Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk ...

128
Çelikel ve ark.
Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile ‹liflkili Etmenler
Araflt›rmam›zda baflar› durumlar› sorulmufl ve ö¤renciler
kendi de¤erlendirmelerine göre s›n›flanm›flt›r. Baflar› durumu iki
farkl› uçta olan (iyi-kötü) iki grup aras›nda umutsuzluk aç›s›ndan
anlaml› fark belirlenmifltir. Baflar› düzeylerinin kötü oldu¤unu belirten
ö¤rencilerde, iyi oldu¤unu belirtenlere oranla umutsuzluk
düzeyleri anlaml› derecede daha yüksekti. Bu da, okul baflar›s›n›n
gençlerin psikolojik durumlar› üzerine do¤rudan etkisi oldu-
¤unu ortaya koymaktad›r. Bu iliflki, iki yönlü ele al›nabilir. Akademik
baflar›s› iyi olan ö¤renciler hayata daha olumlu bakabilmekte
ya da kendini umutsuz hisseden gençler derslerine yeterince
odaklanamay›p baflar›s›z olmaktad›r.
Örneklemimizdeki ö¤rencilerin büyük ço¤unlu¤u yaflamlar›nda
en az bir alanda sorun oldu¤unu belirtmifltir. Bu ö¤renci grubunda
hem depresif belirti hem de umutsuzluk düzeylerinin yüksek
bulunmas› beklenen bir durumdur. Üniversite ö¤rencileri ö¤renimlerinin
ilk y›l›ndan itibaren bar›nma, beslenme gibi temel ihtiyaçlar›n›
karfl›lama sorunuyla yüzyüze gelir. Toplumumuzdaki
yetiflme ortam› nedeniyle, giriflimcili¤i olas›l›kla k›s›tlanm›fl olan
genç bireyler, aileden ayr›l›p ba¤›ms›z bir kimlik oluflturma çabas›
içine girer. Ayn› zamanda yeni ortama uyum sa¤lamak için çaba
sarf etmektedir (44). Genç eriflkin olman›n getirdi¤i yük ve aile
ve arkadafl iliflkilerinde yaflanan sorunlar da ruhsal iyilik halini
bozabilir. Bunlardan baflka, üniversitelerimizin yetersiz olanaklar›
ö¤renciler için de bir s›k›nt› ve umutsuzluk kayna¤› olabilir.
Araflt›rmam›z›n baz› k›s›tl›l›klar› vard›r. ‹ncelemenin kesitsel
olmas› nedeniyle umutsuzluk ya da depresif belirti düzeyleri ile
sosyodemografik de¤iflkenler aras›ndaki neden – sonuç iliflkisine
dair bir yorum yap›lamamaktad›r. Ayr›ca, yaln›zca tek bir üniversiteden
ö¤renci al›nm›fl olmas›, hem sosyodemografik veriler
hem de okul ve yaflama ortam›na dair özellikler aç›s›ndan örneklem
özelliklerinin çeflitlili¤ini k›s›tlamaktad›r. Bu alanda, daha genifl
örneklemlerde ileriye dönük inceleme hedefleyen araflt›rmalara
gereksinim vard›r. Depresyonu olan gençlerde klinik tablonun
bir belirtisi olarak umutsuzlu¤un bulunmas› nedeniyle, araflt›rma
popülasyonunda bulunan depresyonlu kiflilerin anket yoluyla
yap›lan bu araflt›rmada sonucu etkilemifl olmas› beklenebilir.
De¤erlendirmelerin, bu bireylerin d›flar›da tutularak yap›lm›fl
olmas› ile daha sa¤l›kl› sonuçlara ulafl›labilirdi. Bu k›s›tl›l›klar›na
karfl›n çal›flmam›z›n, farkl› fakültelerde ö¤renimini sürdüren 2000
ö¤rencide sosyodemografik özellikleri karfl›laflt›rarak incelemesi
aç›s›ndan literatüre katk› yapt›¤› düflüncesindeyiz. Bulgular›m›z›n
ülkemizdeki tüm üniversite gençlerine genellenebilmesi için kültürel
ve sosyoekonomik olarak farkl› bölgelerde de benzer araflt›rmalar›n
yap›lmas› gerekmektedir.
Özetle, elde edilen bulgular, erkek ö¤rencilerin daha umutsuz
olduklar›n›, anne ve baba ö¤renim düzeyi azald›kça gençlerdeki
depresif belirti ve umutsuzluk düzeylerinin artt›¤›n›, derslerdeki
baflar›s›zl›¤›n ve e¤itim masraflar›n› karfl›lamada çekilen zorluklar›n
depresif belirti ve umutsuzluk düzeylerini artt›rd›¤›n›, ailesinden
uzakta yaflayanlarda daha fazla oranda depresif belirtiye
rastland›¤›n› ve yaflad›klar› ortama dair sorun belirtenlerin daha
depresif ve daha umusuz oldu¤unu ortaya koymaktad›r. Araflt›rmam›z,
gençlerin tüm okul yaflam› boyunca ailesel özellikleri, yaflam
koflullar› ve sosyoekonomik düzeyleri ile birlikte de¤erlendirilmesi
gerekti¤ini göstermektedir. Umutsuzluk yaratan sosyal
sorunlar›n çözümlenmesi için çaba harcanmas› ve gençler için
koruyucu bir e¤itim ortam› oluflturulmas› gerekmektedir.
Kaynaklar
Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 122-9
Archives of Neuropsychiatry 2008; 45: 122-9
1. Do¤an O, Do¤an S, Çorapç›o¤lu A ve ark. Üniversite ö¤rencilerinde
depresyon yayg›nl›¤› ve baz› de¤iflkenlerle iliflkisi. C.Ü. T›p Fak. Dergisi
1994; 16: 148-51.
2. Aylaz R, Kaya B, Dere N ve ark. Sa¤l›k yüksekokulu ö¤rencileri
aras›ndaki depresyon s›kl›¤› ve iliflkili etkenler. Anadolu Psikiyatri
Dergisi 2007; 8: 46-51.
3. Bostanc› M, Özdel O, O¤uzhano¤lu NK ve ark. Depressive
symptomatology among university students in Denizli, Turkey:
prevalence and sociodemographic. Croat Med J 2005; 46: 96-100.
4. ‹nanç N, Savafl HA, Tutkun H ve ark. Gaziantep Üniversitesi Mediko-
Sosyal Merkezi’nde psikiyatrik aç›dan incelenen ö¤rencilerin klinik ve
sosyodemografik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2004; 5:222-30.
5. Surtees PG, Pharoah PDP, Wainwright NWJ ve ark. A followup study
of new users of a university counselling service. Br J Guid Counc 1998;
26: 255-72.
6. Evans SW. Mental Health Services in schools: Utilization,
effectiveness, and consent. Clin Psychol Rev 1999; 19: 165-78.
7. Kaya M, Genç M, Kaya B ve ark. T›p Fakültesi ve Sa¤l›k Yüksekokulu
ö¤rencilerinde depresif belirti yayg›nl›¤›, stresle bafla ç›kma tarzlar› ve
etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi 2007; 18: 137-46.
8. O’Neil MK, Lancee WJ, Freeman SJJ ve ark. Help-seeking behaviour of
depressed students. Soc Sci Med 1984; 18: 511-14.
9. Canat S. Ergenlerde depresyon. Ergenlikte Ruhsal Sorunlara
Yaklafl›m-II, Ege Psikiyatri Sürekli Yay›nlar› 1997; 2: 469-72.
10. Özdel L, Bostanc› M, Özdel O ve ark. Üniversite ö¤rencilerinde depresif
belirtiler ve sosyodemografik özelliklerle iliflkisi. Anadolu Psikiyatri
Dergisi 2002; 3: 155-61.
11. Öztürk MO. Duygudurum Bozukluklar›. Ruh Sa¤l›¤› ve Bozukluklar›
içinde. 11. bask›. Ankara: Tuna Matbaac›l›k; 2008; s. 337-428.
12. Köro¤lu E. Majör Depresif Bozukluk. Psikiyatri Temel Kitab›, cilt 1.
Güleç C, Köro¤lu E, editörler. Ankara: Hekimler Yay›n Birli¤i; 1997;
s. 389-421.
13. Yüksel N. Ruhsal Hastal›klar. 2. bask›. Ankara: Çizgi T›p Yay›nevi; 1997.
14. Beck AT. Cognitive therapy of depression.: A treatment Manual. New
York: Guilford Press; 1979.
15. Dilbaz N, Seber G. Umutsuzluk kavram›: Depresyon ve intiharda önemi.
Kriz Dergisi 1993; 1: 134-8.
16. Cunningham S, Gunn T, Alladin A, Cawthorpe D. Anxiety, depression
and hopelessness in adolescents: A structural equation model. J Can
Acad Child Adolesc Psychiatry 2008; 17: 137-44.
17. Öz F. Sa¤l›k Alan›nda Temel Kavramlar. Ankara: ‹maj; 2004; s. 229-75.
18. Özmen D, Dündar PE, Çetinkaya AÇ ve ark. Lise ö¤rencilerinde
umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler. Anadolu
Psikiyatri Dergisi 2008; 9: 8-15.
19. Sayar K, Öztürk M, Acar B. Afl›r› dozda ilaç al›m›yla intihar girifliminde
bulunan ergenlerde psikolojik etkenler. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni
2000; 10: 133-8.
20. Haatainen KM, Tanskanen A, Kylma J ve ark. Stable hopelessness and
its predictors in a general population: a 2 year follow-up study. Suic
Life-Threat Behav 2003; 33: 373-80.
21. Beck AT. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry
1961; 4: 561-71.
22. Tegin B. Depresyonda biliflsel flemalar. Yay›nlanmam›fl doktora tezi.
Ankara: H.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü; 1980.
23. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin geçerli¤i üzerine bir çal›flma.
Psikoloji Dergisi 1988, 6: 118-26.
24. Hisli N. Beck Depresyon Envanteri’nin üniversite ö¤rencileri için
geçerli¤i, güvenirli¤i. Psikoloji Dergisi 1989; 7: 3-13.
25. Beck AT, Lester D, Weisman A ve ark. The Hopelessness Scale.
J Consult Clin Psychol 1974; 42: 861-74.
26. Durak A. Beck Umutsuzluk Ölçe¤i'nin geçerlik ve güvenirlik çal›flmas›.
Türk Psikoloji Dergisi 1994; 9: 1-11.
27. Öy B. Çocuk ve ergenlerde depresyon epidemiyolojisi ve risk etkenleri.
Çocuk ve Gençlik Ruh Sa¤l›¤› Dergisi 1995; 2: 40-5.
28. Allgöwer A, Wardle J, Steptoe A ve ark. Depressive symptoms, social
support, and personal health behaviours in young men and women.
Health Psychol 2001; 20: 223-7.