Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk ...

Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 122-9
Archives of Neuropsychiatry 2008; 45: 122-9
Depresyonun, toplumdaki yayg›nl›¤›na iliflkin, %9-25 gibi genifl
bir da¤›l›m aral›¤› bildirilmifltir. Depresyon ergen k›zlarda ve eriflkin
kad›nlarda, ergen ve eriflkin erkeklere göre iki kat fazla görülmektedir
(11). Epidemiyolojik veriler, depresyon bafllang›c›n›n son
y›llarda daha erken yafllara kayd›¤›n› göstermektedir (11-13).
Depresyon ile ilgili gelifltirilen kuramlar›n baz›lar› depresyonda
olumsuz düflünce ve beklentinin etkin oldu¤unu gösterip umutsuzluk
ile iliflki kurmufllard›r (14-16). Bireyin ruh sa¤l›¤›n› olumsuz
etkileyen umutsuzluk, depresyonda klinik tablonun bir parças›
olarak yer alabilir (15,16). Umut, ‘ummaktan do¤an güven duygusu’
olarak tan›mlan›r ve gelece¤e yönelik olarak olumlu beklentilere
sahip olma duygusunu belirtir. Bu sayede, insana gelecekte
karfl›laflabilece¤i olumsuz yaflant›larla bafl edebilece¤i duygusunu
vererek ruh sa¤l›¤›n› olumlu etkiler (17,18). Umutsuzlu¤un, depresyondan
ba¤›ms›z olarak intihar niyetini etkiledi¤i (19) ve umutsuzluk
yaflayan kiflilerin yar›s›ndan ço¤unda umutsuzlu¤un süreklilik
göstererek iki y›l sonra da sürdü¤ü (20) bildirilmifltir.
Üniversiteli gençlerin ruh sa¤l›klar›n› olumsuz yönde etkileyen
sorunlardan biri olan umutsuzlu¤un, sosyal ve ekonomik sorunlar,
e¤itimde karfl›lafl›lan güçlükler ve gelecek kayg›s› gibi etmenlerden
kaynakland›¤› bilinmektedir. Ülkemizde ergenlerde
umutsuzluk düzeyini çal›flan az say›daki araflt›rmalarda görülen,
birçok gencin ülkemizde yaflanan sorunlar karfl›s›nda karamsar
oldu¤udur (18). Ülkemizde ve yurt d›fl›nda umutsuzlu¤un yayg›nl›¤›n›
ve yol açan etkenleri özgül olarak inceleyen yeterince araflt›rma
bulunmamaktad›r.
Bu araflt›rmada üniversite ö¤rencilerinde umutsuzluk ve depresif
belirti düzeyinin belirlenmesi ve sosyodemografik de¤iflkenlerle
iliflkilerinin araflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
Yöntem
Denekler
Çal›flmam›z, Gaziosmanpafla Üniversitesi’nde Fen-Edebiyat,
‹flletme, Ziraat, E¤itim Fakülteleri ile Beden E¤itimi ve Spor Yüksekokulu
ile Sa¤l›k Yüksekokulu’nda ö¤renimine devam eden ö¤rencilerle
yap›lm›flt›r. Bu üniversiteye devam eden toplam 7964
ö¤renciden (3020 k›z, 4944 erkek) 2168’i tabakal› rastgele örneklem
yöntemiyle seçilmifltir. Bu grubun da %91’i (1971 ö¤renci) çal›flmaya
kat›lm›flt›r. Bilgilendirilmifl gönüllü olur formu imzalat›ld›ktan
sonra tüm bireylere sosyodemografik form ve afla¤›daki
çal›flma ölçekleri uyguland›.
Ölçekler
Sosyodemografik Bilgi Formu: Çal›flman›n amaçlar› gözönünde
bulundurularak, yafl, cinsiyet, geldi¤i ortam, kiminle yaflad›¤›,
ailesel özellikler gibi sosyodemografik bilgileri saptamak
amac›yla araflt›rmac›lar taraf›ndan haz›rlanan bir form kullan›lm›flt›r.
Beck Depresyon Ölçe¤i (BDÖ): Beck ve arkadafllar› taraf›ndan
1961 y›l›nda gelifltirilmifl ve depresyonda görülen bedensel,
duygusal, biliflsel ve motivasyonel belirtilerin fliddetini ölçmeyi
hedefleyen öz-de¤erlendirme niteli¤inde bir ölçektir (21). Yirmi
bir belirti kategorisini içerir. Her maddede 4 seçenek vard›r ve 0-
3 aras›nda puan al›r. Bu puanlar›n toplanmas›yla depresyon puan›
elde edilir. Ölçekten al›nan puanlar 0 ile 63 aras›nda de¤iflebilmekte
ve al›nan puan›n yükselmesi depresyon düzeyinin fliddetlendi¤i
anlam›na gelmektedir. Ülkemizde geçerlilik ve güvenirlik
Çelikel ve ark.
Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile ‹liflkili Etmenler
çal›flmas› 1980’de Te¤in ve 1988’de Hisli taraf›ndan yap›lm›flt›r
(22,23). Üniversite ö¤rencilerinde yap›lan uyarlamada kesme puanlar›
incelenerek 17 ve üzerindeki puanlar›n depresyonu %90’›n
üzerinde bir do¤rulukla ay›rt edebildi¤i görülmüfltür (24).
Beck Umutsuzluk Ölçe¤i (BUÖ): Beck ve arkadafllar› taraf›ndan
1974 y›l›nda gelifltirilmifltir (25). BUÖ 20 maddeden oluflan, 0-
1 aras›nda puanlanan bir ölçektir. Al›nan puanlar yüksek oldu-
¤unda bireydeki umutsuzlu¤un yüksek oldu¤u varsay›l›r. Ülkemizde
geçerlik ve güvenirlik çal›flmas› yap›lm›flt›r (26).
‹statistiksel Analiz
Çal›flmada kullan›lan ölçek puanlar›, Shapiro-Wilk’s normallik
testine göre normal da¤›l›m göstermedi¤inden dolay› iki grup
aras›ndaki karfl›laflt›rmalarda Mann-Whitney U testi, ikiden fazla
grup aras›ndaki karfl›laflt›rmalarda Kruskal-Wallis testi kullan›ld›.
Gruplar aras›nda fark bulunmas› durumunda ikili karfl›laflt›rmalarda
Dunn testi kullan›ld›. Kategorik de¤iflkenlerin karfl›laflt›r›lmas›nda
Ki-Kare testleri kullan›ld›. Beck Umutsuzluk Ölçe¤i’ne
göre cinsiyetler aras›ndaki karfl›laflt›rmalar yafla göre düzeltmeli
olarak çok de¤iflkenli analizler kullan›larak yap›ld›.
De¤iflkenler aras›ndaki iliflkiler, Spearman Korelasyon Analizi
ile de¤erlendirildi. Sürekli de¤iflkenler, ortalama ve standart
sapma ile, kategorik de¤iflkenler ise say› ve yüzde ile ifade edildi.
p de¤eri 0.05’in alt›nda oldu¤unda istatistiksel olarak önemli
kabul edildi. Hesaplamalar, istatistik paket program› ile yap›ld›
(SPSS 16.0 demo).
Bulgular
123
Çal›flmaya kat›lan deneklerin 935’i k›z (%47.4), 1036's› erkekti
(%52.6). Örneklemin yafl ortalamas› 21.16±2.03 ve yafl aral›¤› 17-
38 idi. K›zlar›n (20.72±1.64) ve erkeklerin (21.55±2.25) yafl ortalamas›
aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark vard› (t=9.387,
p