deneysel spinal kord yaralanma modelinde clopidogrelin koruyucu ...

maddenin artmış hasarlanabilirliği daha yumuşak yapısı ve vasküler yapıda olmasından
kaynaklanmaktadır. Spinal kordda hemoraji kanıtı erken gelişir ve spinal kordun kan akımı
birincil mekanik yaralanmanın ardından daha geç bozulur. Kan akımının bozulması
hipoksi ve iskemi nedeni ile lokal enfarkt ile sonuçlanır. Bu gri maddeyi yüksek metabolik
ihtiyacı nedeni ile kısmen hasarlar. Yaralanma bölgesinden geçen nöronlar fiziksel olarak
bozulurlar ve myelin kalınlıkları azalır. Yaralanma alanı yakınlarında mikrohemoraji ve
ödem nedeni ile nörotransmisyon bozulur. Gri maddenin yaralanma sonrası 24 saatte
irreversible hasarlandığı düşünülürken beyaz madde yaralanma sonrası 72 saatte
irrevesible hasarlanır (18).
Yaralanmanın hemen ardından primer lezyon dar ve eliptik şekildedir. Kordun devamlılığı
bozulmuştur. Rostral ve kaudal güdükler arasında dar bir geçiş bölgesi kalmıştır. Bu bölge
beyaz cevherde 0.3 mm ve gri cevherde daha geniştir. Geçiş bölgesi ve lezyona komşu
alanlarda kanama görülür. 48h sonra monositler ve mikroglia (enflamasyonun subakut ve
kronik dönemlerinin karakteristik küçük yuvarlak çekirdekli hücreleri) primer lezyon
sınırında çoğalmaya başlamıştır (92). Aktif fagositik makrofajlara dönüşüm halen
görülemez. Santral kanal kenarındaki epandimal hücreler hipertrofik görünmektedir.
Hücreler daha büyük ve normalden uzundur. Bu hipertrofik epandimal hücreler önce
santral kanal rostral ve kaudal uçlarında primer lezyon kenarında kümelenirler ve daha
donra lezyon içine göç etmeye başlarlar. 3. günde primer lezyon hacmi büyümeye devam
eder ve kan damarları lezyon içine büyümeye başlar. Bundan sonra nötrofiller artık yoktur.
Çok sayıda monosit ve mikrogla ile yer değiştirmiştir. Bunların fagositik aktivitelerinin bir
sonucu olarak bu hücreler sitoplazmalarıyla doku debrisini oluşturular ve büyük
makrofajlara dönüşürler Bir hafta sonra primer lezyon bölgesinde revaskülarizasyon
belirgindir (92). Yaralanmadan 3 hafta sonra primer yaralanma bölgesinde belirgin bir
değişiklik yoktur. 6 hafta sonra primer lezyon hala küçüktür fakat episentral komşu intakt
gri cevher ödemli ve soluk renklidir. Kan damarlarının çoğu kısmen venüller, çok sayıda
nötrofil içerir. Fakat hücrelerin pek azı ekstravasküler görülür. Ya lezyon tarafında ya da
komşu sağlam dokudadır. Posttravmatik 12 hafta sonra primer lezyon alanı büyümüştür.
Lezyon kenarlarındaki sağlam hücreler morfolojik bütünlüklerini kaybeder ve belirgin
hücresel profil artık izlenemez. Küçük kistler ve interaksonal boşluklar hacim ve sayıca
artmıştır. Ve aksonal dejenerasyon bölgesi rostrokaudal olarak genişlemiştir. Artık
36