Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Oğuz Sadık AYDOS
Kişilik hakkına yapılan saldırılar nedeniyle oluşan manevî zarar esas
itibariyle BK m. 49’da 37 düzenlenmektedir 38 . Borçlar Kanununun 47.
maddesinde ise bedensel bütünlüğün ihlâli hâlinde meydana gelen zararın
tazmini hükme bağlanmıştır. Bu nedenle çalışmamızda kişilik hakkının ihlâli
hâlinde manevî zararı ve tazminatı düzenleyen Borçlar Kanununun 49.
maddesi temel alınmaktadır.
Manevî tazminatın hukukî niteliği konusunda doktrinde çeşitli
görüşler ileri sürülmektedir
39 . Bir görüş, manevî tazminatın “tatmin
sağlama”yı amaçladığını 40 , diğer bir görüş zarar vereni “cezalandırma”
niteliği taşıdığını 41 , başka bir görüş ise “telafi” yönünün 42 ağır bastığını
savunmaktadır. Biz bu görüşlerden “telafi”ye katılıyoruz. Tazminatın iki
fonksiyonu bulunmaktadır. Tazminat telafi amacı yanında önleme amacı da
taşımaktadır.
Tüzel kişilerin ve ayırt etme gücüne sahip olmayanların manevî zarara
43
uğrayıp uğramayacağı tartışmalı bir konudur . Tamamen objektif bir görüş
37
38
39
40
41
42
43
“Şahsiyet hakkı hukuka aykırı bir şekilde tecavüze uğrayan kişi, uğradığı manevî zarara
karşılık manevî tazminat namıyla bir miktar para ödenmesini dâva edebilir.
Hâkim, manevî tazminatın miktarını tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri
makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını dikkate alır.
Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir tazmin sureti ikame veya ilâve
edebileceği gibi tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararın basın yolu
ile ilânına da hükmedebilir (Değişik: 4.5.1988 – 3444/8 m.) (BK m. 49).
ÜNAL, s. 408.
KIRCA, s. 244 vd.; OĞUZ, s. 170 vd.
TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, s. 655 vd.; TANDOĞAN, Mesuliyet
Hukuku, 330 vd. bu görüşe uygun yargı kararları, “…Paranın manevî zararları
karşılamak üzere kullanılabilmesi, hiçbir zaman manevî kaybı geri getirip yerine
koyduğu yahut manevî varlığın bir bölümünün onunla mübadele edildiği anlamını
taşımaz. Paranın bu alanda gördüğü iş, kişilik hakları ve yararları zedelenen kimsenin
duyduğu ağır manevî acıyı bir dereceye kadar yumuşatıp yatıştırmaktan; bozulan manevî
dengeyi onarıp düzeltmekten; bir teselli, bir avunma, bir ruhî tatmin aracı olmaktan
ibarettir…” Anayasa Mahkemesi 11.2.1969 T., 1968/33 E., 1969/12 K.: RG. 2.7.1969, S.
13238; “… önemli bir manevî zarar (elem, ızdırap) husule gelmeli, yani gerçekten
manevî bir tatmin ihtiyacı doğmuş bulunmalıdır…” YİBK 22.6.1966 T., 1966/7 E.,
1966/7 K.; RG. 28.7.1966, S. 12360.
FRANKO, s. 32; HATEMİ, s. 86.
EREN, s. 482 vd.; TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, s. 655 vd.;
OĞUZMAN/ÖZ, s. 679.
Bir görüş, bu kişilerin manevî zarara uğramayacağını ileri sürmektedir: Ayrıntılı bilgi
için bkz. TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, s. 667 vd.; FRANKO, s. 190.
12 Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVI, Y. 2012, Sa. 2