Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk ...

126
Çelikel ve ark.
Üniversite Ö¤rencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile ‹liflkili Etmenler
Malatya’da yap›lm›fl bir çal›flmada depresyon puanlar›, T›p Fakültesi
ö¤rencilerinde 10.57±7.95 ve SYO ö¤rencilerinde 13.47±8.45
bulunmufltur (7).
Bizim araflt›rmam›zda Tokat Gaziosmanpafla Üniversitesi ö¤rencilerinin
depresif belirti düzeyi Türkiye’den bildirilmifl çal›flmalara
oranla, komflu bir il olan Sivas örnekleminin de¤erlerine
yak›n, bat›daki üniversiteden daha yüksek bulunmufltur. Örneklemimizdeki
ö¤rencilerin depresif belirti s›kl›¤›, Do¤u Avrupa ülkelerinden
düflük, Bat› Avrupa ülkeleri ve ABD örneklemlerinden
daha yüksek görünmektedir.
Üniversite ö¤rencilerini inceledi¤imiz bu araflt›rmada, örneklemimizin
yafl aral›¤› 17-38 aras›nda de¤iflmektedir. Yafl ile depresyon
ya da umutsuzluk düzeyleri aras›nda anlaml› bir iliflki gözlenmemifltir.
Bu bulgumuz, yafl› daha büyük olan ö¤rencilerde
depresif belirtilerin daha yayg›n (7) ve yafl art›fl›n›n depresyon
için risk faktörü (32) oldu¤unu belirten çal›flmalarla uyum göstermemifltir.
Ö¤rencilerin son s›n›flara do¤ru ifl yaflam› ve benzeri
yaflam kayg›lar›n›n artmas› beklenebilir, ancak örneklemimizde
bu, ölçeklere yans›yan bir depresif belirti art›fl› fleklinde gözlenmemifltir.
Araflt›rmam›zda erkek ö¤rencilerde, umutsuzluk düzeyi k›zlara
oranla daha yüksek bulundu. Çal›flmam›z bu anlamda, Türkiye’den
çal›flmalar ile uyumludur (18). Umutsuzluk, yaflam olaylar›n›n
olumsuz flekilde alg›land›¤› negatif biliflsel bir de¤erlendirmedir
(33). Bu anlamda, erkek üniversite ö¤rencilerinin daha fazla
gelecek kayg›s› tafl›d›klar›, bunun da toplumumuzda erke¤e
yüklenen rol ile iliflkili oldu¤u düflünülebilir.
Çal›flmam›zda umutsuzluk için gözlenen cinsiyet farkl›l›¤›,
depresif belirti düzeyinde saptanmam›flt›r ve bu bulgumuz, dep-
Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 122-9
Archives of Neuropsychiatry 2008; 45: 122-9
resif belirti yayg›nl›¤›n›n genç kad›nlarda, erkeklere göre, daha
fazla oldu¤unu bildiren çal›flmalar ile uyumlu de¤ildir (34-36). Öznel
iyilik durumunu belirlemede önemli bir ölçüt olan umutsuzlu-
¤un genel anlamda ruhsal bozukluk geliflimini kolaylaflt›rd›¤› bilinmektedir
(33). Depresyonda, klinik tablonun bir belirtisi olarak
umutsuzluk bulunabilir. Seber ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda,
BUÖ toplam ortalama puan›n›n depresyonlu hasta grubunda
kontrol grubuna göre daha yüksek oldu¤u belirlenmifltir (37). Örneklemimizde
umutsuzluk için belirlenen cinsiyet farkl›l›¤›n›n
depresif belirtiler için gözlenmemesi, çal›flmam›z›n hasta grubunda
de¤il, sa¤l›kl› bir genç grupta yap›lm›fl olmas›na ba¤lanabilir.
Örneklemimizde, ö¤renciler aras›nda aileden uzakta yaflayanlar,
ailesinin yan›nda yaflayanlara göre daha yüksek depresif
belirti puanlar›na sahipti. Ailesinin yan›nda yaflamakta olanlar›n
sosyal deste¤inin daha iyi olmas› beklenen bir durumdur. Sosyal
destek ise sa¤l›kl› olma davran›fllar›n›n süreklili¤inde önemli de-
¤iflkenlerden biridir. Aile bütünlü¤ünün devaml›l›¤›n›n ruh sa¤l›¤›
için koruyucu ifllev gördü¤ü bilinmektedir (38). Kaya ve arkadafllar›n›n
çal›flmas›nda bir grup üniversite ö¤rencisinde parçalanm›fl
aileden gelenlerde depresif belirtiler daha yayg›n bulunmufl
ve bu durum, sosyal destek sistemlerinin daha yetersiz oldu¤unun
bir göstergesi olarak de¤erlendirilmifltir (7).
Araflt›rmam›z anne-baba ö¤renim düzeylerinin gençlerin ruhsal
yap›s› üzerindeki etkisini ortaya koymaktad›r. Ebeveynin daha
düflük e¤itim düzeyinde olmas› ile gençlerdeki depresif belirti
fliddetinin artt›¤› söylenebilir. Annenin düflük e¤itim düzeyi ve ev
han›m› olmas› örneklemimizdeki genç üniversite ö¤rencileri için
umutsuzlu¤u artt›r›c› etmenler olarak gözlenmektedir. Annesi ev
Tablo 4. Ö¤rencilere ait özelliklerin BDÖ puan› yönünden karfl›laflt›r›lmas›
BDÖ Puan›
16 ve alt› 17 ve üzeri χ2 p
n % n %
Kiminle yaflad›¤› aile yan›nda 225 71.7 89 28.3 7.644 0.006
aileden uzakta 1045 63.5 600 36.5
Baba ö¤renim düzeyi düflük (e¤itimsiz) 84 70.6 35 29.4 9.559 0.008
orta (ilk-ortaokul) 646 61.8 400 38.2
yüksek (lise ve üzeri) 524 68.1 246 31.9
Anne ö¤renim düzeyi düflük (e¤itimsiz) 271 60.6 176 39.4 6.614 0.037
orta (ilk-ortaokul) 771 65.0 415 35.0
yüksek (lise ve üzeri) 232 69.5 102 30.5
Anne çal›flma durumu çal›flm›yor 1081 64.2 603 35.8 4.400 0.036
düzenli ifli var 157 71.4 63 28.6
Özgeçmiflte ruhsal hastal›k var 48 50 48 50 9.707 0.002
yok 1219 65.6 640 34.4
Soygeçmiflte ruhsal hastal›k var 92 57.5 68 42.5 3.965 0.046
yok 1162 65.4 616 34.6
Baflar› durumu iyi 491 71.7 194 28.3 33.660 p