PDF SAYI 14 - Hayat Online

Gerçekler “Hayat”ın çinde Gizlidir
HESSEN
DOSYA 5
Mart-März 2006 / Safer 1427
Hümanizm ve slam
Dr. Yusuf IIK
lahiyatçı-Eitimci
Hümanizm, insana sayg›
ilkesine yönelmifl bir
dünya görüflünü kapsar.
De¤iflik yorumlar yan›nda Hümanizman›n
en özlü yorumu,
Kant`›n görüflünde ifadesini bulmufltur.
Ünlü Alman filozofuna
göre, insan bizatihi bir gayedir,
baflkas›n›n amac› için bir araç
olarak kullan›lamaz.
Kant`›n deyimiyle: “Her zaman
bütün hareketlerinde gerek
kendini gerek di¤er insanlar›
bafll› bafl›na bir gaye telakki et,
hiç bir zamasn hiç bir insan› bir
vas›ta olarak kullanma.”
Bu anlay›fl, hukukta insan
haysiyeti/flerefi kavram›n› oluflturan
kaynaklardan biridir. Ve
zamanla bir hukuk kavram› olarak
geliflip yerleflen hümanizma,
bu anlay›fl›n genifl kapsaml› bir
ifadesidir.
‹nsan› saymak, insan›n fleref
ve haysiyetini korumak san›k
veya suçlu oldu¤u hallerde dahi
insan›n hakk›n› ve haysiyetini
gözetmek, bir yandan ahlak›n
gere¤i, öbür yandan ahlaka ba¤l›
bir hukukun görevidir. Hukukta
insanileflmeyi ahlakileflmenin
müteradifi (efl anlaml›) sayan görüfl
bundan dolay› do¤rudur.
Bu konularda ‹slam dininin
görüfllerini ortaya koymak konunun
daha iyi anlafl›lmas›na vesile
olacakt›r.
‹slam Dini insanl›¤›n kurtuluflu
için Allah`tan Peygamberi vas›tas›yla
insanl›¤a bildirilmifltir.
‹slam ideali, insan idealidir.
‹slamda esas olan insand›r. ‹slam›n
gayesi düflünen insan› yüceltmektir.
‹slam inanc›na göre insan; akl›,
bedeni, ahlaki ve ruhani en
mükemmel meleke ve yeteneklerle
mücehhezdir. Tertemiz halde,
maddi ve manevi her çeflit
yükselmeye müsait olarak do¤ar.
Zahiren ve batinen (görülen ve
görülmeyen) yarat›klar›n en güzelidir.
Kur`an`da “Biz, hakikat
insan› en güzel bir biçimde yaratt›k”
buyuruluyor.
Böyle bir yetenekle yarat›lm›fl
insan, flahikalar›n (zirvenin)
en yükseklerine ç›kabilir. Bunun
için hiç kimsenin arac› olmas›na
muhtaç de¤ildir. Ünlü Alman
düsünürü Kant`›n daha önce de
belirtti¤imiz gibi, “‹nsan bir
alet, bir vas›ta de¤il, fakat bafll›
bafl›na bir gayedir”
Muhtaç oldu¤u tek fley çal›flmas›,
kendine güveni ve kiflilik
sahibi olmas›d›r. Kur`an-› Kerim`de
bunun için “Hakikaten
insan için kendi çal›flt›¤›ndan
baflkas› yoktur” buyurulmaktad›r.
Allah, yerde ve gökte olan
herfleyi insana tabi k›lm›fl ve insan›
bunlar›n efendisi yapm›flt›r.
‹nsano¤lunun izzet ve fleref sahibi
oldu¤u, bu nedenle her yarat›ktan
üstün oldu¤u aç›klanm›flt›r.
‹nsana sayg›, insanlara hizmet
temel irade olmal›d›r. Çünkü insan
yeryüzünde Allah`›n halifesidir.
Allah iradesinden, kudret
ve s›fatlar›ndan insana baz› yetkiler
vermifltir. ‹nsan Allah`a naip
olmakla, di¤er insanlar›n iyili-
¤ine çal›flmak birbirine s›ms›k›
ba¤l›d›r. Gerçek insan, hem halife
oldu¤unu unutmayarak Allah
ile, hem de insanlarla tam bir bar›fl
içinde yaflayan demektir.
Müslümanl›k nazar›nda her
insan, Allah`›n kuludur. Ve hepsi
ayn› temel haklara sahiptir.
Bunlar yanl›z insan olmas› bak›-
m›ndan, do¤ufltan sahip oldu¤u
haklard›r. Hayat, özgürlük, mal
edinme ve tasarruf, eflitlik haklar›,
insan›n en temel haklar›d›r.
Bütün insanlar bir ailenin uzuvlar›d›r.
Asalet, ahlaki faziletle, hak
ve vazifeye ba¤l›l›klad›r. Hangi
›rka, hangi s›n›fa, hangi mesle¤e,
hangi rütbeye mensup olursa olsun
her insan eflit haklara sahiptir.
Her insan baflkalar›na da ayn›
ailenin bireyleri nazar›yla bakacak
ve öyle davranacakt›r. Hiçbir
flah›s, mensup oldu¤u s›n›f,
meslek, devlet, ›rk veya cinsiyet
dolay›s›yla temel haklar›n›n hiçbirinden
mahrum edilemez.
Hak ve söz, sadece kuvvetlinin
de¤il hak sahibinindir. Kuvvetlilerin
kuvvetlerine dayanarak
zay›flar› ezmek, afla¤›lamak,
bask› yapmak ve yok etmek haklar›
yoktur. ‹slam`da yaflaman›n
esasl› prensibi, insan kardeflli¤i
ve dostlu¤u prensibidir. Çünkü
insanlar›n hepsi ayn› ana babadan
gelirler. Birbirlerine eza, cefa
ve haklara tecavüz edemezler.
Kur`an bu konuda flöyle buyurur:
“Ey ‹nsanlar! hakikat biz sizi
bir erkekle bir difliden yaratt›k.
Sizi (s›rf) birbirinizle tan›flman›z
için büyük büyük cemiyetlere,
küçük küçük kabilelere
ay›rd›k. fiüphesiz ki sizin Allah
kat›nda en flerefliniz takvaca en
ileri olan›n›zd›r. Hakikaten Allah
her fleyi bilen, herfleyden
haberdar oland›r.”
Öyleyse; bütün insanlar
Adem ile Havva`dan bir ana-babadan
gelen insanl›k ailesinin
üyesidir. Bu birli¤i hiçbir fley
yok edemez. Hayatta birbirlerine
karfl› davran›fllar› ne olursa olsun,
bu as›ldaki birli¤i insanlar
inkar edip silemezler. Bir erkekle
bir difliden yarat›l›p da milletler
ve kabilelere ayr›l›fl; dar›l›p,
k›r›l›p da¤›lmak, dö¤üflmek ve
sö¤üflmek için de¤ildir. Tan›fl›p
yard›mlaflarak seviflmek, insanlar›n
kifliliklerine sayg› duymak,
güzel huylar› yaflayarak daha büyük,
daha güzel cemiyetler meydana
getirmek içindir.
Hz. Muhammed (s.a.v)`in
Veda Hacc› Hutbesi, insan de¤erini,
evrensel insan kardeflli¤ini,
›rk, renk ve s›n›f gibi mülahazalara
dayanan bütün ay›r›mlar›
kald›r›c› bir kardeflli¤i savunan
prensipler içermektedir. Burada
canlar›n, mallar›n kutsal oldu¤u
ilan edilmifltir. ‹slam Peygamberi
“Hepiniz Adem`in çocuklar›-
s›n›z, Adem ise topraktan yarat›lm›flt›r”
buyurmaktad›r.
‹slam Dininde bütün insanlar
adalet karfl›s›nda eflittirler. Harpç›
olmad›ktan sonra, müslüman›n
müslüman olmayandan fark›
yoktur. Bir çok ‹slam hukukçular›
özellikle Ebu Hanife, bir
müslümanin bir gayri müslimi
(müslüman olmayan›) öldürmesinin,
müslüman›n müslüman›
öldürmesinden daha a¤›r oldu¤u
görüflünü beyan etmifltir.
‹slam Dini; katilin ›rk›n›, sosyal
ve ekonomik konumunu,
rengini veya dinini nazar› itibara
almaks›z›n, insan hayat›n› korumak
amac›yla bir ceza sistemi
ihdas etmifltir.
Sonuç olarak insan, Müslüman
olsun olmas›n, Allah`›n kulu
ve güzel emanetidir. Bu sebepten
fleref, haysiyet sahibi ve
hürmete lay›kt›r. ‹nsanlar aras›nda,
insan olma bak›m›ndan herhangi
bir fark görmemek, onlar›
eflit hak ve de¤ere sahip varl›klar
olarak kabul etmek, ‹slam`›n hümanizm
anlay›fl›n›n bir neticesidir.
‹nsan› sadece biyolojik bir
varl›k olarak kabul etmemek, her
insanda insan fleref ve haysiyeti
görmek, insan vakar›na inanarak
onu korumak, insan› -suçlu da
olsa- gereksiz varl›k saymamak
modern devletlerce oldukça geç
anlafl›labilmifltir.
fiimdilerde bile, insan›n biyolojik
yap›s›n› bozmak için genleriyle
oynayanlar, onun psikolojik
yap›s›n› alt üst etmek için ellerinden
gelen hertürlü metodu
benimsemektedirler. Hatta bu
metodlarla insan› afla¤›lamak,
inanç sistemini tahrip etmek ve
yarg› de¤erlerini hiçe saymak gibi
korkunç bir çal›flma yürütülmektedir.
Bu flekilde de güya insanlar›n
mensubu bulunduklar›
inançlar› ve de¤er yarg›lar› test
edilmek istenmektedir.
Zehir; zehirdir, alt›n tasta sunulsa
bile...