сезінетін болады».<br />

(Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан жолы-2050:<br />

бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауынан)<br />

ТАР<br />

Мысалы, Шымкенттің орталық Əл<br />

Фараби ауданы əкімдігінің мамандары<br />

бастаған бір топ қаланың орталық<br />

көшелеріндегі жағдайды тексеруге<br />

шықты. Алғашқы үш нысандағы<br />

пандустардың жағдайы үш түрлі<br />

болып шықты. Мысалы, Тəуке хан<br />

даңғылы мен М.Х.Дулати көшесінің<br />

қиылысындағы кафенің есігіне «Жиналмалы<br />

пандус бар» деп жазылған.<br />

Топ құрамындағы қоларбаға мінген<br />

азаматты көрген кафе даяшылары<br />

екі белтемірді алып шықты. Олар<br />

баспалдаққа бұрандамен бекітіліп,<br />

пандус қызметін атқарады екен. Бірақ,<br />

мүгедек азамат түгілі пандустарды<br />

сынау үшін мүгедектер арбасына<br />

мінген дені сау жігіттің өзі<br />

пандуспен жоғары шыға алмады.<br />

Тіпті, əкімдік қызметкерлерінің бірі<br />

қоларбаны артынан демеп, көмектескенінің<br />

өзінде кафеге еркін кіру<br />

мүмкін болмады. Себебі, пандус тік<br />

орнатылған жəне арбаның дөңгелегі<br />

тигеннен қимылдай бастайды.<br />

Яғни, пандустың аты болғанымен,<br />

заты сай болмай шықты.<br />

Дегенмен, барлық жердегі жағдай<br />

жыларман халде емес. Олай<br />

дейтініміз, əкімдік мамандары тексерген<br />

екінші нысан – Тəуке хан даңғылының<br />

бойындағы қалалық №1 емхана.<br />

Мұндағы пандус талапқа сай<br />

болып шықты. Яғни, тік көтерілмей,<br />

алыстан басталып, біртіндеп жоғарылай<br />

береді. Үсті шатырмен жабылған,<br />

екі шетінде қолмен ұстайтын<br />

жақтау темірі бар. Ал ең бастысы,<br />

дімкəс азаматтардың емхана<br />

қызметкерлерін шақыруына арналған<br />

қоңырау бар. Содан хабар<br />

алған медбикелер келіп, науқастың<br />

ішке кіруіне көмектеседі.<br />

Ал үшінші нысандағы пандус тіпті<br />

ерекше. Ол Тəуке хан даңғылы мен<br />

Қазыбек би көшесінің қиылысындағы<br />

үлкен сауда орталығында орнатылған.<br />

Бұл ғимаратқа кіру баспалдағы<br />

биік болғанымен, мүмкіндігі шектеулі<br />

жандар үшін шағын жеделсаты<br />

қойылыпты. Оның да қоңырау нүктесі<br />

бар. Пандусқа жақын келіп, жеделсаты<br />

алаңшасына өтесіз. Сосын<br />

батырманы бассаңыз, іштен күзетші<br />

шығып, жеделсатыны жоғары көтеретін<br />

жүйені іске қосады. Одан кейін<br />

қоларбадағы жанның ішке кіруіне көмектеседі.<br />

Сыртқа шыққанда да осылайша<br />

шығарып салады.<br />

Жалпы, мүгедектер үшін кіреберіс<br />

кедергілерінің, табалдырықтың<br />

болмағаны дұрыс. Бұл олардың<br />

кедергісіз жылжуына мүмкіндік бермейді.<br />

Халықаралық талаптар бойынша<br />

ғимаратта табалдырықтың<br />

бар болуы мақұлданбайды.<br />

Рас, қаладағы нысандарда арнайы<br />

пандустар орнатылған. Бірақ,<br />

олардың дені талапқа сай келмейді.<br />

Əсіресе, қыс мезгілінде пандуспен<br />

жүру қиын.<br />

Осынау өзекті мəселе мүгедектер<br />

бірлестігі мен қоғамдық ұйымдардың<br />

назарынан тыс қалған емес.<br />

Мысалы, Оңтүстік Қазақстан облысының<br />

азаматтық альянсы да мүмкіндігі<br />

шектеулі жандарға көңіл бөлуге назар<br />

аударып келеді. Қазіргі қоғамда<br />

мүгедектік əлеуметтік тұрғыда шеттетілген<br />

немесе қоғамнан тыс қалған<br />

адам деген мағына емес, əлеуметтік<br />

статустың бірі ретінде қабылданады<br />

дейді альянс мүшелері. Қазіргі таңда<br />

мүгедектік адамдардың театрға, саябақтар<br />

мен спорт алаңдарына баруын<br />

шектемейді, қолынан келер іс атқаруына<br />

кедергі келтірмейді. Сонымен<br />

қатар мүгедектік бірқатар құқықтар<br />

мен жеңілдіктерге ие. Осыған орай<br />

облыстық азаматтық альянс мемлекет<br />

тарапынан көрсетілетін, күннен<br />

күнге артып келе жатқан қолдаулармен<br />

бірге дені сау азамат пен мүгедек<br />

жанның арасындағы айырмашылықты<br />

азайтуды мақсат тұтады».<br />

СӨЗ СОҢЫНДА...<br />

Арбаға таңылған мүмкіндігі<br />

шектеулі жандар үшін шенеуніктер<br />

мен жауаптылардың алдына<br />

барып жан-айқайын айтпақ<br />

түгілі, қала көшелерімен жүрудің,<br />

дəріхана, ауруханаларға<br />

жалғыз өзі барудың өзі мұң<br />

болып тұр. Себебі Шымкенттегі<br />

жол бойындағы жаяу жүргіншілерге<br />

арналған жол соқпақтардың<br />

жиектері биік, арбамен<br />

жүруге ыңғайсыз. Ал кейбір<br />

жерлерде тіпті, пандус жоқ.<br />

Ал Шымкент – Қазақстандағы<br />

үшінші мегаполис. Ендеше,<br />

қаладағы барлық тұрғынның<br />

əлеуметтік статусына қарамай<br />

тең дəрежеде өмір сүруіне қолайлы<br />

жағдай жасалуы керек.

Рухани жаңғыру<br />

www.shymkala.kz<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

7<br />

Бүгінде Шымкент<br />

қаласындағы<br />

мемлекеттік мекемелердің<br />

барлығында<br />

іс-қағаздары<br />

толық қазақ тілінде<br />

жүргізіледі. Өзге ұлт өкілдерінің<br />

мемлекеттік тілді<br />

үйренуімен қатар ағылшын<br />

жəне орыс тілін меңгеруге<br />

шымқалалықтардың сұранысы<br />

артқан. Сонымен бірге<br />

ересек жастағылар жаңа<br />

инновациялық технологияларды<br />

пайдалана отырып<br />

аз уақыт ішінде тіл<br />

білу мүмкіндігіне ие болған.<br />

Бұл нəтижелі жұмыстар<br />

Шымкент қалалық тілдерді<br />

оқыту орталығының<br />

20 жыл ішінде қол жеткізген<br />

жетістігі деуге болады.<br />

Айгүл КЕРІМҚҰЛОВА<br />

aigul-kerim@mail.ru<br />

1997 жылы «Мемлекеттік<br />

тілді міндетті жəне ақысыз оқыту<br />

орталығы» болып құрылған<br />

мекеме 20 жылдық тарихты артқа<br />

тастады. 2009 жылы «Шымкент<br />

қалалық қазақ тілін оқыту,<br />

салт-дəстүрді жəне өнерді насихаттау<br />

орталығы» деп атауы<br />

өзгертілсе, 2012 жылы «Шымкент<br />

қалалық тілдерді оқыту<br />

орталығы» мемлекеттік коммуналдық<br />

мекемесі болып қайта<br />

құрылады. Орталықтың атауы<br />

қанша рет өзгерсе де халыққа<br />

көрсететін қызметі айқын.<br />

Ол облыстық, қалалық мемлекеттік<br />

органдардың, кəсіпорындардың,<br />

ұйымдар мен мекемелердің<br />

қызметкерлеріне, жеке<br />

азаматтарға қазақ, орыс, ағылшын<br />

тілдерін оқытуды ұйымдастырып,<br />

тілдерді үйрену мен<br />

іс-қағаз жүргізуге қажетті көмекші<br />

əдістемелік оқу құралдарын<br />

əзірлеу.<br />

– Осы жылдар аралығында<br />

бұл орталықта 20 мыңнан астам<br />

азамат оқып шықты. Əрине,<br />

тоқсаныншы жылдардың аяғында<br />

жұртшылық тарапынан<br />

мемлекеттік тілді үйренуге деген<br />

ықыластың басымдығы байқалса,<br />

2000 жылдан бері қазақ,<br />

орыс тілдерімен бірге ағылшын<br />

тілін меңгеруге деген қызығушылық<br />

артуда. Бүгінде орталықтың<br />

қызмет көрсету аясы<br />

кеңейді. Жекеменшік нысандар,<br />

шетелден келген саяхатшылардың<br />

сұранысына сай құжат айналымы<br />

мен қызмет көрсетуді<br />

үш тілде ұсынуда мамандардың<br />

біліктілігі жетеді. Яғни, тілдерді<br />

меңгеруге деген ниет күн<br />

санап еселеп, артып келеді, –<br />

дейді орталық директоры Нұрила<br />

Серікбайқызы.<br />

Бүгінде оқыту орталығын<br />

елімізде тұңғыш ашылған мамандандырылған<br />

кешен деп айтуымызға<br />

толық негіз бар. Орталықта<br />

қызмет ететін 14 оқытушының<br />

еңбегі ұшан-теңіз. Олардың<br />

міндетіне қазақ тілін оқытуға<br />

арналған типтік бағдарламаны<br />

əзірлеу, тұрғындарға тілдерді<br />

көпдеңгейлік бағдарлама<br />

негізінде тегін оқыту, тілдерді<br />

қолдану мен дамытуға<br />

арналған мемлекеттік бағдарлама<br />

аясында жоспарланған<br />

түрлі бағыттағы іс-шараларды<br />

ұйымдастыру мен үйлестіру<br />

кіреді. Сонымен қатар мемлекеттік<br />

мекемелерге етене таныс<br />

«Қазтест» бойынша диагностикалық<br />

жəне сертификаттық<br />

тестілеулер өткізу де осы<br />

орталықтың маңызды жұмыстарының<br />

бірі.<br />

Тіл үйренушілерге –<br />

ТӘЛІМДІ ОРДА<br />

Мархабат БАЙҒҰТ,<br />

халықаралық «Алаш»<br />

және «Түркі әлеміне қызметі<br />

үшін» сыйлықтарының<br />

лауреаты, жазушы:<br />

– Шымкент қалалық тілдерді<br />

оқыту орталығының 20 жылдық<br />

өмірі оңай болған жоқ. Бұл мекемеде<br />

тілдерді оқытып, үйретудің<br />

өзіндік өзгешеліктері қатқабат.<br />

Мұнда негізінен ересектер<br />

және алуан түрлі мамандықтардың<br />

иелері келеді. Қиындықтың<br />

көкесі осыдан басталады.<br />

Бәрін ежіктеп айтпай-ақ<br />

қоялық. Ойға салып байқаған<br />

адам бірталай нәрселерге көз<br />

жеткізер. Орталықта жұмыс істейтін<br />

мұғалімдердің иықтарына<br />

артылар жүк те аса ауыр.<br />

Шымкент қалалық орталығының<br />

ізденістері мен ұмтылыстары,<br />

«Ана тілі мен отбасы»,<br />

Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз<br />

оқу шеберлері байқауын<br />

өткізудегі өзіндік өзгеше талпыныстары,<br />

тағы басқа да құлшыныстары<br />

құптарлық. Елбасының<br />

«Болашаққа бағдар: рухани<br />

жаңғыру» мақаласындағы мақсаттармен<br />

үйлесім табатыны<br />

қуантады. Іс-шараларды өткізуде<br />

де ізденістер бар.<br />

20 жылдық мерекелерімен құттықтай<br />

отырып, орталық туралы<br />

аз-кем ғана пікірімізді<br />

білдірдік. Алдағы уақытта да<br />

жоғары жауапкершілікпен, жаңашылдықпен<br />

жұмыс істей отырып,<br />

биіктерге беттей береді<br />

деген сенімдеміз. Әлбетте, орталыққа<br />

қалтқысыз қамқорлықтар<br />

да қажет екені біз айтпасақ<br />

та, аян-дүр.<br />

Қазақстандағы тұңғыш орталыққа - 20 жыл<br />

Жеті жұрттың<br />

тілін біл...<br />

Дана, хакім Абай: «Басқа халықтың<br />

тілі мен мəдениетін білу<br />

адамды сол халықпен тең етеді»<br />

деген. Президент Н.Назарбаев<br />

əлем елдері қауымдастығына<br />

кіруіміз үшін біздің əрбіріміз бəсекеге<br />

қабілетті болуымыз керек<br />

екенін айта келе, «Ұлттың бəсекеге<br />

қабілеттілігінің аса маңызды<br />

шарты – бұл əлемдік бəсе-<br />

2017 жылдың<br />

қаңтар-қараша айында:<br />

келестік үдерісінде табысқа жетуге<br />

мүмкіндік беретін күшті рух<br />

пен білім» деген болатын. Осыған<br />

орай, елімізде тіл үйренуге<br />

барлық жағдай қарастырылған.<br />

Тек ниет болса болғаны.<br />

– Орталық қазақ, орыс, ағылшын<br />

тілдері ақысыз үйретіледі.<br />

Сондай-ақ, əлеуметтік желілерден<br />

арнайы парақша ашып,<br />

тіл үйренушілермен байланысты<br />

нығайттық. Тыңдаушылардың<br />

ұсыныс-пікірлерін назарға<br />

алып, ай сайын тілдерді меңгеруге<br />

ынталы түрлі əлеуметтік<br />

топтарға кіретін тұрғындар арасында<br />

жиі іс-шаралар ұйымдастырылады.<br />

Бір сөзбен айтқанда, тыңдаушылар<br />

санын арттыру бағытында<br />

орталық қызметінде заманауи<br />

ақпараттық технологиялар мен<br />

жарнамалық тың əдістер қолданылуда.<br />

Нəтиже əзірге жаман<br />

емес. Тіл үйренушілердің саны<br />

жылдан жылға артып отырғаны<br />

осыны дəлелдейді, – дейді мекеме<br />

директоры.<br />

ҚАЗТЕСТ:<br />

мемлекеттік<br />

қызметкерлер сынағы<br />

Орталық мемлекеттік тілді<br />

білу деңгейін бағалаудың жалпыға<br />

ортақ отандық жүйесі –<br />

мемлекеттік тілді меңгергендер саны – 824<br />

(490 қазақ, 197 орыс, 76 өзбек, 61 өзге этнос өкілдері)<br />

орыс тілін меңгергендер саны – 190 (176 қазақ,<br />

4 өзбек, 10 өзге этнос өкілдері)<br />

ағылшын тілін меңгергендер саны – 532 ( 441 қазақ,<br />

9 орыс, 61 өзбек, 21 өзге этнос өкілдері)<br />

Дерек<br />

1997 жылы мемлекеттік<br />

тілді міндетті және ақысыз<br />

оқыту орталығында<br />

бар-жоғы 445 тіл үйренуші<br />

мемлекеттік тілді<br />

үйренсе, 2017 жылы қазақ,<br />

орыс, ағылшын тілдерін<br />

меңгерген ересек азаматтар<br />

саны екі мыңнан<br />

асып, 20 жылда 20 357-ге<br />

жеткен.<br />

ҚАЗТЕСТ бағдарламасын, орыс<br />

жəне ағылшын тілдерін мемлекеттік<br />

стандарт талаптарына<br />

сəйкес бес деңгей бойынша<br />

ақысыз оқытады.<br />

Мұндағы мақсат – мемлекеттік<br />

тілді меңгермеген азаматтарды<br />

деңгейлік курстардан<br />

өткізіп, олардың сөйлеу, жазу,<br />

ойын жеткізу сынды өлшемдер<br />

негізінде тілдік қоры мен<br />

білімін жетілдіру. «ҚАЗТЕСТ»<br />

ұғымы мемлекеттік қызметпен<br />

тығыз байланысты. Сондықтан<br />

біздің өңірде тестілеуден өткендердің<br />

басым бөлігін мемлекеттік<br />

қызметшілер құрайды.<br />

Мəселен, өткен жылы жүйенің<br />

А2, В1 деңгейлері бойынша<br />

сертификаттық тестілеуден<br />

өткен 116 адамның 55-і сертификатқа<br />

ие болды.<br />

Бұл тұста орталық мамандарының<br />

еңбегін айтпай кетпеуге<br />

болмас. Орталық оқытушылары<br />

М.Жолдасова Швейцарияның<br />

"Монтре" бизнес мектебінде<br />

ғылыми тағылымдамадан өтсе,<br />

Н.Амандықова Ұлыбританиядағы<br />

«Simply the Best» мектебінде<br />

екі айлық арнайы курсқа қатысып,<br />

біліктілігін арттырған.<br />

Сонымен бірге мемлекеттік<br />

тілді оқытудың əдістемесін<br />

жетілдіру мақсатында ҚР мəдениет<br />

жəне спорт министрлігі<br />

тілдерді дамыту жəне қоғамдықсаяси<br />

жұмыс комитеті «Үздік<br />

сабақ» байқауын жариялайды.<br />

Байқауға келіп түскен 500-ге<br />

жуық материалдың 300-і ғана<br />

іріктеліп алынып, қорытындысында<br />

Шымкент қалалық тілдерді<br />

оқыту орталығының қазақ<br />

тілі оқытушысы Гүлнар Қалдыбаева<br />

І орынды иеленген.<br />

Лингвистикалық<br />

орталық<br />

Шымкент қалалық тілдерді<br />

оқыту орталығы шымқалалықтарға<br />

тілді үйретуде жасына қарамастан<br />

оңтайлы əдіс-тəсілдерді<br />

қолдануға тырысады. Қызметкерлерді<br />

өз ғимаратында оқытуға<br />

тапсырыс бергенде, мамандарды<br />

топқа бөліп, мейлінше қызықты<br />

да тың əдістермен үйретеді.<br />

– Мекемелерде топтар жасақтау<br />

барысында да бірқатар<br />

мəселелер кездеседі. Өйткені,<br />

түрлі кəсіп бойынша жұмыс істейтін<br />

18-60 жас аралығындағы<br />

ересек азаматтарға тілдерді<br />

оқыту, үйрету оңай емес. Белгілі<br />

бір мекемеде қызмет атқаратын<br />

азаматтың жұмыстан түбегейлі<br />

босатылмайтыны тағы бар. Қызметкерлер<br />

кез келген уақытта іссапарға<br />

немесе еңбек демалысына<br />

шығып кетіп, сабаққа қатыспайтын<br />

кездер де жиі кездеседі.<br />

Осындай жағдайдың бəрін<br />

ескеріп, тіл үйренушілермен тығыз<br />

жұмыс істейтін оқытушыға артылар<br />

жүк пен жауапкершіліктің<br />

салмағы ауыр, – дейді орталық<br />

директоры.<br />

Орталық ұжымы 20 жылда<br />

бағындырған белесінің өзі бір<br />

төбе екенін мақтанышпен жеткізеді.<br />

Бұлай деуіне негіз де бар.<br />

Себебі, алда латын қарпіндегі<br />

қазақ əліпбиін үйрету жұмысы<br />

күтіп тұр.

8<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

Шартарап<br />

www.shymkala.kz<br />

Индонезияда<br />

мың жылдық<br />

жанартау қайта оянды<br />

Индонезияның Бали аралындағы<br />

Агунг жанартауы қайта оянды,<br />

деп хабарлайды National<br />

Geographic.<br />

Соның салдарынан 120 мың адам бұрынғы жойқын апаттардың қайталануынан<br />

үрейленіп, баспанасын тастап кеткен. 2017 жылдың қазан айына қарай<br />

жанартаудың белсенділігі бəсеңдей түскендіктен, билік те қауіп деңгейін<br />

төмендеткен. Алайда 21 қарашадан бері жанартаудан қою түтін қайта шығып<br />

жатыр, одан шыққан күл жақын маңдағы бес елдімекенді басып қалды. Ғалымдар<br />

Агунг жанартауының атқылау-атқыламауы туралы кесіп ештеңе айта<br />

алмай отыр, дегенмен ел билігі тұрғындарды 6 шақырымдық радиустан алыс<br />

жүруге шақыруда.<br />

Биліктің жанартаудан қауіптенуіне негіз бар. Мың жылдық тарихында 3142<br />

метрлік жанартау төрт рет атқылап, соның барлығы аса ауыр салдарға əкеп<br />

соқтырған. 1963-1964 жылдары соңғы рет оянғанда 1100 адамның өмірін қиып,<br />

ондаған мың адам баспанасынан айрылған еді.<br />

«Навигатор»<br />

интернетсіз де жұмыс<br />

істейтін болды<br />

Өзбекстан<br />

бірыңғай туристік<br />

визаны енгізді<br />

Өзбекстан бір айға берілетін бірыңғай<br />

туристік визаны енгізіп,<br />

оның құнын 40 долларға дейін төмендетті.<br />

«Яндекс. Карта» жəне «Яндекс. Навигатор»<br />

қосымшалары интернетсіз<br />

жұмыс жасайтын болды.<br />

«Ендігі кезекте «Яндекс.Навигатор»<br />

жəне «Яндекс.Карта» қосымшалары автомобиль<br />

маршруттары мен мекенжайларды<br />

интернетке қосылмай-ақ іздей<br />

алады. Ол үшін қондырғы жадысына<br />

өңір картасын сақтасаңыз болды»<br />

делінген ресми хабарламада.<br />

Бұл интернет қамтылмаған елдімекендерді<br />

іздеген кезде тапсырмас<br />

əдіс болмақ.<br />

Жеке шетелдік азаматтар үшін енді 30 күнге берілетін туристік виза іске<br />

қосылды. Бұдан бұрын шетелдіктер қысқа мерзімге туристік виза алып, рейстердің<br />

тоқтатылуы немесе басқа да себептерге байланысты оның мерзімін ұзарту<br />

мəселесіне жиі тап болатын. Жеке туристер үшін елге кіру визасын рəсімдеу<br />

құны 60-тан 40 АҚШ долларына дейін төмендетілді. Мемлекеттік туризм комитеті<br />

туристік визаның қымбат бағасы Өзбекстанда саяхаттау шешімін қабылдау<br />

үшін белгілі бір тежеуіш фактор болып келгенін атап өтті. Топтық визаның бір<br />

туриске арналған 15 күндік бағасы – 15 доллар, 30 күнге – 25 доллар.<br />

Facebook «интернетбарахолканы»<br />

жаппай<br />

енгізе ме?<br />

Facebook Marketplace сервисі өрісін<br />

кеңейтуде. Сервисте сатуға немесе<br />

айырбастауға ұсынылып отырған<br />

зат орналастырылып, хабарлама<br />

авторымен тікелей байланысу<br />

мүмкіндігі болады.<br />

Marketplace сату-сатып алу сервисі АҚШ пен өзге бірнеше елде 2016 жылдың<br />

соңында іске қосылған болатын. 2017 жылдың тамызына қарай оған тағы<br />

17 еуропалық мемлекет қосылды. Енді Facebook бұл сервисті Ресейде тестілеуден<br />

өткізбек. Айта кетсек, ресейліктердің бірқатар бөлігі жаңа мүмкіндікті<br />

қолдануды бастап кеткен. Сервиске қосылған жағдайда мəзірде дүкеннің белгісі<br />

пайда болады. Онда сатуға шығарылған тауарлар санаттар бойынша бөлінген.<br />

Бүгінгі күні мұндай сервистер «Одноклассники» жəне «ВКонтакте» əлеуметтік<br />

желілерінде де бар.<br />

Германия<br />

мигранттарға<br />

қаржы бермек<br />

ГФР билігі заңсыз мигранттарды<br />

елдеріне депортациялайтын қымбат<br />

процедурадан ішінара бас тарту<br />

туралы шешім қабылдады.<br />

Енді Германия аумағынан өз еркімен<br />

кететіндерге 6 мың еуро төленетін болады.<br />

Бұл қаржылық ынталандыру шарасы<br />

бірінші кезекте баспана алу туралы<br />

өтініштері қабылданбаған адамдарға,<br />

сондай-ақ балалары бар отбасыларға<br />

бағытталған. ГФР Ішкі істер министрі<br />

Томас де Мезьер өтемақы алу<br />

үшін Германиядан ақпан айына дейін<br />

кету керектігін мəлімдеді. Қазіргі уақытта<br />

Германия аумағында 115 мыңға<br />

жуық заңсыз көшіп келушілер бар. Билік<br />

олардың 80 мыңға жуығына Германияның<br />

аумағында жеке немесе саяси себептер<br />

бойынша қалуға рұқсат беруге<br />

дайын. 35 000 босқындар елден шұғыл<br />

кетуі қажет. 2017 жылы ГФР билігі 19,5<br />

мың босқынды депортациялаған.<br />

Әлемдегі тұңғыш<br />

биткойн<br />

миллиардерлері<br />

Ғарышта тұңғыш<br />

рет пицца пісірді<br />

Ғарышкерлер халықаралық<br />

ғарыш стансасында тұңғыш<br />

рет салмақсыздық жағдайында<br />

пицца пісіріп жеді. Оның<br />

видеоларын NASA ғарышкерлері<br />

Туиттерде жариялады.<br />

Америкалық егіздер Тайлер мен Кэмерон<br />

Уинклвосстар əлемдегі тұңғыш<br />

биткойндық (интернеттің өз<br />

валютасы) миллиардер атанды.<br />

Ағайындылардың дəулеті 100<br />

мың биткойнға бағаланып отыр. Бір<br />

биткойнның құны 11,7 мың доллар<br />

(Coinmarketcap криптовалюталық алаңның<br />

3 желтоқсандағы мəліметі) тұратын<br />

болса, бұл 1,17 миллиардқа жуық<br />

АҚШ долларын құрайды. Басылымның<br />

мəліметінше, бизнесмендер криптовалютаны<br />

2013 жылы 11 млн долларға<br />

сатып алған. Ол кезде бір биткойн данасы<br />

үшін 120 доллар тұрған. Бұл ретте,<br />

олар биткойндарды сатып алуға ақшаны<br />

Facebook компаниясының негізін<br />

қалаушы, Гарвард университетінде бірге<br />

оқыған Марк Цукербергтен соттасып<br />

алған. Əлеуметтік желіні құру идеясының<br />

авторлық құқығына қатысты дауда<br />

сот жеңісті егіздерге берген. Бұл ретте<br />

бизнесмендер криптовалютаны сатып<br />

алып қана қоймай, дербес онлайнбиржа<br />

мен венчурлық қор құруды шешкен.<br />

Газеттің ақпаратынша, бүгінгі күні<br />

Уинклвосс ағайындыларына əлемдегі<br />

əрбір жүзінші биткойн тиесілі.<br />

Еuronews.com-ның хабарлауынша, үшінші рет ғарышта миссиясын атқарып<br />

жатқан Еуропаның ең қарт астронавты, 60 жастағы Паоло Несполи Жермен<br />

тікелей байланыс кезінде əйгілі итальян ұлттық тағамы пиццаны қатты сағынып<br />

жүргенін айтып қалған болатын. Қарашаның ортасында тасымалдаушы ғарыш<br />

кемесі арқылы стансаға пицца əзірлеуге қажетті ингрединттер жеткізілді.<br />

Видеодан салмақсыздық жағдайында пицца əзірлеу оңайға соқпағаны, бірақ<br />

өте қызықты болғаны көрінеді.

Дін және дәуір<br />

www.shymkala.kz<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

9<br />

– Аға, жақында жарық көрген<br />

«Харекет» кітабыңыз оқырмандар<br />

арасында қызу талқылануда.<br />

Осы кітабыңыз шыққаннан<br />

кейін өзіңізде қандай<br />

ой пайда болды? «Əттеген-ай»<br />

деген тұсыңыз болды ма?<br />

– Жоқ. Ешқандай да өкініш<br />

болған жоқ. Себебі, бұл о баста<br />

еленіп-екшелген, талқылаулардан<br />

өткен диссертациялық<br />

жұмыс болатын. Жазылғаннан<br />

кейін алты жылдай жатқан дүниемді<br />

шəкірттерімнің айтуымен<br />

кітап қылып шығардым. Өкінетіндей<br />

бұл əдеби шығарма емес,<br />

ғылыми жұмыс<br />

Мұсылмандық бес<br />

парызбен шектелмейді<br />

Мұсылманның парызы қайсы? Міндеті не? Құлшылық пен тіршілік<br />

қайтсе қабысады? Бүгінгі таңда әр мұсылман баласына ой салатын<br />

әңгімені филология ғылымының кандидаты, профессор Омар Жәлел тарқатып<br />

берді.<br />

– Кітабыңыз Абайдың<br />

«Адам бол, мал тап» деген<br />

қағидасын негізге алады. Адам<br />

қайтсе адам қалпында қала<br />

алады?<br />

– Шынын айтқанда, кейінгі<br />

кезге дейін Абайдың осы «Адам<br />

бол, мал тап» деген сөзін назарға<br />

алмай келдік. Жалпы, кешегі<br />

Кеңестік кезеңде тəрбиеленген<br />

ұрпақ адам болуды мал табумен<br />

еш байланыстырған емес.<br />

Себебі, ол кезде кəсіппен айналысуды<br />

намыс санайтын. Тіпті,<br />

«саудагер» деп кемсітіп айтатын.<br />

Себебі, идеология солай<br />

болды. Ал қазір адамның адам<br />

болуы мал табумен байланысты<br />

болып тұр. Заманның өзі соған<br />

алып келді. Мал – капитал. Қазақ<br />

бұрын «мал-жан аман ба?»<br />

деп амандасқан. Неге қазақ ең<br />

ардақты жанының алдына малды<br />

шығарып тұр дейсіз? Ол мынадай<br />

үш жағдайға байланысты<br />

екен. Біріншісі, мал адамның жанын<br />

аштықтан, суықтан, ыстықтан<br />

сақтайды. Яғни, физикалық<br />

тұрғыдан сақтайды.<br />

Екіншіден, мал адамның ұятын,<br />

ұжданын сақтайды. Егер малың<br />

жоқ, кедей болсаң еріксіз біреудің<br />

дүниесіне көз тігесің. Ұятты<br />

қойып одан нан сұрайсың, қарыз<br />

сұрайсың. Бұдан кісінің қадірі<br />

кетеді. Шəкəрімнің де «мақтан<br />

үшін мал жима, жан үшін жи,<br />

Біреуге көзсүзбестің қамы үшін<br />

жи» дейтіні осы.<br />

Ал үшінші мағынасында мал<br />

адамның бойындағы адамдық қасиеттерін<br />

жүзеге асыруға көмектеседі.<br />

Абай айтады, «Малды ихсанда<br />

қолың қысқа болмас үшін<br />

жи» дейді. Ихсан сөзі ислам дініндегі<br />

бір мағнасы мұқтажға көмектесу<br />

дегенді білдіреді.<br />

– Жалпы, адам бай болу<br />

үшін білімді болу керек пе əлде<br />

ақылды болу керек пе?<br />

– Қолыңда түк жоқ болса,<br />

құр ақылдан пайда жоқ. Мəшһүр<br />

Жүсіп «Ақыл малда» дейді.<br />

Бір қарағанда құлаққа түрпідей<br />

естіледі. Бірақ, шындығы сол.<br />

Мəселен, анаңыз қатты ауырып<br />

жатса, сіздің қолыңызда сол анаңызды<br />

емдететін мал болмаса<br />

құр ақылмен не амал қылмақсыз?<br />

Мəшһүрдің «Ақыл малда»<br />

деп отырғаны осы.<br />

Абай «Құдайдан мал сұрайсыңдар,<br />

берсе алмайсыңдар»<br />

деді. Құдай не берді дегенге<br />

Абай «Алла Тағала сендерге<br />

мал табарлық қуат берді»<br />

дейді. Сонда адамзатқа денсаулық<br />

мал табу үшін берілген екен.<br />

Негізі, əрбір ата-ана ұл баланы<br />

мал табуға, қыз баланы ана болуға<br />

тəрбиелеу керек.<br />

– Сіз қазір мешіт медресесінде<br />

де шəкірттерге дəріс<br />

бересіз. Қазір сол шəкірттерге<br />

дінді тек 5 парыздың төңірегінде<br />

ғана түсіндіріп жүрген<br />

жоқпыз ба?<br />

– Рас, қазір шəкірттерге<br />

дін тек 5 парыз шеңберінде<br />

түсіндіріліп жүр. Бірақ, мұсылманшылық<br />

бұл бесеуімен толықпайды.<br />

Мəселен, ДАИШ-тың содырлары<br />

ауыздарынан Алланы<br />

тастамайды. Ал жасап жүргендері<br />

мұсылмандықтың маңайына<br />

да жуықтамайды. Мəшһүр Жүсіп<br />

«Мұсылманшылық ең бірінші<br />

уағдаға опалы болумен болады»<br />

дейді. Қазақ «Айтсаң уəдеңе<br />

жет, уəдесіз Құдайға шет»<br />

дейді. Біздің Алла Тағалаға берген<br />

ең алғашқы уəдені «əлмисақ<br />

уəдесі» дейді екен. Алла Тағала<br />

адамды толық жаратпай тұрып<br />

«Раббыларың кім?» деп сұрады.<br />

Сонда «Я, Раббым, сенсің»<br />

деді. Біз осылайша Құдайға<br />

уəде бердік. Біз енді сол уəдеге<br />

адал болуымыз керек. Алла<br />

Тағала Құран Кəрімде бірнеше<br />

мəрте «Мен уəдемнен таймаймын,<br />

сендер уəделеріңнен таймаңдар»<br />

деп ескертеді. Бірақ,<br />

біз ұмытшақпыз. Құдайдың алдындағы<br />

уəдемізді ұмытып кетеміз.<br />

Мəшһүр Жүсіптің «Мұсылманшылық<br />

ең бірінші уағда-<br />

ға опалы болумен болады» деп<br />

отырғаны осы. Сайд Нұрси деген<br />

түріктің ғұламасы Англияға<br />

барған кезде «слова джентльмена»<br />

дегенді көріп таң қалып,<br />

«ағылшындарда дін жоқ, мұсылмандық<br />

бар екен, ал бізде дін<br />

бар, мұсылмандық жоқ» депті.<br />

Яғни, ағылшындар бір дүниеге<br />

уəде беріп, «слова джентльмена»<br />

деп айтса болды. Оған қолхат,<br />

келісім-шарт дегеннің қажеті<br />

жоқ. Міндетті түрде уəдесінде тұрып,<br />

орындайды екен. Ал бізде<br />

қолхат жазып беріп тұрып алдап<br />

кететіндер бар ғой.<br />

Яссауидың да айтатыны осы.<br />

«Басыңа шалма орадың, үстіңде<br />

сүннет көйлек, қолыңда тасбих.<br />

Бірақ, мұсылман болмадың»<br />

дейді Яссауи.<br />

Мұсылмандықтың екінші сипатын<br />

тағы да Мəшһүр айтады:<br />

«Пайдамен зиян қатар келгенде<br />

пайданы өзгеге беріп, зиянын<br />

өзіңе қалдыру» дейді. Бұл<br />

өте қиын жағдай. Себебі, біздің<br />

нəпсіміз өте күшті. Егер алдымызға<br />

бір арзан, бір қымбат<br />

зат келіп, соның біреуін өзгеге<br />

беру керек болса, сапалысын,<br />

тəуірін, қымбаттауын өзімізге<br />

алып қалғымыз келіп тұрады.<br />

Яғни, нəпсінің қалауын жасаймыз.<br />

Бұл да мұсылмандыққа<br />

жатпайтын қылық.<br />

Ал мұсылмандықтың үшінші<br />

сипаты 0 жомарттық, төртінші сипаты<br />

0 мұсылмандықтың шыңы,<br />

барша адамды Адам ата мен<br />

Хауа ананың баласы, менің<br />

бауырым деп қараумен болады<br />

дейді. Қазір біз өзге ұлтты<br />

былай қойғанда өз қазағымызды<br />

жақтырмаймыз ғой.<br />

Дін өзі үш нəрсемен болады.<br />

Ол ақида, амал, ақылақ (ахлақ).<br />

Ақылақ деп айтып отырғаны –<br />

мінез. Дəл қазір бізде осы соңғы<br />

ақылақ мəселесі ақсап тұр.<br />

Бұны имамдар да түсінді.<br />

Сұхбаттасқан<br />

Олжас СƏНДІБЕК<br />

ЕКПЕ – ҚОҒАМҒА<br />

ОРТАҚ МӘСЕЛЕ<br />

немесе екпе алуды<br />

міндеттеу керек пе?<br />

Бүгінде «Қазақстан<br />

Республикасының<br />

кейбір заңнамалық<br />

актілеріне<br />

діни қызмет жəне<br />

діни бірлестіктер мəселелері<br />

бойынша өзгерістер<br />

мен толықтырулар енгізу<br />

туралы» Заң жобасы кеңінен<br />

талқылануда. Аталмыш<br />

заң жобасы 13 заңнамаға<br />

енгізілетін 47 өзгерістен құралады.<br />

Балғабек МЫРЗАЕВ,<br />

теолог, «Kazislam»<br />

порталының сарапшысы<br />

Екпе мəселесінің қоғамның<br />

талқылауына ұсынылуының астарында<br />

бірқатар негізді себептер<br />

бар екені анық. Халықтың<br />

санитарлық-эпидемиологиялық<br />

саламаттылығы саласындағы<br />

құзыретті мемлекеттік орган<br />

жəне оның аймақтық органдары<br />

екпеден бас тарту себептері<br />

мен оның динамикасы жөнінде<br />

мониторинг жүргізіп тұрады.<br />

2016 жылы Қазақстан Республикасында<br />

екпеден бас<br />

тартқан 9685 адам тіркелген,<br />

2015 жылға қарағанда бұл көрсеткіш<br />

13,4% (8383) өсіп отыр.<br />

Себептерін тарқатсақ, екпеден<br />

бас тартқан азаматтардың<br />

жеке ұстаным – 45% (4360)<br />

жəне діни ұстаным бойынша –<br />

42,9% (4151), бұқаралық ақпарат<br />

құралдарының БАҚ) (ғаламтор<br />

ресурстары, баспасөз, ТВ) негативті<br />

ақпараттарының əсерінен<br />

6,2% (600) тұлға екпеден<br />

бас тартса, екпеге сенімсіздік<br />

таныту себебінен 6,1% (589)<br />

бас тартқан.<br />

Діни ұстаным себебінен<br />

бас тарту басымдылығы Қазақстанның<br />

батыс өңірлерінде<br />

өзекті болып отыр. Бұл өңірлерде<br />

діни ұстанымына байланысты<br />

екпеден бас тарту<br />

көрсеткіші 80%-ға жоғары. Соның<br />

ішінде Атырау облысында<br />

– 88,9%, Ақтөбе облысында –<br />

87,9%, Батыс Қазақстан облысында<br />

– 89,3%. Осы көрсеткіштен<br />

Қазақстанда азаматтардың<br />

екпеден бас тартуы дəстүрлі<br />

емес діни ұстанымдар салдарынан<br />

өзекті мəселеге айналғаны<br />

байқалады.<br />

Діни қызмет жəне діни бірлестіктер<br />

туралы Заңнама жобасының<br />

əзірленуі барысында<br />

екпеге қатысты тақырып қоғам<br />

тарапынан үлкен талқылауға<br />

түсті. Арнайы құрылған жұмыс<br />

тобына жеке азаматтар, қоғамдық<br />

бірлестіктердің, мемлекеттік<br />

органдардың, сарапшылар<br />

қауымдастығының өкілдері<br />

қатысып, олардың пікірлері мен<br />

ұсыныстары қарастырылды. Сонымен<br />

қатар халықаралық тəжірибе<br />

зерттеліп, оның қолдану<br />

жолдары зерделенді.<br />

Бір байқағанымыз,<br />

жұмыс<br />

тобының<br />

отырысына<br />

қатысушылардың<br />

барлығы да<br />

діннің деструктивтік<br />

ісəрекеттерде<br />

қолданылуын<br />

азайту мақсатында<br />

құқық<br />

нормаларын орнату қажет<br />

екеніне ерекше маңыз берді.<br />

Көптеген талқылаудан кейін<br />

жұмыс тобы қолданыстағы Қазақстан<br />

Республикасының 2009<br />

жылғы 18 қыркүйектегі «Халық<br />

денсаулығы жəне денсаулық<br />

сақтау жүйесі туралы» кодексінің<br />

156-бабының 1-бөлігіне<br />

келесідей мазмұнда толықтыру<br />

енгізуді ұсынды:<br />

«...Кəмелетке толмаған баланың<br />

(балалардың) ата-ана<br />

немесе оның заңды өкілдері Қазақстан<br />

Республикасының қолданыстағы<br />

заңнамасымен көзделген<br />

тəртіппен инфекциялық<br />

жəне паразиттік ауруларға қарсы<br />

профилактикалық шараларды<br />

қолдануға міндетті».<br />

Сонымен қатар, заң қабылданған<br />

соң оны орындаудан<br />

бас тартқандарға қарсы жауапкершілік<br />

болуы керек деген қорытындыға<br />

тоқтағаны белгілі.<br />

Осыған орай Қазақстан Республикасының<br />

2014 жылғы 5 шілдедегі<br />

«Əкімшілік құқық бұзушылық<br />

туралы» кодексінің 430-1-<br />

бабы «Кəмелетке толмаған баланың<br />

(балалардың) ата-аналарының<br />

немесе олардың заңды<br />

өкілдерінің Қазақстан Республикасының<br />

қолданыстағы заңнам<br />

а с ы н д а<br />

көзделген<br />

инфекциялық<br />

жəне<br />

паразиттік<br />

аурулардың<br />

алдын<br />

а л у д а н<br />

жалтаруы<br />

он айлық<br />

есептік<br />

көрсеткіш<br />

көлемінде<br />

а й ы п п ұ л<br />

с а л у ғ а<br />

алып келеді» деп толықтырылды.<br />

Аталмыш бап бойынша атаана<br />

немесе оның орнын басатын<br />

жауапты тұлғалар балаларына<br />

инфекциялық жəне паразитттік<br />

ауруларға қарсы екпе егуден бас<br />

тартқаны үшін құқықтық жауапкершілікке<br />

тартуды талап ету<br />

көзделген болатын.<br />

Бұл жерде көңіл бөлетін<br />

тағы бір мəселе бар. Мемлекет<br />

тек дінді ұстанушылармен ғана<br />

күресіп жатқандай көрсеткісі<br />

келіп, түбегейлі жаңылыс ақпаратта<br />

жүргендер баршылық.<br />

Кез келген айыппұл санкциясы<br />

ҚР ƏҚБК жүзеге асып жатқан<br />

санкция төңірегінде қарастырылады<br />

жəне ол тек діни ұстанымы<br />

үшін ғана емес, осы талапқа<br />

бағынбағандардың барлығына<br />

бірдей тең қолданылады.<br />

Екпе салуға белсенді қарсылық<br />

көрсететіндердің қатарында<br />

деструктивті діни ағымдардың<br />

өкілдері басымдау екені<br />

белгілі. Бір жағынан екпе дінде<br />

харам деген ұғымды таратып<br />

жүргендер де кездеседі.<br />

Егер екпе харам болса, Сауд<br />

Арабиясы Королдігі жыл сайын<br />

қажылыққа баратын азаматтарымыздан<br />

жұқпалы ауруларға<br />

қарсы екпе алуды талап етпейтін<br />

еді ғой. Тек қана Қазақстаннан<br />

ғана емес, иісі мұсылман<br />

əлемінің 100-деген елінен,<br />

оның ішінде Египет, Түркия, Малайзия,<br />

Иран, Пəкістанның қажылары<br />

да екпе харам деп шу<br />

көтеріп жатқан жоқ.<br />

Сонымен қатар Ислам<br />

əлемінің көптеген беделді халықаралық<br />

ұйымдары бар. Олардың<br />

ішіндегі ең үлкені 57 ислам<br />

мемлекеті мүше болып табылатын<br />

Ислам ынтымақтастығы<br />

ұйымы болып табылады.<br />

Осы ұйымдардың ешқайсысы да<br />

екпе харам деген пəтуа бермеген.<br />

Сондықтан діни көзқарасына<br />

байланысты екпеден бас тарту<br />

дұрыс емес екеніне назар аударғым<br />

келеді. Осы ретте екпе<br />

мəселесі тек дін істері жəне азаматтық<br />

қоғам министрлігінің ғана<br />

мəселесі емес, ол қоғамның ортақ<br />

мəселесі екеніне назар аударғым<br />

келеді.<br />

Заң жобасы талқыланды,<br />

өзгерістер мен ұсыныстар<br />

енгізіліп, жетілдірілді. Осының<br />

барысында қоғамның мүддесі<br />

ескеріле отырып, екпе алуға<br />

қатысты бап заң жобасынан<br />

алынып тасталды.<br />

Дегенмен, екпе тақырыбы<br />

алдағы уақытта да терең талдауды<br />

қажет ететіні сөзсіз.

10<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

Ресми<br />

www.shymkala.kz<br />

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің<br />

02.02.2015 жылғы «Мемлекеттік кәсіпорынның басшысын<br />

тағайындау және аттестаттау, сондай-ақ оның кандидатурасын<br />

келісу қағидаларын бекіту туралы» №70 бұйрығына сәйкес<br />

Шымкент қаласының білім бөлімі №43 «Алмаз» бөбекжай<br />

балабақшасы мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны<br />

меңгерушісінің бос лауазымдық қызметіне ашық конкурс<br />

жариялайды<br />

Лауазымдық жалақысы педагогикалық қызмет стажына<br />

байланысты 78397 теңгеден 95032 теңгеге дейін.<br />

Лауазымдық міндеттері.<br />

Білім беру қызметін жүргізу<br />

құқығына берілетін лицензияға,<br />

мектепке дейінгі оқыту<br />

мен тәрбиелеу жарғысына<br />

және басқа да нормативтік<br />

құқықтық актілерге сәйкес<br />

мектепке дейінгі оқыту<br />

мен тәрбиелеуді ұйымдастыру<br />

қызметін басқарады. Педагогикалық<br />

кеңеспен бірге<br />

белгіленген тәртіпте оқу жұмыс<br />

жоспарларын, негізгі (вариативтік,<br />

авторлық), мектепке<br />

дейінгі білім беру бағдарламаларын,<br />

ішкі тәртіп ережелерін<br />

әзірлеуді және бекітуді<br />

ұйымдастырады. Мектепке<br />

дейінгі оқыту мен тәрбиелеудің<br />

мемлекеттік жалпыға<br />

міндетті стандартына сәйкес<br />

білім беру бағдарламаларын<br />

іске асыруды қамтамасыз<br />

етеді, оқыту-тәрбиелеу<br />

процесінде тәрбиеленушілер<br />

мен ұйым қызметкерлерінің<br />

өмірінің қауіпсіздігі мен денсаулығын<br />

сақтауға қажетті<br />

жағдайлар жасайды.<br />

Ұйымды басқару құрылымын<br />

анықтайды, қаржы, шаруашылық,<br />

ғылыми, әдістемелік<br />

және басқа да мәселерді<br />

шешеді. Тәрбиеленушілер<br />

контингентін қалыптастырады,<br />

оларды әлеуметтік қорғауды<br />

қамтамасыз етеді. Педагогикалық<br />

қоғамдық ұйымның<br />

және әдістемелік бірлестіктің<br />

қызметіне көмек көрсетеді.<br />

Тәрбиеленушілерді тамақтандыруға<br />

және оларға<br />

медициналық қызмет көрсетуге,<br />

денсаулығын сақтау мен<br />

нығайтуға қажетті жағдайларды<br />

ұйымдастырады. Мектепке<br />

дейінгі оқыту мен тәрбиелеу<br />

ұйымының мүліктері мен қаражатына<br />

белгіленген заңнамалық<br />

тәртіппен иелік етеді,<br />

жыл сайын құрылтайшыларын<br />

түскен қаржы мен оның шығысы<br />

туралы есеп береді.<br />

Оқу-материалдық базаны<br />

сақтау мен нығайтуды, есеп<br />

жүргізуді, санитарлық-гигиеналық<br />

тәртіптің, еңбекті қорғау<br />

және қауіпсіздік техникасы<br />

ережелерінің сақталуын қамтамасыз<br />

етеді. Жұртшылықпен.<br />

ұйымдармен, ата-аналармен<br />

(оларды алмастырушылармен)<br />

өзара байланысты<br />

жүзеге асырады. Педагог<br />

кадрларды және көмекші<br />

қызметшілерді іріктеу мен орналастыруды<br />

жүзеге асырады,<br />

қызметкерлердің лауазымдық<br />

нұсқаулықтарын әзірлейді.<br />

Кадрлардың кәсіби шеберлігін<br />

арттыруға жағдай жасайды.<br />

Белгіленген тәртіп бойынша<br />

қызметкерлерді аттестаттаудан<br />

өткізеді.<br />

Педагогикалық кеңестің<br />

жұмысын басқарады. Мемлекеттік,<br />

қоғамдық және басқ да<br />

ұйымдарда мектепке дейінгі<br />

оқыту мен тәрбиелеу ұйымын<br />

танытады. МдОТҰ-ның қызметі<br />

туралы қажетті есеп дайындауды<br />

және ұсынуды қамтамасыз<br />

етеді.<br />

Білуге міндетті:<br />

Қазақстан Республикасының<br />

Конституциясын, Қазақстан<br />

Республикасының «Неке<br />

(ерлі-зайыптылық) және отбасы<br />

туралы» Кодексін, Еңбек<br />

Кодексін, Қазақстан Республикасының<br />

"Білім туралы", "Қазақстан<br />

Республикасындағы<br />

тіл туралы", "Қазақстан Республикасындағы<br />

баланың құқықтары<br />

туралы", "Сыбайлас<br />

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл<br />

туралы", "Кемтар балаларды<br />

әлеуметтік және медициналық-педагогикалық<br />

түзеу арқылы<br />

қолдау туралы»" Заңдарын<br />

және басқа да білім беруді<br />

дамытудың бағыттары<br />

мен келешегін айқындайтын<br />

нормативтік құқықтық актілерді,<br />

педагогика мен психология<br />

негіздерін, мемлекеттік<br />

жалпыға міндетті білім беру<br />

стандарттарын, педагогиканы,<br />

педагогикалық психологияны,<br />

педагогикалық ғылым мен<br />

практиканың жетістіктерін,<br />

экономика негіздерін, қаржышаруашылық<br />

қызмет туралы<br />

заңнамаларды, еңбек туралы,<br />

еңбекті қорғаудың, техника<br />

қауіпсіздігі және өртке қарсы<br />

қорғанудың ережелері мен<br />

нормаларын, санитарлық ережелер<br />

мен нормаларды, дәрігерге<br />

дейінгі медициналық көмектің<br />

негіздерін.<br />

Біліктілікке қойылатын талаптар:<br />

жоғары педагогикалық<br />

білім және мектепке<br />

дейінгі оқыту мен тәрбиелеу<br />

ұйымдарындағы педагогикалық<br />

жұмыс өтілінің 5 жылдан<br />

кем болмауы тиіс.<br />

Конкурсқа қатысатын кандидаттар<br />

төмендегі құжаттарды<br />

хабарландыру шыққан<br />

күннен бастап күнтізбелік<br />

15 күннің ішінде мына мекенжайға<br />

тапсыруы тиіс: Шымкент<br />

қаласы, 160021, Тыныбаев<br />

көшесі, 49 үй, 109 бөлме.<br />

Комиссияға мынадай құжаттарды<br />

ұсынады:<br />

1) конкурсқа қатысу туралы<br />

өтініші;<br />

2) мемлекеттік және орыс<br />

тілдерінде түйіндеме;<br />

3) еркін нысанда жазылған<br />

өмірбаян;<br />

4) білім туралы құжаттардың<br />

көшірмелері;<br />

5)еңбек кітапшасының (ол<br />

болған кезде) немесе еңбек<br />

шартының көшірмесі не соңғы<br />

жұмыс орнына қабылданғаны<br />

және еңбек шартының тоқтатылғаны<br />

туралы бұйрықтардың<br />

көшірмелері;<br />

6) жеке куәлік немесе паспорт<br />

кшірмесі;<br />

7) денсаулығы туралы<br />

белгіленген нысандағы анықтама<br />

(№086-У).<br />

8) сотталмағаны туралы<br />

анықтама;<br />

Ұсынылған құжаттардың<br />

көшірмесі нотариалды куәландырылған<br />

болуы тиіс.<br />

Конкурсқа қатысушы өзінің<br />

біліміне, жұмыс стажына кәсіби<br />

даярлық деңгейіне қатысты<br />

қосымша ақпаратты<br />

(біліктілігін арттыру, ғылыми<br />

дәрежелер мен атақтар беру,<br />

ғылыми жарияланымдар, бұрынғы<br />

жұмыс орнының басшылығынан<br />

ұсынымдар туралы<br />

құжаттардың көшірмелері<br />

және т.с.) беруіне болады.<br />

Конкурсқа мынадай тұлға<br />

қатыса алмайды:<br />

1) он сегіз жасқа толмаған;<br />

2) бұрын сыбайлас жемқорлық<br />

құқық бұзушылық жасаған;<br />

3) Қазақстан Республикасының<br />

заңнамасында белгіленген<br />

тәртіппен өтелмеген<br />

немесе алынбаған соттылығы<br />

бар;<br />

4) Қазақстан Республикасының<br />

заңнамасында көзделген<br />

басқа да жағдайлар.<br />

Комиссия құжаттар қабылдау<br />

аяқталған күннен<br />

бастап 5 жұмыс күні ішінде<br />

құжаттар тапсырған тұлғаны<br />

конкурсқа қатысуға жіберу туралы<br />

шешім қабылдайды.<br />

Конкурсқа қатысуға жіберілген<br />

тұлғалардың тізімі<br />

бекітілгеннен кейін комиссия<br />

қатысушылар ұсынған құжаттарды<br />

зерделейді және<br />

күнтізбелік 10 күн ішінде конкурсқа<br />

қатысушылармен әңгімелесу<br />

өткізеді.<br />

Анықтама алу үшін:<br />

тел. 54-80-99<br />

Шымкент қаласының<br />

білім бөлімі<br />

Лизинг берушілер,<br />

ломбардтар, риэлторларға және<br />

бағалы металлдар мен асыл<br />

тастар, олардан жасалған<br />

зергерлік бұйымдардың<br />

дилеріне мәлімет үшін<br />

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің<br />

Қаржы мониторингі комитеті (бұдан әрі – Комитет),<br />

Қазақстан Республикасының «Қылмыстық жолмен<br />

алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және<br />

терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы»<br />

Заңының (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы Заң) 3-бабының<br />

1-тармағы 13)-16)-тармақшаларына сәйкес,<br />

лизинг беруші ретінде лизингтік қызметті лицензиясыз<br />

жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер және<br />

заңды тұлғалар;<br />

ломбардтар;<br />

бағалы металдармен және асыл тастармен,<br />

олардан жасалған зергерлік бұйымдармен операцияларды<br />

жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер және<br />

заңды тұлғалар;<br />

жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату мәмілелерін<br />

жүзеге асыру кезінде делдалдық қызметтер көрсететін<br />

дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар қаржы<br />

мониторингі субъектілеріне жатады деп білдіреді.<br />

Қаржы мониторингі субъектілерімен міндетті түрде<br />

орындау үшін КЖ/ТҚҚ туралы Заңымен рәсімдер<br />

көзделген.<br />

КЖ/ТҚҚ туралы Заңының 3-бабы 3-тармағына<br />

сәйкес, жоғарыда көрсетілген қаржы мониторингі<br />

субъектілері «Рұқсаттар және хабарламалар туралы»<br />

Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген<br />

тәртіппен Комитетке, қызметті бастағаны немесе<br />

тоқтатқаны туралы хабарлама жіберуге міндетті.<br />

«Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға<br />

(жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға<br />

қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының<br />

Заңына сәйкес қаржы мониторингі субъектісі<br />

болып табылатын тұлға қызметінің басталуы<br />

немесе тоқтатылуы туралы хабарлама, «Е-лицензиялау»<br />

мемлекеттік дерекқорлар» ақпараттық жүйесінде<br />

(www.elicense.kz) («Қаржы» бөлігі – «Хабарлама<br />

жасау тәртібі») автоматтандырылған.<br />

Қызметті бастағаны туралы хабарламаны қағаз<br />

жүзіндегі жіберген тұлғаларға, осы жүйе арқылы хабарламаны<br />

қайта жіберу талап етілмейді.<br />

Қазақстан Республикасы «Рұқсаттар және хабарламалар<br />

туралы» Заңының 17-бабы 2-тармағына<br />

сәйкес, жеке және заңды тұлғалардың осы Заңда<br />

рұқсат беру немесе хабарлама жасау тәртібі белгіленген<br />

қызметті немесе әрекеттерді (операцияларды)<br />

тиісті рұқсатты алмай немесе тиісті хабарламаны<br />

жібермей жүзеге асыруына жол берілмейді.<br />

КЖ/ТҚҚ заңнаманың орындау үшін қаржы мониторингі<br />

субъектілері, КЖ/ТҚҚ туралы Заңының<br />

4-бабымен көзделген, қаржы мониторингіне жататын<br />

ақшамен және (немесе) өзге мүлiкпен операциялар<br />

туралы мәлiметтер мен ақпаратты жіберуге<br />

міндетті.<br />

КЖ/ТҚҚ туралы Заңының 10-бабы 2-тармағына<br />

сәйкес жоғарыда көрсетілген қаржы мониторингі<br />

субъектілері мәліметтер мен ақпаратты бөлiнген байланыс<br />

арналары арқылы ұсынады.<br />

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы<br />

23 қарашадағы № 1484 Қаулысымен бекітілген<br />

Қаржы мониторингі субъектілерінің қаржы мониторингіне<br />

жататын операциялар туралы мәліметтер<br />

мен ақпарат беру қағидаларын 3-тармағы 1-бөлігіне<br />

сәйкес, Заңның 3-бабы 1-тармағының 1) - 6), 8)<br />

- 17) тармақшаларында көрсетiлген қаржы мониторингi<br />

субъектiлерi ұсынатын ақпарат операция жасалған<br />

күннен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей<br />

уәкілетті органға «Қазақстан Республикасы Ұлттық<br />

Банкінің Қазақстандық банкаралық есеп айырысу<br />

орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық<br />

мемлекеттік кәсіпорнының телекоммуникация<br />

желілері (АРМ-СФМ) немесе XML пішімінде<br />

уәкілетті органның веб-порталы (Web-СФМ) арқылы<br />

жіберіледі.<br />

Комитеттін ресми интернет-ресурсында (kfm.gov.<br />

kz) «ҚМСК» - «ҚОМЖЖ» бөлігінде жүйелерінде тіркеу<br />

туралы ақпарат орналасқан.<br />

Web-СФМ жүйесі жеңілдетілген тіркеу болғаны<br />

және операциялардың үлкен емес саны бар қаржы<br />

мониторингі субъектілеріне арналған атап көрсетеміз.<br />

Осыған байланысты КЖ/ТҚҚ және рұқсаттар<br />

және хабарламалар туралы заңнамаларын бұзу<br />

жол бермеу мақсатында, КЖ/ТҚҚ туралы заңымен<br />

көзделген қажетті шараларды қабылдау, қызметті<br />

басталуы туралы хабарламаны жіберу және жоғарыда<br />

көрсетілген жүйелерінде тіркеу міндетті түрде<br />

ұсынамыз.<br />

Қазақстан<br />

Республикасы Қаржы<br />

министрлігінің<br />

Қаржы мониторингі комитеті

ÁªÑÅÊÅËÅÑÒ²Ê ÈÍÄÅÊѲ<br />

Дүниежүзілік экономикалық форумның жаһандық бәсекелестік<br />

индексі көрсеткіштерінің бірі зияткерлік меншікті<br />

қорғау көрсеткіші болып табылады.<br />

Зияткерлік<br />

меншікті қорғау<br />

Н. БЕГАЛИЕВА,<br />

Оңтүстік Қазақстан облыстық<br />

әділет департаментінің<br />

зияткерлік меншік құқықтары<br />

бөлімінің бас маманы<br />

Қазіргі таңда Қазақстан жаһандық<br />

бәсекелестік индексінің<br />

көрсеткіші бойынша 57-орында<br />

келеді. Мұндай көрсеткіштердің<br />

төмендеуі ел экономикасына<br />

кері әсерін тигізіп, Қазақстанның<br />

бірқатар халықаралық<br />

ұйымдарға кіруіне кедергі<br />

болады.<br />

Демек, дүниежүзілік сауда<br />

ұйымына кірудің және жаһандық<br />

бәсекелестік индексі рейтингінде<br />

Қазақстанның ұстанымын<br />

көтерудің басты талабы<br />

Мемлекет басшысы қойған<br />

талаптардың аясында зияткерлік<br />

меншік құқығын тиісті<br />

түрде қорғау болып табылады.<br />

Зияткерлiк меншiк құқықтарын<br />

тиiсiнше қорғау мәселелерi<br />

экономикалық сипаттағы мемлекетаралық<br />

және үкiмет аралық<br />

келiсiмдердiң маңызды құрамдас<br />

бөлiгi саналады.<br />

Жыл сайын Оңтүстік Қазақстан<br />

облысының ішкі істер департаменті,<br />

Оңтүстік Қазақстан<br />

облысының мемлекеттік кірістер<br />

департаменті және Оңтүстік<br />

Қазақстан облысының әділет<br />

департаменті басшыларымен<br />

зияткерлік меншік құқықтарын<br />

қамтамасыз ету және тауар таңбалары,<br />

қызмет көрсету таңбалары<br />

және тауар шығарылған<br />

жерлердің атаулары туралы<br />

заңы бойынша іс-қимылды<br />

күшейту жөніндегі бірлескен ісшаралар<br />

жоспарын бекіту, бірлескен<br />

топ құру туралы бірлескен<br />

бұйрық қабылданып, ісшара<br />

жоспары бекітіледі. Осы<br />

аталған органдардың әрқайсысы<br />

өз құзыреті шегінде тиісті<br />

жұмыс атқаруда.<br />

Облыстық әділет департаменті<br />

жыл басынан бері зияткерлік<br />

меншік құқығы саласында<br />

біршама нәтижелі жұмыс атқарды.<br />

Бұл орайда «Тойота»,<br />

«Пиала», «Пионер», «Фэйри»,<br />

«Битс», «Диззи» тауар таңбалары<br />

иегерлерінің құқықта-<br />

ÄÅÍÑÀÓËÛҚ<br />

Ауруын жұқтырған<br />

жазаланады<br />

Бүгінгі таңда Оңтүстік өлкеде<br />

3145 азамат АИТВ (ВИЧ) инфекциясын<br />

жұқтырған. Бұл - облыстық<br />

СПИД орталығының ресми<br />

дерегі.<br />

Ф. АБДИЕВА,<br />

Облыстық СПИД орталығының<br />

эпидемиолог дәрігері<br />

Оның ішінде науқастардың вирусты<br />

40,4 пайызы қан арқылы, 44,2 пайызы<br />

жыныстық қатынастан жұқтырғаны<br />

белгілі болып отыр. Осы науқастардың<br />

ішінде 1933 ер, 1212 әйел<br />

рын қорғау негізінде 15 тексеру<br />

жүргізіліп, нәтижесінде<br />

анықталған құқық бұзушылық<br />

фактілері бойынша, ҚР<br />

әкімшілік құқық бұзушылық туралы<br />

кодексінің 158-бабымен<br />

15 әкімшілік іс қозғалып, олардың<br />

барлығы сотта қаралды.<br />

Сот қаулыларына сәйкес<br />

құқық бұзушыларға 1 247 950<br />

теңге көлемінде айыппұлдар<br />

салынып, заңсыз айналымнан<br />

773 941 теңгенің 1 207 контрафактілік<br />

өнімі алынды.<br />

Мұндай тексерулердің нәтижесінде<br />

құқық иелерінің құқықтарымен<br />

бірге тұтынушылардың<br />

да құқықтары қорғалды.<br />

Жыл басынан бері зияткерлік<br />

саласына қатысты 148<br />

семинар, 110 дөңгелек үстел,<br />

бұқаралық ақпарат құралдары<br />

арқылы 101 мақала жарияланып,<br />

теледидар мен радио<br />

арқылы 53 сұхбат берілген,<br />

жоғары оқу орындарында<br />

және кәсіпкерлерге арнайы<br />

251 дәріс оқылды, вэб-сайтқа<br />

іс-шаралардың 116 ақпараты<br />

жарияланды.<br />

Біз қазіргі таңда статистикалық<br />

көрсеткіштерді жоғарылату<br />

емес, керісінше, төмендету<br />

бағытында жұмыс жүргізудеміз.<br />

Яғни контрафактілік өнімдердің<br />

толығымен жойылуын, облысымызда<br />

контрафактілік өнімдерді<br />

тарату фактілерін анықтап<br />

қана қоймай олардың облысқа<br />

келіп түсу арналарын,<br />

мұндай өнімдерді дайындайтын<br />

орындарды, қоймаларды<br />

анықтау мақсатында жедел-іздестіру<br />

іс -шараларының<br />

тиімділігін арттыруымыз<br />

керек.<br />

Алайда, мұндай жеделіздестіру<br />

іс-шаралары әділет<br />

департаментінің құзырына<br />

кірмейтіндіктен, контрафактілік<br />

өнімдердің таралуына<br />

тосқауыл қоюға бағытталған<br />

жұмыстарды тиісті деңгейде<br />

жалғастыру қиындық туындатуда.<br />

Қазақстан Республикасының<br />

кәсіпкерлік кодексіне сәйкес<br />

тексеру жұмыстары нақтыланған<br />

субьектіге қатысты<br />

жүргізілуі тиіс.<br />

азаматы бар.<br />

АИТВ инфекциясын жұқтырған науқастардың<br />

1189-сі антиретровирустық<br />

терапия қолдануда. Бұл терапия ауруға<br />

душар болған адамның қанындағы вирустардың<br />

азайтады және басқа адамдарға<br />

жұғу қаупін төмендетеді.<br />

Өзіңізді және балаңызды АИТВ<br />

инфекциясынан қалай қорғайсыз? Ол<br />

үшін әуелі кеселдің берілу жолдарын<br />

білу керек. Егер анасы АИТВ инфекциясының<br />

вирусын тасымалдаушы<br />

болса, бұл ауру қоздырғыштары анадан<br />

балаға жүктілік кезінде, босанғанда<br />

немесе сәби туылғаннан кейін ана<br />

сүтімен қоректенгенде берілуі мүмкін.<br />

Осыған орай облыстық СПИД орталығының<br />

мамандары АИТВ инфекциясының<br />

анадан балаға берілу жолдарының<br />

алдын алу мақсатында эпидемиологиялық<br />

іс-шараларды тұрақты<br />

жүргізіп келеді. Ол үшін жүкті әйелдерге<br />

9 ай көлемінде босанғанда және<br />

Жаршы<br />

www.shymkala.kz<br />

Білім - рухани<br />

жаңғырудың басты шарты<br />

Елбасы Н.Ə.Назарбаевтың<br />

«Болашаққа бағдар: рухани<br />

жаңғыру» бағдарламалық<br />

мақаласы - ел дамуының<br />

жарқын үлесі мен нақты<br />

қадамдарын көрсететін<br />

маңызды құжат.<br />

Г. ПЕРНЕШЕВА,<br />

Лермонтов атындағы №17<br />

жалпы орта мектептің<br />

кітапхана меңгерушісі<br />

ÒªÐÁÈÅ<br />

Зорлық –<br />

зомбылықсыз отбасы<br />

Қай ұлттың болмасын алдында тұрған<br />

ұлы міндеттерінің ең бастысы - саналы ұрпақ<br />

тәрбиелеу.<br />

Л. АЛЬМУХАНОВА,<br />

№5 жалпы орта мектебінің<br />

бастауыш сынып мұғалімі<br />

Шымкенттегі Молда Мұса атындағы №5<br />

жалпы орта мектепте «Зорлық-зомбылықсыз<br />

балалық шақ» атты республикалық ақпараттық<br />

науқанға байланысты бірқатар іс-шаралар<br />

жоспарланып, өз деңгейінде өттді. Атап айтқанда<br />

мектеп кітапханасында «Зорлық- зомбылықсыз<br />

балалық шақ» атты пікір алмасу,<br />

мұғалімдер мен оқушыларға арналған тақырыптық<br />

кітап сөресі, «Біз - бақытты отбасы!»<br />

тақырыбына сурет, қабырға газеттерінің байқауы<br />

және рейдтер ұйымдастырылды. Мектептегі<br />

дене шынықтыру пәні бірлестігінің жетекшілігімен<br />

«Əкем, анам және мен» отбасылық<br />

спорт сайысы өтті.<br />

«Отбасылық қарым-қатынас», «Мектеп оқушылары<br />

арасындағы қарым-қатынас», «Мектеп,<br />

отбасы және бала арасындағы ауызбіршілік»<br />

тақырыптарына тәрбие сағаттары жүргізілді.<br />

Тәуелсіздік туы желбіреген егеменді<br />

еліміздің болашақ ұрпағын тәрбиелеп, олардың<br />

бойына ізеттілік, қайырымдылық, кішіпейілділік,<br />

әдептілік сияқты жақсы қасиеттерді<br />

сіңіру мақсатында атқарылып жатқан бұл жұмыстар<br />

баланы қылмысқа апаратын себептің<br />

бірі отбасындағы зорлық-зомбылықты болдырмауға<br />

әсерін тигізеді деген ниеттеміз.<br />

бала дүниеге келген соң антиретровирустық<br />

препараттармен мерзімінде<br />

алдын ала ем жүргізіледі. Инфекция<br />

жұқтырған жүкті әйелдер жоспарлы<br />

түрде "Кесарь тілігі" отасын жасау<br />

арқылы босандырылады. Дүниеге келген<br />

нәрестені міндетті түрде жасанды<br />

қоректендіру қажет.<br />

АИТВ инфекциясын жұқтырған немесе<br />

ЖИТС-пен ауыратын адамдарды<br />

жұмыстан шығаруға, жұмысқа, мектеп<br />

жасына дейінгі балалар мекемелеріне<br />

және оқу орындарына қабылдаудан<br />

бас тартуға, сондай-ақ олардың өзге<br />

де құқықтары мен заңды мүдделеріне<br />

нұқсан келтіруге, сол сияқты олардың<br />

туыстары мен жақындарының тұрғын<br />

үй және өзге де құқықтарына нұқсан<br />

келтіруге жол берілмейді. Бірақ АИТВ<br />

инфекциясын жұқтырған адам өзге<br />

азаматқа жұғу қаупін төндіретін болса,<br />

қылмысты жауапқа тартылатынын<br />

естен шығармаған жөн.<br />

Осы бағдарламаны жүзеге<br />

асыру мақсатында Лермонтов<br />

атындағы №17 жалпы орта<br />

мектебінде іс-шаралар жоспары<br />

жасалып, нақты жұмыстар<br />

жүргізіліп келеді. Таяуда педагог-қызметкерлердің<br />

арасында<br />

аталған мақаланы түсіндіру<br />

мен талдауға байланысты дөңгелек<br />

үстел өтті. Мектеп директоры<br />

Сәулен Адырбекқызы Искакова<br />

Елбасымыздың бастамасын<br />

қолдай отырып, мақалада<br />

көрсетілген төл мәдениетімізді<br />

өркендету, ұлттық құндылықтарымызды<br />

нығайту, жас ұрпақты<br />

білімді де білікті етіп тәрбиелеу,<br />

әр қазақстандықтың санасын<br />

ÆÀŒÀ ƇÉÅ<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

11<br />

жаңғырту сияқты негізгі мәселелерге<br />

тоқталып өтті. Мақаланы<br />

талқылау барысында қатысушылар<br />

қазіргі таңда қоғамда ұлттық<br />

кодты сақтай отырып, заманауи<br />

әлемнің құндылықтарына<br />

азаматтардың ашық болуын<br />

танытатын рухани жаңғыру қажеттілігін<br />

атап өтті.<br />

Қазіргі таңда елімізде қосымша білім<br />

берудің жаңа жүйесі жасалып, қазақстандық<br />

білім беру жүйесі әлемдік білім беру<br />

кеңістігіне енуге бағыт алуда.<br />

Қосымша білім<br />

оқытуды тереңдетеді<br />

Ақмарал НАЖМІДІН,<br />

ОҚО білім басқармасының<br />

«Экологиялық орталық» МКҚК әдіскері<br />

РУХАНИ<br />

ЖАҢҒЫРУ<br />

Білім беру саласы қызметкерлерінің алдындағы<br />

басты міндеттердің бірі – оқытудың әдістәсілдерін<br />

үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы<br />

педагогикалық технологияларды меңгеру.<br />

Яғни оқытудың озық технологияларын меңгермейінше<br />

сауатты, жан-жақты маман болу қиын.<br />

Жаңа технологияны меңгеру педагогтың интеллектуалдық,<br />

кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық<br />

және басқа да көптеген адами келбетінің<br />

қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып,<br />

оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына<br />

көмектеседі.<br />

Бүгінгі таңда еліміздің білім беру жүйесіндегі<br />

оң өзгерістер қосымша білім берудің маңызын<br />

арттыруда. Балаларға қосымша білім беру<br />

ұйымдарының басқа білім беру орындарынан<br />

айырмашылығы мұнда балаға қосымша ақпарат<br />

беріп қана қоймай, ең бастысы, бала шығармашылық<br />

жұмыс істеуге тартылады. Жан-жақты дамыған<br />

шығармашыл тұлға тәрбиелеу үшін педагог<br />

ең алдымен білім беру жүйесінде оқу сабақтарын<br />

дұрыс ұйымдастыра білуі тиіс.<br />

Қосымша білім беру жүйесінде заманауи оқытудың<br />

түрлі әдіс-тәсілдері мен қолдану жолдарын<br />

үйрену және оқу-тәрбие үрдісін жүйелі түрде<br />

жүргізу мақсатында 2017 жылы қараша айының<br />

24 күні Оңтүстік Қазақстан облысы білім басқармасының<br />

экологиялық орталығында «Қосымша<br />

білім беру жүйесінде оқу сабақтарын дайындау<br />

және әзірлеу кезеңдері» тақырыбында семинар-практикум<br />

ұйымдастырылды.<br />

Семинар-практикумға ОҚО білім басқармасының<br />

әдістемелік кабинетінің бөлім меңгерушісі З.К-<br />

.Алтаева, Шымкент қаласының білім бөліміне қарасты<br />

оқушылар сарайының А.А.Сержанова мен<br />

Л.А.Демеубаева, Ə.Қастеев атындағы Оңтүстік Қазақстан<br />

өнер және дизайн колледжінің мұғалімі<br />

Н.М.Исаева мен студенттері, Сырдария-Түркістан<br />

мемлекеттік өңірлік табиғи паркінің экоағарту<br />

маманы Г.Ұ.Халикова, Оңтүстік Қазақстан облыстық<br />

жасөспірімдер кітапханасының кітапханашылары<br />

Д.Ж.Текебаева мен А.Ө.Қарғабаева<br />

және аталмыш экологиялық орталықтың қызметкерлері<br />

қатысып, қосымша білім беру саласында<br />

сабақтарды ұйымдастырудың ерекшеліктері<br />

туралы тәжірибе алмасты.<br />

Семинардың соңында Оңтүстік Қазақстан облысы<br />

білім басқармасының экологиялық орталығының<br />

директоры У.Ж.Камытбекова семинар қатысушыларына<br />

алғысын айтып, болашақта бірлесе<br />

отырып жұмыс жасауға шақырды.

Соңғы бет<br />

www.shymkala.kz<br />

№97 (1533)<br />

8 желтоқсан<br />

2017 жыл<br />

12<br />

БІЛІМ<br />

БАҒДАРЛАМА БАҒЫТЫ<br />

Мықтылардың<br />

бірі – Мәметова<br />

мектебі<br />

Биыл Шымкент қаласындағы<br />

Мəншүк<br />

Мəметова атындағы<br />

№35 жалпы<br />

орта мектеп өзінің 40<br />

жылдық мерейтойын атап<br />

өтті. Осы уақыт аралығында<br />

аталған білім ордасының<br />

ұстаздары қаншама<br />

шəкіртті білім нəрімен сусындатып,<br />

түрлі жетістіктерге<br />

жеткізді. Мектеп маңынан<br />

ашылған «Балапан»<br />

шағын орталығы да<br />

жемісті еңбек етіп келеді.<br />

Талапты мұғалімдер мен<br />

талантты оқушылар ордасына<br />

айналған, тарихы<br />

терең мектептің директоры<br />

Айжан Бершімбаевамен<br />

сұхбаттасқан едік.<br />

Сапарғали ҚАНАТ<br />

sqanat@shymkala.kz<br />

– Айжан Серікбайқызы,<br />

мерейлі мерекелеріңіз құтты<br />

болсын! Сұхбатымызды<br />

мектептің тарихынан бастасақ...<br />

– Рахмет! Мектебіміз 1977<br />

жылы ашылған. Өткенге үңілсек,<br />

өте тəжірибелі педагогтар<br />

еңбек еткенін байқаймыз. Мəселен<br />

Владимир Ким, Анна Кузнецова,<br />

Николай Александрович,<br />

Шахар Əбдраймова, Гүлфарида<br />

Сапарбаева жəне тағы<br />

басқалар. Бұл ұстаздардың<br />

осы білім ордасының имиджін<br />

қалыптастыруда атқарған еңбектері<br />

зор.<br />

– Қазір қанша мұғалім қызмет<br />

етеді? Олардың деңгейлері<br />

қандай?<br />

– Мектебімізде 130 мұғалім<br />

қызмет етеді. Қазір де білікті<br />

мамандарға кенде емеспіз.<br />

Ұстаздарымыздың 70 пайызы<br />

жоғары санатты. Олар «Кембридж»<br />

бағдарламасы бойынша<br />

деңгейлік оқудан өтті. Осыған<br />

орай мектебімізге Лондоннан<br />

арнайы мамандар келіп, жұмысымызға<br />

жоғары беріп, сертификат<br />

табыстады.<br />

Қазір қалада 40-қа жуық<br />

лицей-гимназия мектеп бар.<br />

Оларда іріктелген балалар оқиды.<br />

Ұстаздарымыз қаладағы ең<br />

білікті əрі үздік мұғалімдер қатарында.<br />

Олар осындағы сабағынан<br />

бөлек мүгедек балалардың<br />

үйіне барып дəріс өтеді.<br />

Мемлекет тарапынан мұндай<br />

мұғалімдерге ешқандай қосымша<br />

көмек қарастырылмаған. Соған<br />

қарамастан олар өз ісінің<br />

нағыз патриоты.<br />

– Сондай ұстаздарды атап<br />

өте аласыз ба?<br />

– Мəселен, Ольга Николаевна.<br />

Ол қаладағы мұғалімдер<br />

арасында биологиядан ең<br />

жоғары көрсеткішке ие. 30 сұрақтан<br />

30 ұпай жинады. Сондай-ақ,<br />

қазақ тілі пəні мұғалімі<br />

Серік Төлендиев. Ағылшын тілі<br />

ұстазы Жұбат Сахиевна.. Бұл<br />

ұстаздардың шəкірттері де өздері<br />

секілді, түрлі республикалық,<br />

халықаралық дəрежедегі<br />

білім сайыстарында жүлделі<br />

орындарға ие болуда.<br />

– Оқушыларыңыздың қандай<br />

жетістіктері бар?<br />

– Қазір мектепте 2000 оқушы<br />

білім алады. Жыл сайын<br />

бұл көрсеткіш өсіп келеді.<br />

Саннан сапаға көшіп келеміз.<br />

Үлгілі оқушыларымызға<br />

келер болсақ, мəселен, Айбек<br />

Байдуллаев деген шəкіртіміз<br />

Францияда математика пəнінен<br />

өткен жарыста 2 орын<br />

иеленді. Ал Ораз Ақжарқын<br />

«Қазақстандағы уран өндірісінің<br />

қоршаған ортаға жəне аумақтың<br />

тіршілік қауіпсіздігіне тигізетін<br />

əсерінің экологиялық мəселелері»<br />

тақырыбында облыстық<br />

ғылыми жобада бірінші орыннан<br />

көрінді. Жуырда үш оқушымыз<br />

республикалық «Зерделі»<br />

сайысында 1 орын алды. Жəне<br />

қаладағы «Өнер фестивалінде»<br />

бас жүлдеге ие болды.<br />

Сонымен қатар биылдан<br />

бастап робот техникасы үйірмесі<br />

ашылған болатын. Осы<br />

уақыт ішінде екі рет халықаралық<br />

жарыста екінші орынға<br />

қол жеткіздік. Мектептегі шаралар<br />

Елбасының «Бірлігіміз жарасқан»<br />

бағдарламасы аясында<br />

жүргізіледі.<br />

Бұлардан басқа 10-ға жуық<br />

спорт үйірмесі бар. Барлығы<br />

тегін. Бұл бағытта да жетістіктеріміз<br />

аз емес. Мысалы, Нұрсан<br />

Айбол дзюдодан, Данара<br />

Тұрматова аквадроннан, Динара<br />

Муминова қол добынан<br />

спорт шебері, Ли Наташа каратэден<br />

халықаралық спорт<br />

шебері.<br />

Биыл мектебіміздің 40 жылдық<br />

мерейтойы үлкен көлемде<br />

тойланды. Оған қалалық,<br />

облыстық білім басқармаларынан,<br />

əскери бөлімшелерден,<br />

ішкі саясат, мемлекеттік<br />

емес ұйым қызметкерлері қатысып,<br />

алғыс хаттар табыстады.<br />

Осы марапаттардың астарында<br />

Мəншүк Мəметова есімі<br />

тұр. Біз осындай жетістіктеріміз<br />

бен игі істеріміз арқылы қазақтың<br />

батыр қызын əлемге таныта<br />

аламыз.<br />

– Мəншүк Мəметова есімі<br />

оқушылар мен ұстаздарға<br />

қаншалықты шабыт береді?<br />

– Мектебімізде М.Мəметоваға<br />

арналған бұрыш бар. Ондағы<br />

ақпараттарды оқушылар<br />

мен ата-аналар жинастырған.<br />

Ал «Ерлікке тағзым» деген бұрышта<br />

оқушылардың «Мəншүк<br />

апаға арнау» деген өлеңдері<br />

мен шығармалары жиналған.<br />

Сондай-ақ, «Мəншүк» деп<br />

аталатын газет жəне сайтымыз<br />

бар. Осылардың өзі оқушылардың<br />

қазақтың ержүрек<br />

қызына деген ерекше ықыласын<br />

көрсетеді. Жуырда ҚР білім<br />

беру ісінің үздігі, Ақтөбе педагогикалық<br />

институтының құрметті<br />

профессоры, “Қос шынар”<br />

Əлия-Мəншүк қоғамдық<br />

қорының төрағасы Ғалымжан<br />

Байдербес мектебімізге кітабын<br />

сыйлап, алғыс хатын табыстады.<br />

Жалпы Мəншүк<br />

Мəметованың тағдыры ерекше.<br />

Оны ұрысқа Жамбыл Жабаевтың<br />

өзі Алматыдан шығарып<br />

салған. Соғыста Нұркен деген<br />

ғашығы болған. Екеуі бір уақытта<br />

қайтыс болыпты. Осының<br />

өзіне ерекше кино түсіруге де<br />

болады. Жыл сайын Əлия Молдағұлованы<br />

Ресейде де ерекше<br />

еске алады. Оның атында мектеп,<br />

көше бар. Мəншүк Мəметованың<br />

да есімін солай құрметтеп,<br />

қастерлеуіміз керек.<br />

– Мектеп маңынан ашылған<br />

шағын орталық жұмысы<br />

қалай жүріп жатыр?<br />

– Мектебімізде «Балапан»<br />

шағын орталығы жұмыс істейді.<br />

Ашылғанына 7 жыл болды. Ондағы<br />

4 топта 70 бала бар. Əр<br />

топта 15-20 бала тəрбиеленеді.<br />

Бірқатар мұғалімдеріміз, дəрігерлеріміз<br />

мектепте де, орталықта<br />

да қызмет етеді. Қазақ,<br />

орыс, ағылшын тілдерін, əн-күй,<br />

денешынықтыру сабақтарын<br />

өтеді. Бастауыш мұғалімдеріне<br />

балаларды осы орталықтан<br />

алған тиімді. Өйткені осында<br />

барлығына үйреніп қалады.<br />

Тек тамағына ғана 10 мың теңге<br />

төлейді. Ас мəзірі көрсетілген<br />

кесте бойынша беріледі.<br />

– Рахмет!<br />

Ортақ мүлікті<br />

жөндеуге не<br />

жатады?<br />

ҚР<br />

«Өңірлерді дамытудың<br />

2020 жылға<br />

дейінгі» бағдарламасы<br />

Шеңберінде кондоминиум<br />

объектілерінің ортақ мүлкін күрделі<br />

жөндеу ғана жүзеге асырылатын<br />

болады.<br />

Үй-жайлардың (пəтерлердің)<br />

меншік иелерінің қайтаратын қаражаттары<br />

есебінен күрделі жөндеу<br />

жұмыстары жүргізілетін болады.<br />

Ортақ мүлікті күрделі жөндеу жұмыстары<br />

мыналарды көздейді:<br />

1) жұмыстардың ең аз түрлері –<br />

бұл жылу тұтынуды реттеудің автоматтандырылған<br />

жүйесін жəне үйге<br />

ортақ жылу энергиясын есепке алу<br />

аспаптарын міндетті түрде орнату<br />

мен тұрғын үйдің шатырын, кіреберісін<br />

жəне жертөлесін жөндеу;<br />

2) жұмыстардың ең көп түрлері<br />

– бұл жылу тұтынуды реттеудің автоматтандырылған<br />

жүйесін жəне<br />

үйге ортақ жылу энергиясын есепке<br />

алу аспаптарын міндетті түрде<br />

орнату мен шатырды, кіреберісті,<br />

жертөлені, қасбетті жөндеу, жеделсаты<br />

жабдығын жөндеу.<br />

Орындалған жұмыстарды қабылдауға<br />

мамандандырылған уəкілетті<br />

ұйымдардың, мердігер ұйымның,<br />

кондоминиум объектісін басқару<br />

органдарының, тұрғын үй инспекциялары<br />

жəне бюджеттік бағдарламаға<br />

жетекшілік ететін бөлімдердің,<br />

сондай-ақ техникалық қадағалаудың<br />

басшылары, мемлекеттік<br />

сəулет-құрылыс бақылау органдары,<br />

жөнделетін объектілердің<br />

меншік иелері (жеті адамнан кем<br />

емес) қатарынан жауапты тұлғалар<br />

қатысады.<br />

¬½ðûëòàéøû –<br />

Øûìêåíò<br />

àëàñûíûº ´êiìäiãi.<br />

Ìåíøiê èåñi<br />

– «Øûìêåíò<br />

àïàðàò îðòàëûµû»<br />

æàóàïêåðøiëiãi<br />

øåêòåóëi<br />

ñåðiêòåñòiãi.<br />

Äèðåêòîð–áàñ ðåäàêòîð<br />

¬ÀÏÁÀÐÎÂÀ Àéã¾ë<br />

Æàðûëàñûíûçû<br />

Áàñ ðåäàêòîðäûº îðûíáàñàðû<br />

Ñ´áèò ÀÓÅÑÁÅÊÎÂ<br />

Äèðåêòîðäûº îðûíáàñàðû<br />

Òàºàò ¦ËIÁÅÊÎÂ<br />

Æàóàïòû õàòøû<br />

Àñõàí ÌÀÉËÛÁÀÅÂÀ<br />

Æóðíàëèñòåð:<br />

Òàµàáàé ¬ÀÑÛÌÎÂ<br />

Àìàðàë ¦ØIÐÎÂÀ<br />

Ñàïàðµàëè ¬ÀÍÀÒ<br />

Àéã¾ë ÊÅÐI̬±ËÎÂÀ<br />

ͽðëàí ÁÅÊÒÀÅÂ<br />

Áåòòåóøi-äèçàéíåð<br />

̽àµàëè Ò¯ÐÅÕÀÍ<br />

¬àñûì ͱÐÕÀÍ<br />

Æàðíàìà æ´íå<br />

ìàðêåòèíã á¼ëiìi<br />

Àæiáåê ̱ÑÒÀÔÈÍÀ<br />

Ãàçåò ¬àçàñòàí Ðåñïóáëèêàñû èíâåñòèöèÿëàð æ´íå äàìó<br />

ìèíèñòðëiãi Áàéëàíûñ, àïàðàòòàíäûðó æ´íå àïàðàò<br />

êîìèòåòiíäå 2016 æûëµû 15 ñ´óiðäå òiðêåëiï, ¹15961-Ã êó´ëiãi<br />

áåðiëãåí. Ãàçåò àïòàñûíà 2 ðåò, ñ´ðñåíái æ´íå æ½ìà<br />

ê¾íäåði øûµàäû. Òàðàëó àéìàµû: ¬àçàñòàí Ðåñïóáëèêàñû.<br />

«Øûìêåíò êåëáåòiíäå» æàðèÿëàíµàí ìàòåðèàëäû áàñà<br />

áàñûëûì ê¼øiðiï áàñàíäà, áiçãå ñiëòåìå æàñàóû òèiñ.<br />

Æàðíàìà ì´òiíiíåí òóûíäàéòûí ì´ñåëåëåðãå æàðíàìà<br />

áåðóøi æàóàï áåðåäi. ¬îëæàçáà àâòîð êåëiñiìiìåí<br />

ðåäàêöèÿëû ¼ºäåó æàñàëóû ì¾ìêií.<br />

- àûëû èìèäæäiê ìààëà<br />

Ãàçåò ðåäàêöèÿíûº êîìïüþòåð<br />

îðòàëûµûíäà òåðiëiï, áåòòåëäi.<br />

«ERNUR-print» ÆØÑ-íiº áàñïàõàíàñûíäà áàñûëäû.<br />

Øûìêåíò àëàñû, Ò.¦ëiì½ëîâ ê¼øåñi, 22 ¾é.<br />

Ðåäàêöèÿ ìåêåí æàéû:<br />

Øûìêåíò àëàñû, ìêð. «¬àðàñó» øàµûíàóäàíû, 66/6.<br />

Òåë.: 464-222, 464-044, 464-202 (ôàêñ).<br />

E-mail: shymkent_media@mail.ru Èíäåêñ 65810<br />

Òàïñûðûñ: 3656 Òàðàëûìû: 7487 äàíà<br />

Êåçåêøi ðåäàêòîð – Í½ðëàí ÁÅÊÒÀÅÂ

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!