ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #97
Жұма 8 желтоқсан 2017 жыл
Жұма 8 желтоқсан 2017 жыл
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6<br />
№97 (1533)<br />
8 желтоқсан<br />
2017 жыл<br />
Қауіпсіз қала<br />
www.shymkala.kz<br />
Шымкентті кедергісіз қала деп атауға<br />
бола ма? Шаһарда мүмкіндігі шектеулі<br />
азаматтар үшін қаншалықты<br />
жағдай жасалған? Əсіресе, қоларбамен<br />
жүретін мүгедектерге арналған пандустар<br />
мəселесі қалай шешімін табуда?<br />
ПАНДУ<br />
Еліміздің Конституциясында мүгедектерге<br />
қоғаммен етене араласу<br />
үшін тең мүмкіндіктер жасаудың құқығы<br />
тайға таңба басқандай белгіленген.<br />
Ол туралы мемлекет басшысы<br />
өз Жолдауында на нықтап көрсеткен.<br />
Қазіргі таңда мүмкіндігі шектеулі<br />
жандарға барынша көңіл бөлініп<br />
келеді. Олардың əлеуметтік жағдайын<br />
жасаудан бастап күнделікті қажеттерін<br />
өтеуі үшін көмек көрсетілуде.<br />
Мүмкіндігі шектеулі азаматтарға<br />
арнап түрлі оқу курстары ұйымдастырылған.<br />
Арнайы бор орындар жəрмеңкелері<br />
де ұйымдастырылып тұрады.<br />
Мұның барлығы мүмкіндігі шектеулі<br />
жандардың өздерін қоғамнан<br />
тыс сезінбеулері үшін жасалуда.<br />
Дегенмен, мүгедектердің жүрістұрысында<br />
қиындықтар туындайтыны<br />
жасырын емес. Олар шығып-түсетін<br />
пандустары талапқа толық сай<br />
келеді деуге болмайды. Мұны алысқа<br />
бармай-ақ қаламыздағы түрлі нысандарды<br />
аралап көріп, көз жеткізуге<br />
болады.<br />
Жалпы, Шымкент қаласында 29<br />
мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі жан<br />
тіркелген. Олардың 1 мыңнан астамы<br />
мүгедектер арбасына таңылған.<br />
Өкініштісі сол – мүгедек жандардың<br />
қала ішінде емін-еркін жүріп-тұруы<br />
қиындай түскен. Тосқауыл көп. Ең<br />
бастысы – пандустың талапқа сай<br />
болмауы.<br />
Сəндібек СҮЛЕЙМЕНОВ,<br />
І топ мүгедегі:<br />
– Осыдан 30 жыл бұрын абайсызда<br />
пойыздың астына түсіп, екі<br />
аяғымнан айырылдым. Жас кезімде<br />
протез аяқпен жүрдім. Қазір қартайғасын<br />
жүру оңай емес. Сондықтан<br />
арбамен жүремін. Алайда қалада<br />
қоларбамен жүру өте ыңғайсыз.<br />
Жаяу жүргінші жолдарында<br />
кедергі көп. Пандус орнатылмаған.<br />
Болғанның өзінде икемге келмейді.<br />
Себебі ені тар, тік, екі жақты<br />
тұтқасы жоқ. Ал бір мекемеге<br />
барсаң табалдырықтан не есіктен<br />
кіре алмайсың. Əзірге мен сияқты<br />
мүмкіндігі шектеулі жандар үшін<br />
табалдырықтан биік тау жоқ сияқты.<br />
Сондықтан көбісі үйден шықпауға<br />
тырысады.<br />
Жанет ТҰРБЕКОВ,<br />
Əл-Фараби ауданы əкімдігінің<br />
халықты əлеуметтік қорғау<br />
бөлімінің басшысы:<br />
– Жасыратыны жоқ, бірқатар<br />
нысандардағы пандустар талапқа<br />
сай келмейді. Өкінішке қарай, біз ол<br />
нысандардың иелеріне шара қолдана<br />
алмаймыз. Тек пандусты талапқа<br />
сай орнатуы жөнінде құлақтандыру<br />
жасаймыз. Ал шара көру тек<br />
медициналық-əлеуметтік сараптама<br />
комиссиясының құзіретіне жатады.<br />
Ол мекеме мүмкіндігі шектеулі<br />
азаматтың арызы негізінде<br />
арнайы комиссия құрып, шағымда<br />
көрсетілген нысанның иесіне ескерту<br />
жасайды. Олқылық орындалмаса,<br />
айыппұл кесуі де мүмкін.<br />
Нұрлан<br />
БЕКТАЕВ<br />
nb22@bk.ru<br />
Стандартқа сəйкес пандустың ені<br />
100 см, көлбеу бұрышы 6 градустан<br />
аспауы керек. Биіктігі 70 немесе 95<br />
сантиметрлік екі деңгейлі тұтқасы<br />
болуы шарт. Жолдың ашық баспалдаққа<br />
немесе пандусқа қосылатын<br />
жердегі алаң аумағы 160х160 сантиметр,<br />
ішке кіретін есіктің ені 90 см<br />
кем болмағаны жөн. Едені тайғанамайтын<br />
материалдан жасалуы қажет.<br />
Немесе тұтқыш төселуі керек.<br />
АЛ БҰЛ ТАЛАПТАР<br />
ҚАНШАЛЫҚТЫ<br />
ОРЫНДАЛЫП ОТЫР?<br />
Мүгедектер əлеуметтік нысандарға<br />
кедергісіз кіруі керек. Олар<br />
да өзге адамдар секілді өмір сүруге<br />
құқылы. Өздеріне тəн қажеттіліктері<br />
де бар.<br />
МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ ЖАНДАРҒА<br />
ҚАТЕР ТӨНДІРМЕУІ КЕРЕК<br />
«Біздің алдымыздағы ең басты міндет – халықты жұмыспен<br />
қамту және мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін кедергісіз кеңістік<br />
ұйымдастыру. Осы тапсырманы орындау мақсатында «Кедергісіз<br />
келешек» жобасы қолға алынады. Қазақстан мүмкіндігі шектеулі<br />
адамдар үшін кедергісіз аймаққа айналуға тиіс. Осы мақсатта<br />
барша кәсіпкерлерді мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмысқа<br />
орналастыруға көмектесуге шақырамын. Біз оларды белсенді<br />
өмірге тартамыз, мұндай азаматтар тек жәрдемақы алып<br />
қана қоймайды, сонымен бірге, өздерін қоғамның мүшесі, пайдалы<br />
еңбеккер ретінде сезінетін болады».<br />
(Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан жолы-2050:<br />
бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауынан)<br />
ТАР<br />
Мысалы, Шымкенттің орталық Əл<br />
Фараби ауданы əкімдігінің мамандары<br />
бастаған бір топ қаланың орталық<br />
көшелеріндегі жағдайды тексеруге<br />
шықты. Алғашқы үш нысандағы<br />
пандустардың жағдайы үш түрлі<br />
болып шықты. Мысалы, Тəуке хан<br />
даңғылы мен М.Х.Дулати көшесінің<br />
қиылысындағы кафенің есігіне «Жиналмалы<br />
пандус бар» деп жазылған.<br />
Топ құрамындағы қоларбаға мінген<br />
азаматты көрген кафе даяшылары<br />
екі белтемірді алып шықты. Олар<br />
баспалдаққа бұрандамен бекітіліп,<br />
пандус қызметін атқарады екен. Бірақ,<br />
мүгедек азамат түгілі пандустарды<br />
сынау үшін мүгедектер арбасына<br />
мінген дені сау жігіттің өзі<br />
пандуспен жоғары шыға алмады.<br />
Тіпті, əкімдік қызметкерлерінің бірі<br />
қоларбаны артынан демеп, көмектескенінің<br />
өзінде кафеге еркін кіру<br />
мүмкін болмады. Себебі, пандус тік<br />
орнатылған жəне арбаның дөңгелегі<br />
тигеннен қимылдай бастайды.<br />
Яғни, пандустың аты болғанымен,<br />
заты сай болмай шықты.<br />
Дегенмен, барлық жердегі жағдай<br />
жыларман халде емес. Олай<br />
дейтініміз, əкімдік мамандары тексерген<br />
екінші нысан – Тəуке хан даңғылының<br />
бойындағы қалалық №1 емхана.<br />
Мұндағы пандус талапқа сай<br />
болып шықты. Яғни, тік көтерілмей,<br />
алыстан басталып, біртіндеп жоғарылай<br />
береді. Үсті шатырмен жабылған,<br />
екі шетінде қолмен ұстайтын<br />
жақтау темірі бар. Ал ең бастысы,<br />
дімкəс азаматтардың емхана<br />
қызметкерлерін шақыруына арналған<br />
қоңырау бар. Содан хабар<br />
алған медбикелер келіп, науқастың<br />
ішке кіруіне көмектеседі.<br />
Ал үшінші нысандағы пандус тіпті<br />
ерекше. Ол Тəуке хан даңғылы мен<br />
Қазыбек би көшесінің қиылысындағы<br />
үлкен сауда орталығында орнатылған.<br />
Бұл ғимаратқа кіру баспалдағы<br />
биік болғанымен, мүмкіндігі шектеулі<br />
жандар үшін шағын жеделсаты<br />
қойылыпты. Оның да қоңырау нүктесі<br />
бар. Пандусқа жақын келіп, жеделсаты<br />
алаңшасына өтесіз. Сосын<br />
батырманы бассаңыз, іштен күзетші<br />
шығып, жеделсатыны жоғары көтеретін<br />
жүйені іске қосады. Одан кейін<br />
қоларбадағы жанның ішке кіруіне көмектеседі.<br />
Сыртқа шыққанда да осылайша<br />
шығарып салады.<br />
Жалпы, мүгедектер үшін кіреберіс<br />
кедергілерінің, табалдырықтың<br />
болмағаны дұрыс. Бұл олардың<br />
кедергісіз жылжуына мүмкіндік бермейді.<br />
Халықаралық талаптар бойынша<br />
ғимаратта табалдырықтың<br />
бар болуы мақұлданбайды.<br />
Рас, қаладағы нысандарда арнайы<br />
пандустар орнатылған. Бірақ,<br />
олардың дені талапқа сай келмейді.<br />
Əсіресе, қыс мезгілінде пандуспен<br />
жүру қиын.<br />
Осынау өзекті мəселе мүгедектер<br />
бірлестігі мен қоғамдық ұйымдардың<br />
назарынан тыс қалған емес.<br />
Мысалы, Оңтүстік Қазақстан облысының<br />
азаматтық альянсы да мүмкіндігі<br />
шектеулі жандарға көңіл бөлуге назар<br />
аударып келеді. Қазіргі қоғамда<br />
мүгедектік əлеуметтік тұрғыда шеттетілген<br />
немесе қоғамнан тыс қалған<br />
адам деген мағына емес, əлеуметтік<br />
статустың бірі ретінде қабылданады<br />
дейді альянс мүшелері. Қазіргі таңда<br />
мүгедектік адамдардың театрға, саябақтар<br />
мен спорт алаңдарына баруын<br />
шектемейді, қолынан келер іс атқаруына<br />
кедергі келтірмейді. Сонымен<br />
қатар мүгедектік бірқатар құқықтар<br />
мен жеңілдіктерге ие. Осыған орай<br />
облыстық азаматтық альянс мемлекет<br />
тарапынан көрсетілетін, күннен<br />
күнге артып келе жатқан қолдаулармен<br />
бірге дені сау азамат пен мүгедек<br />
жанның арасындағы айырмашылықты<br />
азайтуды мақсат тұтады».<br />
СӨЗ СОҢЫНДА...<br />
Арбаға таңылған мүмкіндігі<br />
шектеулі жандар үшін шенеуніктер<br />
мен жауаптылардың алдына<br />
барып жан-айқайын айтпақ<br />
түгілі, қала көшелерімен жүрудің,<br />
дəріхана, ауруханаларға<br />
жалғыз өзі барудың өзі мұң<br />
болып тұр. Себебі Шымкенттегі<br />
жол бойындағы жаяу жүргіншілерге<br />
арналған жол соқпақтардың<br />
жиектері биік, арбамен<br />
жүруге ыңғайсыз. Ал кейбір<br />
жерлерде тіпті, пандус жоқ.<br />
Ал Шымкент – Қазақстандағы<br />
үшінші мегаполис. Ендеше,<br />
қаладағы барлық тұрғынның<br />
əлеуметтік статусына қарамай<br />
тең дəрежеде өмір сүруіне қолайлы<br />
жағдай жасалуы керек.
Change language