Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve ...

26 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
rı da planlandığı gibi birer birer yerlerini aldılar. Muhalif devlet adamları ve
komutanlar, ikindi namazından sonra birer birer saraya gelmeye başladılar.
Sultan bunları mevkilerine uygun bir saygıyla karşıladı. Hepsi toplanınca da
saray kapısı tamamen kapatıldı. Böylece, desteksiz ve himayesiz kalmış olan âsi
devlet adamları ve komutanlar, olgun bir meyve gibi Alâeddîn Keykubâd’ın
adamlarının eline düşmüş oldular. Plan öyle gizli ve ustalıkla uygulanmıştı ki,
hiç kimse bunun farkına varamadı.
Komutanlarla sofraya oturan Sultan, ilk kadehini, muhalif komutanların lideri
durumunda olan Seyfeddîn Ayaba şerefine kaldırarak, eğlence meclisini
açtı. Bu hareket tarzı Seyfeddîn Ayaba’ya göre normal sayılsa da, Sultan için
son derece anlamlıydı. Bundan sonra, Seyfeddîn Ayaba ve ekibi, olandan bitenden
habersiz, hayatlarının son yemeğini ve içkisini bol bol yiyip içtiler. Yemek,
mutluluk ve sevinç dalgalarıyla akıp gitmekteydi. Gizliliğin perdesi, biraz
sonra gerçekleşecek olan tasfiye faaliyetini örtmekteydi. Fakat Seyfeddîn
Ayaba, bir şeylerden şüphelenmiş olmalı ki, sofradan erken kalkmak istedi. Sultandan
aldığı izinle de eğlence meclisinden ayrıldı. Eğlence meclisinin kapısından
çıkınca, karşısına Mübârizeddîn İsa ve kardeşleri çıktı. Mübârizeddîn İsa,
gayet nazik bir şekilde Beylerbeyine, “Emre göre sizin şu odaya girmeniz gerekiyor”
dedi. Seyfeddîn Ayaba, “Yanlış” demesine karşılık, Mübârizeddîn İsa “Hayır,
doğru” diye cevap verdi. Seyfeddîn Ayaba, bir ara direnecek gibi olduysa da,
bunun faydasının olmayacağını görüp anlamakta gecikmedi. Artık meselenin
ciddiyetini anlamış ve kavramış olan Seyfeddîn Ayaba, sarığını başından çıkarıp
yere çarparak 55 , kendi kendine şöyle söylendi: “Bir vakit, beraber sarayın bahçesinde
gezinirken Sultan bana, ‘yaşlı ağaçları kesip yerine gençlerini dikmek gerekir’
demişti. O zaman onun böyle bir kötülük yapacağı belli olmuştu. Eğer ben, o gün bu
işin tedbirini alsaydım, bugün âciz bir şekilde esaret bağında rezil olmazdım. Fakat iş
işten geçince, tedbirin faydası olmaz. Olan olduktan sonra düşünceye hastalığa şifa,
ateşin düşürülmesine deva olmaz. Onun için kaderime razı olmalıyım”. Tedbirsizlikten
dolayı pişmanlık içinde olan Seyfeddîn Ayaba, kendisine gösterilen odaya
ister istemez girmek zorunda kaldı 56 .
Seyfeddîn Ayaba’dan sonra sofradan ayrılan Emîr-i Âhûr Zeyneddîn Beşâra,
emîr Bahâeddîn Kutuğca ve Emîr-i Meclis Mübârizeddîn Behramşâh da birer birer
tutuklanıp, ayrı ayrı odalarda göz hapsine alındı 57 . Ayrıca, muhalif komutanla-
55
Sarığı veya külahı baştan çıkarıp yere çalmak pişmanlık, öfke ve üzüntü, aynı başlığı havaya
atmak da sevinç ve mutluluk alâmetidir.
56
İbn Bîbî, 1956: 268; 1996: I, 285 vd.; Selçuknâme, 2007: 88; Tevârîh-i Âl-i Selçûk, 1902: IV, 275.
57
Anonim Selçuk-nâmede Keykubâd’ın tutuklatıp cezalandırdığı komutan sayısı 24 olarak verilmiştir.
İbn Bîbî ise, bunlardan sadece 7 tanesinin ismini zikretmiştir.