temizenerji

Temiz Enerji ile Temiz Üretim
Bölüm 3
3.Sendikal Hareket ve Çevre Sorunları:
Türkiye’de ve Dünya’da Sendikaların Çevre
Politikaları [3.1]
Son yıllarda bazı ulusal ve uluslararası sendikal örgütler endüstri ilişkileri ve çevre
arasındaki önemli bağlantının ve toplumsal sorumluluklarının bilincine vararak
çevre sorunsalını gündemlerine almış olmakla birlikte, sendikaların önemli
bölümü, halen, işçilerin kısa vadeli çıkarlarına odaklanan politikalar
yürütmektedir. Sendikal hareket, yeni toplumsal hareketlere ve bu hareketlerin
mücadele alanlarına genel olarak mesafeli bir tavır sergilemiştir. Neo-liberal
saldırılarla birlikte kan kaybeden sendikaların gündemi giderek daralmış,
özelleştirme, örgütsüzleşme gibi sorunlarla başa çıkmaya yönelmiştir. Sendikal
hareketin “çevre körü”, çevre hareketinin ise “sınıf körü” yaklaşımı gerek iki
hareket arasındaki dayanışma olanaklarını gerekse çevre sorunsalını sınıfsal bir
yaklaşımla açıklama ve çözümleme olanaklarını ortadan kaldırmaktadır. İki
hareket arasındaki bu çelişki, çevre sorunlarına yol açan işletmelerin kapatılması
söz konusu olduğunda son derece yakıcı biçimde gündeme gelmektedir.
Sendikalar, üyelerinin işlerini kaybetmesine yol açacağı için, tüm olumsuz çevresel
etkilerine rağmen işletmelerin kapatılmasına karşı koymakta, çevre örgütleri ise
işçilerin işlerinden ve gelirlerinden yoksun kalmalarına karşı bir çözüm
mekanizması üretememektedirler. Bu durum kimi zaman tarihsel olarak karşıt
çıkarlara sahip işçi ve işverenlerin çevre hareketlerine karşı birlikte mücadele
etmesi sonucunu dahi yaratabilmektedir.
Sendikalar endüstri ilişkilerinin tarafları olarak, ekolojik sorunlar ve
çözümleri konusunda söz sahibi olmalıdırlar. İşçilerin ve sendikaların işletmelerin
temel karar alma süreçlerine doğrudan katılımı çoğunlukla mümkün
olmamaktadır. İşverenin uzlaşmacı bir tutum sergilediği durumlarda sendikalar
çevreyle ilgili talep ve önerilerini işverene sunarak olumlu sonuçlar
alabilmektedirler. Ancak çevresel maliyetlerden kaçınmaları nedeniyle, işverenler
çevresel önlemlere ilişkin önerilere çoğunlukla sıcak bakmamaktadırlar. Bu
durumda sendikalar toplu pazarlık; mitingler, kampanyalar, ulusal ve uluslararası
toplantılar, eğitim çalışmaları, medyanın kullanılması, diğer demokratik kitle
örgütleriyle ve çevre hareketi ile işbirliği içinde kamuoyunun harekete geçirilmesi
ve yargı yoluna başvurulması gibi mücadele araçlarını kullanarak, gerekli
önlemlerin alınmasını sağlayabilirler. Sendikaların eğitici rolleri, işçiler ve
ailelerinden başlayarak tüm toplumda çevre bilincinin yaratılması açısından son
derece önemlidir. Sendikalar düzenledikleri eğitim faaliyetleri ve yayınları ile
sağlık, güvenlik, çevre; ekolojik sorunlar ve işçiler üzerindeki etkileri; üretimin
73