1.G R Ş 1.1 Ara ştırmanın Amacı Soğuk şekillendirme ...

değiştirme dağılımında rol oynayan diğer bir faktörde şekil değişim hızına duyarlılıktır.
Bu özellik artan şekil değiştirme hızı ile meydana gelen akma gerilmesindeki artış ile
tanımlanır. Deformasyon hızına duyarlılık üsteli m'nin büyük değerleri malzemenin
boyun verme olarakta tanımlanan kararsız şekil değişme olayının gecikmesine neden
olmaktadır. Diğer bir değişle m'nin büyük değerleri malzemenin iyi şekillendirilebilir
olduğunun önemli bir göstergesi sayılmaktadır.
Şekillendirme işlemlerinde, şekil değiştirme miktarı ve şekil değiştirme hızındaki
artışlar çoğunlukla sürtünmeli ve geometrik sınırlamalardan dolayı meydena gelmektedir.
Hem pekleşme üsteli, hemde deformasyon hızına duyarlılık üsteli, üniform olmayan
yerel boyun vermenin azalmasında ve hasara kadar olan şekil değişim miktarının
artmasında önemli rol oynamaktadır.
3.2.5. Plastik Anizotropi
Sac malzemeden hazırlanan bir deney parçasına çekme deneyi uygulandığında
plastik şekil değişimi çekme ekseni boyunca uzama, buna dik olarak uzanan kalınlık ve
genişlik doğrultularında ise kısalma şeklinde meydana gelmektedir. Hacim sabitliği
uzama birim şekil değişimin toplamının kısalma birim şekil değişimlerinin toplamına eşit
olması gerektiğini ortaya koymaktadır. Ancak bu kalınlık ve genişlik yönlerindeki birim
şekil değişimlerinin birbirine eşit olmasını gerektirmemektedir. Genişlik yönündeki birim
şekil değişimi εω′ nin kalınlık yönündeki birim şekil değişimi ετ ‘ya oranı εω / ετ , r değeri
olarak tanımlanmaktadır. Plastik anizotropi değeri r , şekil 3-2 de görüldüğü gibi sacın
farklı doğrultuları için elde edilebilmektedir. Bu amaçla çekme ekseni sacın haddeleme
yönüne 0° , 45° ve 90° doğrultularda olacak şekilde hazırlanan deney parçalarından
yararlanılır.
Malzemenin izotrop olması durumunda εω = ετ ,dolayısı ile r=l olmakta ve bu
değer haddeleme yönüne bağlı olarak değişmemektedir.Ancak gerçekte bu şartlar
sağlanamamakta ve r değeri hem 1 den farklı değerler almakta (normal veya düşey
anizotropi) , hemde bu değerler haddeleme doğrultusuna bağlı olarak değişmektedir,
(düzlemsel anizotropi) Düşey anizotropinin ölçüsü olarak aşağıdaki gibi tanımlanan r
değerinden yararlanılmaktadır.
12