TÜRK CEZA HUKUKU SİSTEMİNDE ZARURET HALİ VE ÜÇÜNCÜ ...

126
Zeki HAFIZOGULLARI
sel tercihler olmaktan öteye geçemiyecektir. Eğer zaruret hallerinin
esinlendiği temel fikir çatışma kuramıysa, mantığının bir gereği
olarak nesnel nitelikte olacağından, asla suçun öznel bir yönünü
hatta bu nesnel bir değer yargısı niteliğinde de olsa, etkilemeyecektir.
Aynı şekilde, kendisinden esinlenilen temel fikir öznel nitelikteyse,
bu halde, suçun nesnel yönüyle etkileneceği ileri sürülemez.
TCK. 49/3. ve 126/2. madde hükümleri içinde kalınarak bir yargıya
varılmak istendiğinde ortaya şu gerçek çıkmaktadır: Hükümden
hareketle norma temel fikre varmaya imkân yoktur. Ancak, denebilir
ki; öznel kuramlar, genel ve özel zaruret halini, oysa çatışma
kuramları, zaruret halindeki üçüncü kişiyi kurtarma müessesesini
daha iyi bir biçimde açıklar niteliktedirler. Ceza hukuku sistemimizde
zaruret hallerinin görevsel nitelikleri hükme bağlanmadığına
ve TCK. 49/3. madde hükmünden de bu konuda yararlanmak
mümkün olmadığına göre, zaruret halindeki üçüncü kişiyi kurtarma
müessesesinin suçun kusurluluk öğesi üzerine etken olabileceğini
savunmak mümkün olmamak gerekir. Kaldı ki zarurî fiilin hukukça
meşru veya mazur görülmesi, onun suç teorisindeki yeriyle
aynı şey değildir: İkinci hep birinciye göre şekillenir. Bunun bir
sonucudur ki, zaruret halinde işlenen fiillerin, aslında Ceza Kanununun
bir ihlâli olmalarına karsın, niçin suç sayılamıyacaklannı
açıklayan kuramlar doğmuştur. Başka bir deyimle, yasakladığı bir
davranışa, kanunun bir başka normla izin vermesini açıklayan nedenler,
«tabiri caizse», suçu oluşturan öğelere istisna koyan normların
etki biçimlerini açıklayan nedenlerden farklıdır. Bunlardan ilki,
normun doğumu evresiyle ilgiliyken, ikincisi, doğum sonrası evreye
ait olup suçu belirleme ve nitelendirmeye ilişkindir.
III — Hukuka aykırılık, çağdaş doktrinde, hukuka uygunluk
nedenlerini, bu arada azruret halini, uygun bir dogmatik sisteme
kavuşturma zorunluluğundan doğmuştur. 19 Ancak, mahiyeti ve suç
kurammdaki yerine ilişkin çatışmalar bugüne dek son bulmuş değildir.
Doktrinde hukuka aykırılık salt nesnel anlamda alındığı kadar,
20 salt öznel anlamda da alınmaktadır. 21 Hukuka aykırılığı suçun
bir öğesi değil özü olarak niteleyenler yanında 22 hukuka ayrılıkta
nesnel ve öznel yönlerin, aslında biribirlerinin aynı olmamalarına
19
Dell'andro, L'antiguiridicitâ, Enciclopedia del diritto, 1958, Vol I. s. 542.
20
Delitala, age. s. 15 vd.; Bettiol, Dir. Pen. 247 vd; Mezger, age. s. 181 vd; Vasalli,
La potestâ, s. 305; Alacakaptan, age. s. 81 vd.
21
Petrocelli, L'antigurriidicitâ, Padova, 1959, passim, La Colpevolezza, s. 50
vd.
22
Rocco, L'oggetto, s. 475; Antolisei, age. P.G. s. 139; Nuvolone, age. s. 16;
Ranieri, Manuela s. 128, Vannini, Manuale, s. 140.