EskiÅehir Rehberi - EskiÅehir ValiliÄi
EskiÅehir Rehberi - EskiÅehir ValiliÄi
EskiÅehir Rehberi - EskiÅehir ValiliÄi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
34 Eskişehir <strong>Rehberi</strong> / Tarih Sayfalarında Eskişehir<br />
tanımlayabileceğimiz 19. yüzyılda Eskişehir’in, idari yapısı sürekli değişim<br />
gösterir. Bu değişim Eskişehir’in iç dinamikleri (Ekonomik ve sosyal<br />
yapısındaki değişim) nedeniyle başlayan bir değişim değildir. Ülke genelinde<br />
mali, askerî gerekçelerle yapılan yönetimle ilgili değişikliklerdir. II. Mahmut<br />
döneminde görülen mütesellimlik ve müşirlik idaresine bağlı sancak haline<br />
dönüştürülmesi ile Tanzimat dönemindeki muhassıllık ve kaymakamlık<br />
örgütlenmesi bu sürecin bir sonucudur. Nihayetinde 1864 Vilayet<br />
Nizamnamesi’nin uygulamaya girmesiyle birlikte Eskişehir, Hüdavendiğar<br />
Vilayeti Kütahya Sancağı’na bağlı bir kaza hâline dönüştürülür. Ancak bu<br />
süreçte, kentin fiziki dokusunda ve sosyo-kültürel-ekonomik yapısında<br />
dikkate değer bir değişim yaşanmamıştır. Yalnızca, Eskişehir’in bu devrine ait<br />
en dikkate değer olgular, sınırlı da olsa devam edegelen lületaşı ticareti ile<br />
Çifteler Hara-ı Hümayunu’dur. Eskişehir’in tarihî sürecindeki esas kırılma 19.<br />
yüzyılın sonunda kente demir yolu gelmesi ve yoğunlaşan Kırım, Kafkas ve<br />
Rumeli muhacirlerinin yerleştirilmesi ile yaşanır. Nüfus kompozisyonu değişen<br />
kentte tarımsal üretim artar, ticaret gelişir. Çevre illerin ürünlerinin toplanıp<br />
dağıtıldığı ticari bir organizatör hâline gelir. Tarım dışında yeni iş alanları açılır.<br />
İş kültürünün gelişmeye başladığı kent, artık 20. yüzyılın başında görüldüğü<br />
gibi, küçük ve bakımsız bir kasaba değildir. Resmî yazışmalarda İstanbul ve<br />
İzmir’den sonra en ilgi çekici ve gelişmeye uygun şehir olarak tanımlanır. 4<br />
Nisan 1915’te bağımsız sancak merkezine dönüştürülür. Çanakkale Savaşı<br />
sırasında padişah V. Mehmed Reşad, hanedan ve hükümet üyelerinin kente<br />
taşınması söz konusu olur.<br />
İngilizler, 1. Dünya Savaşı’ndan sonra 22 Ocak 1919’da şehrin önemli<br />
merkezlerini işgal eder. 7 Ekim 1919’da bağımsızlığın sembolü olan Anadolu<br />
ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Eskişehir Şubesi kurulur. Yurtsever<br />
halkın ve 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa’nın çabalarıyla 1920’nin Mart<br />
ayında İngilizler şehri terk eder. Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen<br />
Kurtuluş Savaşı’nın önemli dönüm noktaları Eskişehir ve çevresinde yaşanır.<br />
Yunanlılara karşı kazanılan 1. İnönü (6-10 Ocak 1921) ve 2. İnönü (23 Mart-<br />
1Nisan1921) Zaferleri Türk halkının bağımsızlığa olan inancını pekiştirir.<br />
Şehir, Eskişehir-Kütahya Savaşları’nda (10-25 Temmuz 1921) Türk Ordusu’nun<br />
daha fazla yıpranmaması için Sakarya’nın doğusuna çekilmesi sırasında 19<br />
Temmuz’da boşaltılır. Yunanlılar 21 Temmuz’da şehri tümüyle işgal eder.<br />
Büyük Zafer’in kazanılmasından sonra 2 Eylül 1922’de şehir işgalden kurtulur.<br />
Atatürk, birçok kez şehri ziyaret eder. 15 Ocak 1923 tarihli gezisinde, halkın<br />
Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği özveriden övgüyle söz eder. Şehir, Cumhuriyet<br />
döneminde yıldızı parlayan merkezlerden biri olur. 1923’te il olur. Tarım<br />
alanında büyük ilerlemeler kaydeder. Ancak ekonomi; Demiryolu, Hava İkmal<br />
ve Şeker Fabrikası üçgeninde hayat bulur. Eskişehirspor, 1965’te kurulduktan<br />
hemen sonra büyük kulüplerin saltanatını sarsar. Eskişehir; yazar ve şairleriyle,<br />
çıkartılan dergileriyle kültürel alanda adından söz ettirir. Büyükşehir olan<br />
Eskişehir’de uluslararası festivaller düzenlenir, kültürel ve sosyal alanlarda<br />
adeta bir rönesans yaşanır.
Change language