1.G R Ş 1.1 Ara ştırmanın Amacı Soğuk şekillendirme ...

Şekil 2.3c Form sonu
3. ŞEKİLLENDİRMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
3.1. İşlem Değişkenleri
Kalıp ve zımba geometrileri, konfigürasyonları, kalıp mamul boşlukları, pot
basıncı süzdürme uygulamaları gibi değişkenler sac şekillendirme işlemlerini etkileyen
önemli parametrelerdir. Bu faktörler aynı zamanda şekillendirme işlemlerinin sınırlarını
belirlemede önemli rol oynamaktadır. Bu parametreler arasında kalıp ve zımbaların köşe
radyusları (çekme radyusu genellikle karmaşık parçalar için sabit değildir) bölgesel şekil
değişimlerde çok etkin olmalarından dolayı oldukça önemlidir. Tasarımcılar tarafından
keskin hatlara sahip karmaşık şekilli parçalar için küçük radyuslu zımbalar kullanmak
zorunda kalmaktadır. Bu gibi durumlarda çekme radyusu ya bu hattın dışından geçmeli
yada çekme operasyonunda bu değer büyütülüp kalibre operasyonunda istenilen değere
düşürülmelidir. Küçük çekme radyuslarının oluşturduğu büyük yerel şekil değişimlerden
dolayı imalatta büyük zorluklar çıkarmaktadır. Radyus üzerindeki bölgesel şekil
değişimleri deformasyonun diğer bölgelere yayılmasını önleyerek hasar olasılığını
arttırır. Bu tür parçalarda yumuşak geçişlerin olmayışı, işlem sırasında kalıbın
deformasyonunu takip edememesi problemini de meydana getirebilir. Ayrıca montaj sırasında
zımba kalıp grubundaki eksen kaçıklıkları da şekillendirme sırasındada sac üzerinde oluşan
farklı doğrultulardaki kuvvet bileşenlerini değiştirecektir. Genellikle imalat sırasında çekme
kalıplan için plaka tipi yataklamalar kullanılmaktadır. Bu yataklar için parelellik toleransı
±0,1 mm’ dir.
8