TÜRK CEZA HUKUKU SİSTEMİNDE ZARURET HALİ VE ÜÇÜNCÜ ...

112
Zeki HAFIZOGULLARI
tehlikenin bir başka şekilde önlenmesinin mümkün olmamasını öngörürken,
aynı zamanda, kullanılabilecek savunma araçlarıyla fiilen
kullanılanlar arasındaki belirli bir nisbeti de işaret etmektedir.
17
Bunlardan, ilk fikrin, dar kapsamlı olduğu, varlıklara ilişkin
her tür mülâhazalardan bağımsız olarak yalnızca araçları değerlendirdiği
18 ve zaruret halinde her zaman günahsız üçüncü kişilere
ait varlıkların feda edildiği gerçeği karşısında; sadece kullanılabilecek
savunma araçlarıyla, fiilen kullanılanları kapsayan sırf maddî
nitelikteki bir nisbet kavramını benimsemenin, gerçekten, imkânsız
olduğu ileri sürülmüştür. 19 Öte yandan zaruret halini düzenleyen
hüküm dikkatlice incelendiğinde; nisbet ilişkisinin öğelerinden
birinin bir varlığın ağır ihlaliyle ilgili olduğu görülür. Bu
nedenle, ikinci öğe diğer hukukî varlık üzerine etkisi esasına göre
anlaşılmak gerekir. 20
Hepsi bir yana, tehlike ile korunma arasındaki nisbetten hareketle
zaruret halini düzenleyen norma temel fikre varmak mümkün
görülmemektedir. Belirtmek gerekir ki, karşılaştırılan iki şey
arasında belli bir oranın olması halinde, feda edilen varlık ötekine
nazaran üstün değerde de olsa, tehlikenin korunmaya oranlı
olduğunu dil mantığı bakımından ileri sürmek her zaman mümkündür.
21 Gerçekten, hayat varlığıyla cinsi hürriyete ilişkin varlıklar
arasında çok büyük bir fark olmasına karşın, kendisine zor
kullanan bir kimseyi öldüren kadının durumunda daima bir oranın
bulunduğu varlıkların çatışması kuramını benimseyen bir çok
yazar tarafından da kuşkusuz benimsenmektedir. 22 Öte yandan tehlike
ile korunma arasındaki nisbet koşulu, inesigibilitâ kuramıyla
da ters düşmemektedir. Söz konusu kuram, çatışan varlıklar arasındaki
orana bir sınır getirmede kanun koyucuyu engellememektedir.
Bilâkis böyle bir sınır tanımak inesigibilitâ'mn üzerine oturduğu
hakkaniyet (eauitâ) ilkesinin gerçekleşmesi ve etken bir ceza
17 Molari, age. s. 79 Krş. 62: Tehlikenin muhakkaklığıyla nisbet biribirlerine
karıştırılmamalıdır. Gerçekten tehlikeden bir başka şekilde kurtulmak
olanağı varsa, fail, en az zararlı olanını seçmek zorundadır.
18 Bettiol, Dir. Pen. s. 233
w Antolisei, age. PG. s. 230; Molari, age. s. 79.
20 Bk. Molari, age. s. 79
21 Molari, age. s. 80, 85, 86; Azzali, Premesse alla teoria dell'eccesso colposo,
Milano, 1961, s. 109; Nisbet = oran dilde, büyüklük, nicelik veya derece
bakımından iki şey arasında veya parça ile tüm arasında bulunan bağıntı,
nisbet, tenasüp. Türkçe Sözlük, TDK., Ankara, 1959.
^Antolisei, age. PG. s. 224; Bettiol, Dir. Pen. s. 234;