GÖKYÜZÜNDEK‹ TEHL‹KE - Eba

Genom
Bir Türün Yirmi
Üç Bölümlük
Otobiyografisi
Matt Ridley
Çeviri: Mehmet Do¤an,
N›vart Taflç›
Bo¤aziçi Üniversitesi
Yay›nevi
DNA’n›n yap›s›n› çözen biliminsanlar›ndan biri
olan Francis Crick, 28 fiubat 1953’te yapt›¤›
bir aç›klamada “Hayat›n s›rr›n› keflfettik” demifl.
Bu s›rr›n ne oldu¤unu anlamak bilim dünyas›n›n
daha uzun bir zaman›n› alacak ve yüzy›l›m›z›n en
önemli bilim dallar›ndan biri genetik olacakt›. ‹nsan
genomu 23 çift kromozomdan oluflan bir paket.
Matt Ridley bu paketi aç›yor, ortaya dökülen
ama genetik dilinde yaz›lm›fl pek çok s›rr› bizim
anlayaca¤›m›z bir dile çeviriyor. ‹nsan genomunda
“genetikçe” yaz›lm›fl bu “yaz›lar” asl›nda türümüzün
biyolojik tarihinin kayd›n› oluflturuyor. Buna
bizim biyolojik otobiyografimiz de diyebiliriz.
“‹nsan genomu, yani tüm insan genlerinden
oluflan set, yirmi üç çift kromozomdan oluflan bir
paket içinde gelir… Yirmi üç say›s›n›n bir önemi
yok. Maymun türlerinden en yak›n akrabalar›m›z
da dahil birçok türde daha çok kromozom bulunur,
di¤er birçoklar›ndaysa daha az. ‹fllev ve tip
aç›s›ndan benzerlik gösteren genler illa ayn› kromozomda
kümelenmezler. Bu nedenle birkaç y›l
önce dizüstü bilgisayar›ma dayanm›fl, evrim biyolo¤u
David Haig’le sohbet ederken, Haig’in on
dokuzuncu kromozomun kendisinin en gözde
kromozomu oldu¤unu söyledi¤inde flafl›rm›flt›m.
Her türlü haylaz genin, bu kromozomda topland›¤›n›
anlatm›flt›. Daha önce kromozomlar› kiflilik
sahibi gibi hiç düflünmemifltim. Nihayetinde
bunlar sadece gelifligüzel koleksiyonlard›r. Fakat
Haig’in söyledi¤i fley akl›ma bir fikir getirdi: günümüzde
en küçük ayr›nt›lar›n dahi bilindi¤i insan
genomunun hikayesini, uygun genler seçe-
Raftakiler
Raftakiler,
Alt›nbilek yay›nlar›
bünyesinde
piyasaya sürülmüfl ayl›k bir dergi. ‹lk say›s›yla
göz dolduran dergi, yaz›n alan›nda kaleme
al›nm›fl makaleleriyle okuyucularla bulufluyor,
keyifle okunuyor.
Y A Y I N D Ü N Y A S I
G ö k h a n T o k
rek, kromozomlar üerinden anlatmak neden
mümkün olmas›n?”
Yabanc› Dil
Nas›l
Ö¤renilmez?
Ali Ifl›k
Elma Yay›nlar›
Ça¤›m›z iletiflim ça¤›
diyoruz. Bilginin h›zla
yay›ld›¤› günümüz dünyas›nda kiflilerin ufuklar›n›
geniflletmek için yabanc› dil, hatta diller bilmeleri
flart. Bu hepimizin kabul etti¤i bir gerçek.
Peki, herkes yabanc› dil biliyor mu? Bilenler istedikleri
seviyede dile hakim mi? Birçok e¤itim
kurum ve kuruluflu yabanc› dil ö¤retmeye çal›fl›yorken,
yabanc› dil bilenlerin say›s› istedi¤imiz
kadar çok mu? Benzer sorular›n say›s›n› ço¤altabiliriz.
Ali Ifl›k da kendine bu sorular› sormufl ve
yan›tlar›n› okuyucular›yla bu kitap arac›l›¤›yla
paylafl›yor:
“Yabanc› dil e¤itiminde, harcanan bunca kaynak
ve eme¤e ra¤men, istenen seviyede verim
al›namamaktad›r. Bu yetersizli¤in bafll›ca nedeni
yabanc› dilin nas›l ö¤renilece¤inin bilinememesidir.
Genellikle yabanc› dil bilmek, dil bilgisi kurallar›
ve sözcük bilmekle efl de¤er tutulmufl, bütün
çabalar bunlar› bilinçli olarak ö¤renmek ya
da ezberlemek üzerine yo¤unlaflm›flt›r. Yani yabanc›
dil çal›flmalar›nda dil bilgisi kurallar›n›,
matematik ö¤renir gibi bilinçli olarak irdeleyip
bol miktarda al›flt›rma yapmak suretiyle bilinçalt›na
yerlefltirmek amaçlanm›flt›r. Halbuki insanlar
bilinçli olarak dilbilgisi kurallar›n› bilmeden
dili kullanabildikleri gibi, dilbilgisi kurallar›n› bildikleri
halde dili kullanamamaktad›r. Bu nedenle
yabanc› dil e¤itiminde baflar›y› art›rmak için
at›lacak en önemli ad›m ‘yabanc› dilbilgisi bilmek
= yabanc› dil bilmek’ yan›lg›s›ndan dönmektir.”
Yabanc› dil e¤itimiyle ilgili Ali Ifl›k’›n görüfllerini
ve önerilerini bu kitapta bulacaks›n›z.
Beslenme
Psikolojisi
Sefa Sayg›l›
Elit Kültür Yay›nlar›
Diyetin, orucun, fliflmanl›¤›n psikolojisi nedir?
Yediklerimiz bize nas›l mutluluk verir? Bu ve
benzeri pek çok sorunun yan›t›n› Beslenme
Psikolojisi kitab›nda bulacaks›n›z.
Cebirin Temel Teoremi
‹çin Dört ‹spat
Carl Friedrich Gauss
Çeviri: Gülnihal Yücel
Bo¤aziçi Üniversitesi
Yay›nevi
Cebirin Temel Teoremi
‹çin Dört ‹spat kitab›n›n
girifline Ahmet Feyzio¤lu’nun
yazd›¤› girifl yaz›s›,
bize kitapla ilgili ne
beklememiz gerekti¤ini
mükemmel biçimde ortaya koyuyor.
“Ülkemizde Türkçe matematik kitaplar› çok
azd›r. TÜB‹TAK, Türk Matematik Derne¤i gibi
kurulufllar›n son zamanlarda matemati¤e merakl›
ve hevesli, büyük-küçük herkese hitap eden kitap
ve dergiler neflretmeleri takdirle karfl›lanmal›d›r.
Ne var ki okuyucunun bulabilece¤i Türkçe
matematik kitaplar› –ders kitaplar›n› bir kenara
b›rak›rsak- büyük ölçüde popüler matematik eseridir.
Matematik tarihi, matematik felsefesi, matematikçilerin
hayat hikayeleri hakk›nda kitap
yay›mlanmakta ancak matemati¤in kendisine dair
yay›mlanan kitaplar yok denecek kadar az kalmaktad›r.
Hele hele matemati¤in ak›fl›na yön
vermifl Newton’un Seriorum Infinitrum’u, Euler’in
Introductio in Analysin Infinitorum’u, Gauss’un
Disquisitiones Circa Superficias’›, Riemann’›n
Über Über die Hypothesen, welche der
Geometrie zur Grunde liegen’i gibi abidevi eserleri
Türkçe tercümelerinden okumak, hayal bile
edilememektedir.
Bo¤aziçi Üniversitesi Matematik Bölümü ö¤retim
Görevlisi Gülnihan Yücel, Gauss’un cebirin
temel teoremi diye adland›r›lan, teorem için sundu¤u
dört ayr› ispat› Türkçe’ye kazand›rarak,
okurlar›n dev bir matematikçiyi do¤rudan tan›malar›na,
geliflimini görmelerine, Gauss hakk›nda
konuflulanlar›n de¤il, Gauss’un kendisinin ve
yap›tlar›n›n duyulmas›na olanak sa¤lam›flt›r.”
Kelimenü
Postmodern
Yak›flt›rmalar
Hakan Yaman
Elma Yay›nlar›
Bu kitap özünde bir sözlük, ama sayfalar›
çevirdi¤inizde kendinizi okumaktan
al›koyamayaca¤›n›z bir yap›da. Hofl, e¤lenceli
hatta bazen de dalgac›.
81
Aral›k 2007 B‹L‹M veTEKN‹K