Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Y›ld›z Tak›m›<br />
‹ki ünlü ABD’li mimar Elizabeth Diller ve Ricardo Scofidio’nun<br />
tasar›m›n› yapt›¤› bina, ad›ndaki “bulan›k”<br />
sözcü¤ünü üzerinde sürekli as›l› duran buluttan alm›fl.<br />
Bulan›k Bina’n›n yap›m›nda yaln›zca metal ve su kullan›lm›fl.<br />
Binan›n, üzerinde 31.400 fiskiyenin de bulundu¤u<br />
metal aksam› yaklafl›k 100 metre genifllik, 20 metre yükseklik<br />
ve 60 metre derinlikte. Bu haliyle de neredeyse bir<br />
futbol sahas› büyüklü¤ünde. ‹flte bu kocaman yap›y› içinde<br />
saklayan bulut, gizemli ve bulan›k bir ortam oluflmas›n›<br />
sa¤l›yor. Üstelik bulut, güneflli ya da ya¤murlu her<br />
türlü hava koflulunda rahatl›kla görülebiliyor.<br />
Bulutu oluflturmak için göl suyundan yararlan›l›yor. F›skiyelerin<br />
üzerinde 120 mikron (metrenin milyonda biri) çap›nda<br />
çok say›da delik bulunuyor, içlerinde de “yüksek<br />
bas›nçl› püskürtme teknolojisi” kullan›l›yor. Yüksek bas›nçl›<br />
püskürtme sistemi, f›skiyelerin içinden geçen suya 80<br />
bar büyüklü¤ünde bir bas›nç uygulayarak, suyun deliklerden<br />
zerrecikler (çok küçük su damlac›klar›) halinde<br />
püskürtülmesini sa¤l›yor. Bu kuvvetin etkisiyle oluflan zerreciklerin<br />
çap› da 4 - 10 mikron aras›nda de¤ifliyor. Çok<br />
küçük olan bu su zerrecikleri havada as›l› kal›yorlar.<br />
Bulan›k Bina’n›n tasar›m›n›n temeli, asl›nda basit bir fiziksel<br />
olaya dayan›yor: “Yeterince güçlü bir f›skiyeden püskürtülen<br />
su, havan›n nem oran›n› art›r›r. Hava koflullar›<br />
da uygunsa hafif bir sis tabakas› oluflur.” Bu fiziksel olay›n<br />
gerçekleflebilmesi için, belirli bir hacmin içine, sis oluflturmaya<br />
yetecek say›da f›skiye yerlefltirilir. F›skiyelerden ç›kan<br />
su zerrecikleri havay› nem bak›m›ndan belli bir doygunluk<br />
düzeyine getirir. Böylece sis etkisi, buna ba¤l› olarak<br />
da bulan›kl›k etkisi ortaya ç›kar. Sis etkisinin oluflumunu<br />
belirleyen birçok etken var. Havan›n neme doygunlu¤u,<br />
rüzgâr›n yönü ve h›z›, s›cakl›k ve nemlilik, bulutun<br />
kaplad›¤› boflluk ve hacmi gibi çok say›da fiziksel çevre<br />
koflulu, bu etkenlerin bafl›nda gelenler.<br />
Havan›n neme doygunlu¤u, ortam›n nemlili¤ine ve<br />
hava s›cakl›¤›na ba¤l›. Bulutun oluflabilmesi için, havan›n<br />
neme doymas› gerekir. S›cakl›k yükseldikçe, havan›n<br />
neme doymas› için gereken nem miktar› da artar.<br />
Örne¤in, hava %75 oran›nda nemliyse istenen sis<br />
etkisi, havaya yap›lan %25’lik bir nem katk›s›yla baflar›labilir.<br />
Nem doygunlu¤u sa¤lamak ve sis oluflturmak<br />
için havaya eklenmesi gereken nem miktar›, sisin oluflturulaca¤›<br />
bofllu¤un hacmine göre belirlenir. Rüzgârs›z,<br />
so¤uk hava koflullar›nda sis için belirlenen hacim,<br />
sisin kaplad›¤› bofllu¤un ölçüsüne yak›n büyüklükteyken,<br />
rüzgârl› havalarda, bu hacim tan›mlanm›fl bofllu-<br />
¤un içinden geçen rüzgâr›n tafl›d›¤› havan›n miktar›yla<br />
orant›l›d›r; yani, rüzgâr›n h›z› artt›kça, tafl›nan havan›n<br />
miktar› da artar, bu da sisin hacmini de¤ifltirir. Havada<br />
as›l› kalan bulut, rüzgâr yönünde hareket ederek,<br />
boflluk ve hacim aras›ndaki dengeyi bozar. Bu<br />
yüzden, Bulan›k Bina’n›n oluflturdu¤u bulutun tüm<br />
özellikleri bilgisayarlarca ayarlan›yor ve denetleniyor.<br />
Bilgisayarlar, s›cakl›¤a, farkl› iklim koflullar›na, nem<br />
oran›na, rüzgâr h›z›na ve yönüne göre püskürtme<br />
gücünü ayarl›yorlar. Bulut, yine hava koflullar›na ba¤l›<br />
olarak, her dakika biçim de¤ifltirebiliyor: Geniflliyor,<br />
rüzgâr›n h›z›na ba¤l› sürükleniyor ya da hava s›cakl›-<br />
¤›na ba¤l› afla¤› yukar› hareket edebiliyor. Bu özellikleriyle<br />
Bulan›k Bina, ne yapaca¤› önceden belli olmayan,<br />
güvenilmez bir yap› izlenimi veriyor.<br />
Bulan›k Bina’ya 122 metrelik bir rampadan yürüyerek<br />
ulaflan ziyaretçilerin, farkl› yo¤unlukta sis kütleleriyle<br />
karfl›laflt›klar›nda farkl› tepkiler verdikleri söyleniyor. Binan›n<br />
tam ortas›nda yaln›zca f›skiyelerden ç›kan suyun<br />
seslerinin duyulabildi¤i, bulutsuz bir platforma<br />
ulafl›labiliyor. Bina ayn› anda 400 ziyaretçiyi bar›nd›rabiliyor.<br />
Ayr›ca ziyaretçilerin, bulunduklar› yerin anlafl›labilmesi<br />
için, özel tasarlanm›fl bir ya¤murluk giymeleri<br />
gerekiyor.<br />
fiimdilerde, bak›m - onar›m ifllemleri yap›lan Bulan›k<br />
Bina, en k›sa zamanda yeniden ziyarete aç›lacak. Sizin<br />
de yolunuz düflerse, bu ilginç binada yaflad›klar›n›z›,<br />
belki bizimle paylaflabilirsiniz...<br />
Serpil Y›ld›z<br />
Kaynaklar<br />
http://www.designboom.com/eng/funclub/dillerscofidio.html<br />
http://www.archidose.org/writings/blur.html<br />
http://www.arcspace.com/architects/DillerScofidio/blur_building<br />
Aral›k 2007 99 B‹L‹M veTEKN‹K
Change language