YOKSULLA?MA KAR?ISINDA HALKLA ?L??K?LER?N ANLAMINI ...

More documents

Recommendations

Info

750 “Batılı büyük bir firma, Hintlilerin şampuan kullanmayı arzu ettikleri halde, pahalı olduğu için bu ürünleri satın alamadıklarını anketlerle belirlemiş. Bunun üzerine tek kullanımlık düşük maliyetli şampuanlar üretilmiş, kapış kapış gidince de söz konusu batılı firma (muhtemelen başka bir isim kullanarak) Hindistanʹda çok daha düşük maliyetlerle üretim yapabilen bir tesis kurmuş. Prahaladʹın verdiği bilgiye göre, bugün Hindistanʹdaki şampuan tüketimi Amerikaʹdakini geçmiş. Tabii ABD nüfusunun 290 milyon olmasına karşılık, Hindistanʹda yaklaşık 1 milyar kişi yaşadığını hesaba katmak gerek. Açlığın kol gezdiği Hindistanʹda, halkı şampuan tüketimine yöneltmek, marifet değil elbet. Ancak, maliyetleri gereksiz yere şişiren batılı büyük şirketlerin yaşam alanının hızla daraldığını göstermesi açısından ilginç bir deneyim. Dünkü yazımda anlatmaya çalıştığım ʹHindistanʹdaki katarakt hastaları için 4 dolarlık lens, işitme engelliler için 50 dolara dijital işitme cihazıʹ üretimiyle şampuan örneğini birleştirdiğinizde, çok ilginç yeni bir durum ortaya çıkıyor. Sadece bir süredir tartışılan BM ve IMF gibi uluslararası kurumlar değil, belki patent haklarından başlayarak pahalı üretimi beraberinde getiren uluslararası kurallar da devrini dolduruyor” (Tamer 2004) Geriye yapılacak olan şey, kurumların, toplumun demokratik alt yapısının oluşturulmasında ve güçlendirilmesinde gereken etkiliği göstermesini sağlamaktır. Bunun destek olarak görülmemesi gerekir, çünkü küreselleşmenin içinde geliştiği siyasal sistemlerin, kurumları ve hedef kitlelerini getirdiği şu an içinde yaşadığımız nokta, bu etkiliği bize dayatmaktadır, bizi zorunlu bırakmaktadır. Üretim ve bölüşüm ilişkilerinin ne olduğunun ve nasıl dönüştürülebileceğinin algılanması, eğitim (açıkla) düzeyi yüksek, insan olma ilkelerini üretebilmiş bireyler gerektirmektedir. Başka bir deyişle, demokrasi kültürü, düşünen ve üreten insanlar gerektirmektedir. Yukarıda sözü edilen, sermaye ile toplumsal yoksullaşma arasındaki ilişkinin kurulmasını sağlamanın yollarından biri budur. Halkla ilişkiler cephesinden olası bir çözüm yolu, bugün, tüketimden payını alamamak veya sistemin ne marjinal olmasına ne de dışında kalmasına izin veren bir yoksunluk çizgisi içindeki insanların yabancılaşmasını/ortak olamamasını fark ettiren bir felsefe içinde, sosyal sorumluluk anlayışını, yeniden işlemek biçiminde olmalıdır. Bir diğer önemli nokta da şudur ki, “halkla ilişkiler, sosyal dengelerin kurulmasında iletişimci değil, katılımcı olarak konumlandırılmalıdır.” (Budd 2003: 379) 6. Toplumsal Yapıların Yer Değiştirmesi Karşısında Kurumların Sosyal Sorumluluğu Demokrasi kültürü, “kapitalizmin rasyonelleştirme aracı olan standartlaştırma yoluyla merkez ve çevreyi birbirine bağlayarak aralarındaki ilişkileri düzenler. Standartlaşma, hem tabanı hem de üst yapıyı merkeze bağlar.” (Oskay 2004: 5) Ancak, üçüncü dünyaya baktığımızda durum farklılaşmıştır. Ulus devletin refahı için kaynak görevi gören kurumlar, üçüncü dünyada, ulus devleti, kendi genişleme sürecinin aracı olarak kullanmaya başlamışlardır. “Ulusal kritik alanların özelleştirildiği ve uluslararası sermayeye devrinin planlandığı bir yapılanma içinde, periferden/çevreden merkeze transfer edilen iktisadi artığın büyümesi ile sonuçlanan stratejiler izlenmektedir. Bu stratejilerin günümüze özgü biçimlenişinden söz etmek, taşıdıkları yenilikler nedeniyle gereklidir. Üçüncü dünyada yeni bir kalkınma dönemi olarak sunulan bu sürecin, 2. Dünya Savaşı sonrasında gündeme giren eski kalkınma süreçlerinden en önemli farklarından biri, üçüncü dünyada, iktisadi bir önemi olan bütün sektörlerin yönetiminin fiilen hükümetlerin alanından çıkartırılarak, doğrudan uluslararası sermayeye devridir. Bunun anlamı, 1945 sonrasında Üçüncü Dünyada devletin ekonomiye müdahalesinin asıl olduğu ve piyasanın büyümesini düzenleme sorumluluğunun da devlete yüklendiği modelden kopuş sürecinin ilerletilmedir.” (Özdek 2004) Yeni model, kuşkusuz toplum içinde yeni
yapılanmalara öncülük edecektir: Burada önemli bir sorun alanı belirmektedir. Toplumun bütününü/kendisini ve kurumlarını yan yana getirdiğimizde hangisi alt, hangisi üst sistemdir, yeniden analiz etmemiz gerekecektir. Sosyal sorumluluk anlayışı, toplumu, kurumların bir üst sistemi olarak konumlandırır. Ancak bu ilişkinin varlığı kentsel-sanayi toplumu içinde meşrudur. Sanayi sonrası toplumda bu ilişkinin yönü değişmiştir. Ulus üstü şirketler, ulus devletin dolayısıyla o toplumun bir üst sistemi olarak hareket etmektedirler. Çünkü, üretimin biçimi ve onun gerektirdiği iletişimin alt yapısı değişmiştir. Emek yoğun sanayiye değil, hizmet sektörüne dayalı ve elektronik iletişime bağlı yeni üretim süreci, çalıştırmak için daha az insana ihtiyaç duymakta, ona eşlik eden yeni iletişim süreci ise toplumun geri kalanı için kabul koşullarını gene kendisi üzerinden taşımaktadır. Zaman ve mekan aşılmıştır, ancak sınırsız sanal alem, toplumda organik düzeyde kopuşun başlamasına yol açmış ve bu yolla da realiteden kopuşu, yabancılaşmayı hızlandırmıştır. Kendisini aynı zamanda araç olarak kullanabilme yeteneğine sahip elektronik dünya, toplumdan onay alma ihtiyacını yeniden biçimlendirmiştir. Dolayısıyla, iletişimin de ulus üstü sermaye gibi artık iki tarafı yoktur, ya da varlıkları farklı ama içerikleri aynı iki şey vardır ama tek bir taraf. Bu durum artık bir dengenin kurulması sorununu ortadan kaldırmış gözükmektedir. Ancak diyalektik açıdan baktığımızda varlığın kendisine yönelttiği doğrudan bir tehdit ya da yok oluş sürecinin de başladığını söylemek mümkündür. Tepkisiz etkinin varlığı ve yeri ne olacaktır, olacak mıdır? Ulus üstü sermaye bu sürece yenilikler katmadığı sürece bu sonuçtan kendisini koruyabilecek midir? Bu nokta, özellikle üzerinde durmakta olduğumuz halkla ilişkiler ve onun değerlendirilmesi açısından önem taşımaktadır. Çünkü, sermaye kendini korumak için gerekli yolları halkla ilişkiler aracılığı ile açabilmektedir, halkla ilişkilerin etik kuralları ihlal edilerek olsa da. “Dünya Bankası, 2000-2001 Raporuna “Yoksulluğa Saldırı” adını vermiş ve neoliberal çabaların ya da küreselleşme politikalarınca gerçekleştirilen reformların yeterince başarılı bir şekilde yürütülmemesinin yoksulluğu arttırdığı saptamıştır. Yoksulluğun giderilmesine yönelik kalkınma programları, yardımın koşulunu, yardım alan ülkelerin ihtiyaçlarını baz alarak değil, yardım verenlerin çıkarlarını temel alarak, yardım alan ülkelerde amaçlanan politik dönüşümleri sağlamaya yaramıştır. Dünya Bankası’nın yaptığı bu itiraf oldukça ilginçtir. Daha da ilginç bir nokta ise; Dünya Bankası’nın kalkınma işbirliği ilişkilerini, yeni dönemde, yardım verdikleri ülkelerin önceliklerini temel almak ve yardımı koşula bağlamaktan vazgeçmek yoluyla ve doğrudan belirli sektörlere yönelerek, özel sektörün uluslararası sermaye ile birlikte hareket etmesini sağlama yönünde yapılandırmış olmalarıdır.” (Özdek 2004) Bu açıklamalardan yola çıkarak, halkla ilişkilerin nasıl kullanıldığının bir değerlendirmesini yapabiliriz. Yoksulluğa saldırı deyim olarak, yoksulluğun, sistemin koruyucuları olarak görünen bir takım kuruluşların dışında gelişmekte olduğunu izlenimini yaratmaktadır. Saldırının varsıla karşı olabileceğini varsaydığımız bir yapı içinde, yoksulluğa saldırı, retorik olarak karşımıza çıkmaktadır. Halka ilişkiler, mesajın oluşturuluşundaki dil yapısı ile, egemen politikalara meşruiyet kazandırma amacıyla, imaj üreticisi olarak konumlandırılmaktadır. Çünkü, yoksullukla savaş sırasında, sözü edilen belirli sektörlere yönelmek, temelde devleti plan dışı bırakmanın bir yoludur ve yoksulluk sorununu körükleyen sermayeye daha doğrusal alanlar açar. Sermayenin üretimine koşul olarak gelişen başka bir sorun alanı ise; sosyal sorumluluğun, toplum üst sistem kabulü koşuluyla yerine getirilmemesinden kaynaklanan çözümlerin, yoksulluk sorununu bir sistem sorunu haline dönüştürmesidir. Sermaye ve toplumun sistemsel konumlandırılışı; sermaye üst, toplum alt yapı olarak biçimlendirildiğinde, sosyal sorumluluk ilkesi bütünde refahı artırmaya yöneldiğinden hedefini, sermayenin/bütünün refahı olarak saptayacaktır. Halkla ilişkilerin sosyal sorumluluk ilkesinin işlevsel olabilmesi için, demokrasinin özüne paralel olarak, toplumda karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin de kurulu olması gerekir. Halbuki, “yoksulluğun önlenmesinde geleneksel devlet temelli yoksulluk çözümlerinin dışına çıkılmaya başlanması, birbirleriyle karşılıklı bağımlılık ilişkisi olmayan toplum modeli yerine, dayanışabilecek ve geleneksel özelliklerden beslenebilecek yerel cemaatlere önem verir” (Işık ve Pınarcıoğlu 2001: 73) ve küreselleşmenin tamamlayıcı parçası olan yerelleşmeyi önceler. Bu 751
Page 1 and 2: YOKSULLAŞMA KARŞISINDA HALKLA İL
Page 3 and 4: Gene bu konuda ilginin artmasındak
Page 5 and 6: edilmesi gereken bir nokta da halkl
Page 7: toplumsal yoksullaşma arasındaki
Page 11 and 12: mesajları içerisinde yansıtılma

YOKSULLA?MA KAR?ISINDA HALKLA ?L??K?LER?N ANLAMINI ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?