Program ve Bildiri Özetleri Kitabı - Ankara Mikrobiyoloji Derneği
Program ve Bildiri Özetleri Kitabı - Ankara Mikrobiyoloji Derneği
Program ve Bildiri Özetleri Kitabı - Ankara Mikrobiyoloji Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KONFERANSLAR<br />
Restriksiyon enzimleri, kısa DNA dizilerini tanıyarak çift zincirli DNA’yı kesen enzimlerdir.<br />
DNA’yı içte bir bölgeden kestikleri için restriksiyon endonükleaz adı da <strong>ve</strong>rilmektedir. Restriksiyon<br />
enzimlerinin, bakterileri bakteriyofajlara karşı korumak için evrimleştiği düşünülmektedir. Bugüne<br />
dek bakterilerde 3600 kadar restriksiyon enzimi saptanmış, bunların toplam 250 kadar farklı DNA<br />
dizisini tanıyarak kesebildiği belirlenmiştir. Bakterilerin %25 kadarının en az bir restriksiyon<br />
enzimine sahip olduğu düşünülmektedir 10-12 . Neisseria gonorrhoeae’da 7 farklı restriksiyon enzimi<br />
saptanmıştır 13 .<br />
Restriksiyon enzimleri bakterileri, kendilerini enfekte eden bakteriyofajlara karşı korur. Bunu<br />
bakteriyofaj DNA’sındaki özgül DNA dizilerini tanıyıp bu diziden DNA’yı keserek gerçekleştirirler.<br />
Restriksiyon enzimleri ilk bulunduğunda, hemen akla nasıl olup da bu enzimlerin bakterinin kendi<br />
DNA’sını kesmediği sorusu gelmiştir. Metilaz enzimlerinin bulunması ile sorunun yanıtı ortaya<br />
çıkmıştır. Her bakteri bulundurduğu restriksiyon enziminin mutlaka bir metilaz eşini de taşımaktadır.<br />
(EcoRI <strong>ve</strong> EcoRI metilaz çift i gibi). Bu enzimlerin genleri, kromozomal DNA <strong>ve</strong>ya plazmid üzerinde<br />
yan yana yer almaktadır. Restriksiyon enziminin hemen önünde bu genin ekspresyonunu kontrol<br />
eden bir bölge bulunmaktadır. Tüm bu gen bölgesine restriksiyon/modifikasyon sistemi adı da<br />
<strong>ve</strong>rilmektedir. Bazı enzimlerde hem restriksiyon hem de metilaz aktivitesi bir arada bulunabilmektedir.<br />
Metilaz, restriksiyon enziminin kestiği diziyi tanıyarak bu bölgedeki sitozin <strong>ve</strong>ya adenine metil<br />
grubu takar. Bu şekilde değiştirilmiş DNA’lar restriksiyon enzimi tarafından kesilemez. Bakteriler<br />
çoğalırken kendi DNA’sını metilledikten sonra oluşturdukları restriksiyon enzimleri ile kendilerini<br />
enfekte eden virusların DNA’larını keserek onların çoğalmasını engellerler 14 .<br />
Diğer hüre robotları: Metabolik enzimler<br />
Birçok hücre, basit bir glukoz molekülünden kendisi için gerekli yapı taşlarının tamama<br />
yakınını yapabilir <strong>ve</strong> bu işlemleri yürütebilmek için gerekli enerjiyi de elde edebilir. Tüm bu işlevleri<br />
metabolik enzimleri sayesinde gerçekleştirir 4 . Hücrelerde farklı tepkimeleri yürüten yüzlerce enzim<br />
bulunmasına karşın işlevleri açısından belli gruplar altında incelenebilirler:<br />
Oksidoredüktazlar, moleküllerin indirgenme (redüksiyon) <strong>ve</strong>ya yükseltgenme (oksidasyon)<br />
işlemlerini yürütürler. Bilindiği gibi bu tepkimeler birbirinin tersidir <strong>ve</strong> oksidoredüktazlar tepkimeleri<br />
ortam koşullarına göre her iki yönde de yürütebilirler.<br />
Transferazlar, bir molekülden diğerine bir grup atomun aktarılmasını sağlarlar. ATP <strong>ve</strong> şeker<br />
molekülleri arasındaki fosfat aktarımı, karbohidratların aminoaside dönüşmesinde amino grubunun<br />
aktarımı hep bu enzimler tarafından gerçekleştirilir.<br />
Hidrolazlar, bir su molekülünün girişi ile bir bağın parçalanması ya da su molekülü çıkışı ile bir<br />
bağ kurulması işlemini yürütürler. Ester bağlarının hidrolizi bunlara örnek <strong>ve</strong>rilebilir.<br />
İzomerazlar, bir molekülün izomerine dönüşmesini sağlarlar.<br />
Liyazlar, su <strong>ve</strong> amonyum gibi küçük moleküllerin çift bağlı bölgelere eklenmesini <strong>ve</strong>ya buradan<br />
çıkartılmasını sağlayan ensizmlerdir.<br />
Ligazlar, -yukarıda DNA ligazlarda değinildiği gibi- küçük molekülleri birbirine bağlayarak<br />
büyük moleküller oluşturan enzimlerdir.<br />
Robotları yeniden programlamak<br />
Enzimlerin yapıları <strong>ve</strong> işlevleri hakkında biriken bilgiler, bugün artık araştırmacılara enzimlerin<br />
aminoasitlerini değiştirerek onlara yeni özellikler kazandırabilme yeteneği sağlamıştır. Burada, örnek<br />
9
Change language