Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve ...
Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve ...
Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ<br />
yince, bu işten sorumlu görevliyi (han-sâlar) huzuruna çağırarak, onu ağır sözlerle<br />
azarladı. Sofra sorumlusu, “Şiddetli soğuklardan <strong>ve</strong> buzun fazlalığından avcılar<br />
ava çıkamadılar” diyerek, özür diledi. Buna karşılık Ayaba, sofra sorumlusuna,<br />
“Derhal şehri arayıp keklik bulsunlar. Eğer bundan sonra sofrada keklik eti göremezsem,<br />
o cahil başına neler geleceğini sen düşün!”, şeklinde çıkıştı 46 . Bu tehdit, tesirini<br />
hemen göstermiş, Seyfeddîn Ayaba’nın emri derhal yerine getirilmiştir.<br />
Artık, Beylerbeyi Seyfeddîn Ayaba, azametin <strong>ve</strong> kibrin doruk notasında bulunuyordu.<br />
Devlet işlerinde tek <strong>ve</strong> en yetkili kişi durumundaydı. Hiç kimse<br />
ondan izinsiz Sultanın yanına yaklaşamıyordu. Kaynağın ifadesiyle, “bütün komutanlar,<br />
onu kendilerinin başkanı <strong>ve</strong> büyüğü olarak görmekteydiler. Bunlar, her türlü<br />
işte önce onun görüşünü alırlar <strong>ve</strong> ona göre davranırlardı. Saray görevlilerinden hiç<br />
kimse, ona karşı gelmeye cesaret edemiyordu” 47 . Özetle söylememiz gerekirse,<br />
Seyfeddîn Ayaba <strong>ve</strong> ekibi, sarayı tamamen kontrolleri altına almış bulunuyorlardı.<br />
Sultan Alâeddîn Keykubâd’ın iktidarı ise, onların gölgesinde kalıyordu 48 .<br />
Öte yandan, Sultan Alâeddîn Keykubâd, Ayaba <strong>ve</strong> onunla birlikte hareket<br />
eden komutanların tutum <strong>ve</strong> davranışlarından dolayı çok rahatsız idi. İktidarını<br />
tahdît <strong>ve</strong> tehdit eden bu güçlere karşı, içinde derin bir kin <strong>ve</strong> nefret duymaktaydı.<br />
Fakat Sultan, bu komutanların güçlerinden çekindiği için açık bir tepki<br />
ortaya koyamıyor, onları görevlerinden alamıyordu. Ancak, bu durumu ortadan<br />
kaldırmak için fırsat kolluyor, olumsuz bir gelişmeye meydan <strong>ve</strong>rmemek<br />
için de dikkatli davranıyor, onlarla iyi geçinmeye çalışıyordu. Bu arada, devlet<br />
adamlarının <strong>ve</strong> komutanların devlet hizmetinde gayretlerinin azlığından sık sık<br />
dem vuruyor, alçak perdeden de olsa onları eleştiriyordu. Buna karşılık<br />
Seyfeddîn Ayaba <strong>ve</strong> ekibi de boş durmuyordu. Sarayda kurdukları istihbarat<br />
ağı ile Sultanı devamlı kontrol ediyorlar <strong>ve</strong> onun kendileri hakkında söylediği<br />
her şeyi anında haber alıyorlardı. Buna rağmen onlar, Sultan ile aralarında hiçbir<br />
şey yokmuş gibi hareket ediyorlar, dışarıya karşı saygı <strong>ve</strong> hizmette kusur<br />
göstermedikleri şeklinde bir görüntü <strong>ve</strong>riyorlardı 49 .<br />
46<br />
İbn Bîbî, 1956: 203 vd.; 1996: I, 222; Tevârîh-i Âl-i Selçûk, 1902: IV, 188.<br />
47<br />
İbn Bîbî, 1956: 265; 1996: I, 283; Selçuknâme, 2007: 86; Tevârîh-i Âl-i Selçûk, 1902: IV, 272.<br />
48<br />
Seyfeddîn Ayaba <strong>ve</strong> ekibinin ortaya koydukları tutum <strong>ve</strong> davranışların bir benzeri Kanunî<br />
Sultan Süleyman’ın <strong>ve</strong>zir-i a‘zamı İbrahim Paşada görülmüştür. İbrahim Paşa, devşirme yoluyla<br />
saraya alınmış Rum kökenli bir âilenin çocuğu idi. Zekasının kıvraklığı, uyumluluğu,<br />
dürüstlüğü <strong>ve</strong> iyi hizmetleri ile Kanunî’nin dikkatini çekmiş, kısa sürede yükseltilerek, <strong>ve</strong>zir-i<br />
a‘zamlık makamına getirilmiştir. Kanunî, bu devşirme paşaya gü<strong>ve</strong>nmiş <strong>ve</strong> geniş yetkiler tanımıştır.<br />
Bu durum İbrahim Paşanın başını döndürmüş, onda “efendisinin efendisi” olma ihtirası<br />
uyandırmıştır. Bunun üzerine Kanunî, İbrahim Paşayı feda etmek zorunda kalmıştır.<br />
49<br />
İbn Bîbî, 1956: 265; 1996: I, 283; Selçuknâme, 2007: 86; Tevârîh-i Âl-i Selçûk, 1902: IV, 272.
Change language