AllahFelsefeveBilim_13.08.2012

ROBIN COLLİNS
Son olarak, kayıtsızlık ilkesinin, yukarıda açıklanan tarzlarda sınırlandırıldığı
takdirde muteber olacağına dair birkaç güçlü sebep sunulabilir.
İlk olarak, bu ilke çok geniş bir uygulama sahasına sahiptir.
Filozof Roy Weatherford’un, Philosophical Foundations of Probability
Theory adlı kitabında kaydettiği gibi, “ihtimaliyet teorisinin
hayret verici sayıdaki çok karmaşık problemleri, tamamen eşit-ihtimalli
(equiprobable) alternatifler varsayımına [yani, kayıtsızlık ilkesine]
dayalı hesaplama yoluyla çözülmüş bulunmaktadır ve çok da
yararlı olmuştur” (s.35). İkinci olarak, bu ilkeye, Shannon’ın önemli
ve meşhur enformasyon ölçümü veya negatif entropi’sinden türetilebilen
enformasyon teorisi içinde önemli teorik bir temel kazandırılabilir
(Sklar, s.191; van Fraassen, s.345). Üçüncü olarak, belli gündelik
örneklerde kayıtsızlık ilkesi, ihtimaliyet tayini için elimizdeki tek
gerekçelendirme(justification) gibi gözüküyor. Bunu örnekle izah etmek
için, farzedelim ki bir fabrika son on dakika içerisinde ilk defa
üretilen elli-yüzeyli zarı üretti. Yine farzedelim ki zarın her bir yüzeyi,
her bir yüzeyde farklı numaraların olması hariç, (gözle görülebilecek
şekilde) diğer her bir yüzeyle tamamen simetriktir. (Tahayyül
ettiğimiz zar, normal bir altı-yüzeyli zar gibidir, fakat tek farkı, altı
yerine elli yüzeyi var.) Şimdi hepimiz hemen biliriz ki bu zar atıldığında,
zarın herhangi bir yüzey üste gelecek şekilde durmasının ihtimali
ellide birdir. Ama biz bunu elli-yüzeyli zarla yaşadığımız bir tecrübeden
bilmeyiz, zira hipotez gereği, hiç kimse, zarın her bir yüzeyin
üste gelecek şekilde durmasıyla ilgili görece oluş-sıklığı/tekerrürü (frequency)
belirlemek için henüz elli-yüzeyli bir zar atmış değildir. Bunun
yerine, öyle gözüküyor ki bizim bu ihtimali tayin etmemizin tek
doğrulaması, kayıtsızlık ilkesidir: Yani, zarın her bir yüzeyinin gözle
Tuning, and the Laws of Nature isimli bir kitapta ise çok daha derinlemesine tartışılacaktır.
43