Mimari Miras (.pdf)
Mimari Miras (.pdf)
Mimari Miras (.pdf)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Mimarîyi seven baþarýlý yapýlarýn korunmasýný da<br />
ister... Doðaldýr. Geçmiþe tamamen duygusal<br />
yaklaþým istekleri, amacý saptýrýr. Gerçek bir<br />
deðerlendirme olmaksýzýn seçim baþarýya saygýsýzlýk<br />
olur. Yani seçmek, korumanýn ilk önemli adýmýdýr.<br />
Sanatýn düzeyli ve özgürce tartýþýlmadýðý, eleþtirinin<br />
yerleþmediði, deðerleri ve kurumlarý yýpranmýþ bir<br />
ülkede seçim yapmak zordur. Türkiye'de, sanatçýnýn<br />
dokunulmazlýðý, ortamýn ilgisizliði ile geçinip<br />
gidilmektedir. Türkiye'de hiçbir yapý veya tasarýmcý için<br />
eleþtirel bir deðerlendirme yapýlmaz. Herkes<br />
düþündüðünü kendine saklarmýþ gibi bir görünüm var.<br />
ICOMOS'un Avrupa 20. Yüzyýl mimarlýk mirasýný<br />
koruma giriþimi bana mutluluk verir. Bildim bileli eskiyi<br />
korumanýn erdemini iþitirim ama 20. Yüzyýl Türk<br />
mimarlýðýnýn yok sayýlmasýna, boþuna yaþamýþ<br />
olmamýza çok üzülürüm. Bu kompleksli yaklaþým<br />
nedeniyle Ankara'da, eski bir yapý görüntüsü veren,<br />
aslýnda 1950'lerde yapýlmýþ, çarpýtýlmýþ bir uyarlama<br />
olan Bulvar Palas Oteli için büyük mücadele<br />
verilmiþtir. Buna karþýlýk Büyük Ankara Otelinin<br />
yanýnda, hâlâ yeni bir görünümdeki, çaðdaþ, 1930'larýn<br />
yapýmý bir bahçeli ev olan Milka Pastanesi yok oldu.<br />
Mimarî mirasýn seçimi, evrensel aidiyet ve<br />
tehlikeler<br />
ICOMOS Avrupa'nýn 20.yüzyýl Mimarlýk <strong>Miras</strong>ýný<br />
Korunmasý ile ilgili sonuç bildirgesinin 1. maddesi “20.<br />
yüzyýl kültürünün evrensel deðeri ve mimarlýk, kent<br />
planlama ve peyzaj tasarýmýndaki yöresel, üslupsal<br />
iþlevsel ve tipolojik çeþitlilik kabul edilerek, 20.<br />
yüzyýlýn mimarî ve kentsel mirasý da, daha önceki<br />
dönemlerin izleri kadar önemli ve yeri doldurulamaz<br />
olarak nitelendirilmelidir.” diyor. ICOMOS,<br />
2001/2002 raporunda, çalýþmalardaki tehlikelerin<br />
sýralanmasýnda ön sýrada “20.yüzyýl yapýlarýnýn<br />
kültürel miras olarak deðerleri konusunda bilinçsizlik.”<br />
yer almakta.<br />
Önce bu yüzyýlýn mimarîsi olarak neyi kabul ettiðimizi<br />
saptamamýz gerekir. Böyle bir örgüt içinde, 20. yüzyýl<br />
kültürel kavramlarý nelerdir; yöresel, üslupsal<br />
farklýlýklarýn kuramsal nitelikleri nasýldýr veya yüzyýlýn<br />
alt ve üst tarihleri arasýnda tasarlanan her yapý yüzyýl<br />
aidiyeti içinde midir Bizim için 20. yüzyýlýn anlamý<br />
nedir bilmek isterdim.<br />
Mimarîde yöresellik, az veya çok olur ama<br />
deðerlendirme kurallarýnda yalnýzca yöresellik yeterli<br />
olmaz. Tarihi birikim bunun unsurlarýný (kriterlerini)<br />
oluþturmuþtur. Belki bu unsurlardan ne anladýðýmýz,<br />
deðerlendirme sürecinde onlarý nasýl uygulayacaðýmýz<br />
tartýþýlabilir.<br />
Her þeyimiz var, çok þeyimiz eksik<br />
Büyük nüfus, güzel bir ülke, dopdolu bir tarih. Ve<br />
politikada, ekonomide, sanatta; sosyal, kültürel<br />
yaþamýmýzda insanlarýmýz, kurumlarýmýz... Sanki her<br />
þeyimiz var... Ülkemizde mimarlýk eðitimi baþlayalý yüz<br />
yýla, okul sayýsý kýrka, mimar sayýsý kýrk bine yaklaþtý.<br />
Birçok yayýnlarýmýz, yüksek lisans tezlerimiz var...<br />
Sanki herþeyimiz var gibi... Ama bir mimarlýk ortamý<br />
oluþturamadýk. Ortak deðerlerimiz yok, ortak düþünce<br />
ve davranýþ ortaya koyamadýk.<br />
Bunu “çok seslilik” gibi bir zenginlik sanmayýn. Bu bir<br />
koro deðil, bir gürültüdür.<br />
Birkaç yayýnda biraz tanýtým niyetine yapýlmýþ<br />
gerekçesiz yapý seçimlerini çok yadýrgadýðýmý itiraf<br />
edeyim. Bu yayýnlarda yer alan örnek olarak<br />
Ankara'daki Hacettepe karmaþasýnýn hangi isteklerle<br />
tasarlandýðýný söyleyebilecek bir yiðit çýkar mý<br />
Korumak, neyi nasýl koruyacaðýný bilmekle baþlar!<br />
Türkiye'de yaþamsal olmayan hiçbir þeyin ciddiye<br />
alýndýðýna inanmýyorum.<br />
Boðaziçi'ndeki, türünün simgesi Köprülü Yalýsý<br />
kaderinin sonuna gelmiþ olmalý. O, Türk yerleþim ve<br />
mimarlýk kültürünün örneði, Süleymaniye Külliyesinin<br />
bir parçasý sayýlabilecek konumdaki evler, hüzünlü<br />
öykülerini anlatýyor.<br />
Bütün birikimlerimiz, isteklerimiz, umutlarýmýzýn<br />
sonucunu alamamak gibi bir düþ kýrýklýðýnýn içindeyiz.<br />
Bunun bir nedeni ve çözümü olmalýdýr. Onun üzerine<br />
yürümeliyiz.<br />
Kendimize dýþardan bir yabancý gibi bakýyoruz<br />
Her konuda Türkiye'ye dýþarýdan, yabancý gözüyle,<br />
yabancý örneklerin arasýndan bakýyoruz ve onlarýn<br />
baþarýlý olanlarýna benzediðini sandýðýmýz yapýlarý<br />
beðeniyor, diðerlerine yer bulamýyoruz. Onlarý<br />
anlamak için bir çaba göstermiyoruz. Türkiye'de iyi<br />
birþeyler yapýlabileceðine inanmýyoruz. Týpký<br />
yabancýlar gibi. Kendimizi yeþil kuþakta görüyor,<br />
evrensellik dururken yerelliðe hapsediyoruz.<br />
Dünyadaki geliþmiþ düþünceleri izlemek hatta<br />
sahiplenmek, düþüncelerin tasarýma yansýmasýný da<br />
izlemek ama uydusu kopyacýsý olmamak gerekir.<br />
Kuþkusuz yeni düþünce üretmek ve olanlarý irdelemek<br />
yerinde bir davranýþtýr. Fakat, batý veya doðu, onlarýn<br />
yaptýklarýnýn bizde aranmasý ve benzerliði saðlayan<br />
yapýyý irdelemeden beðenmek; ezberciliði, kopyacýlýðý<br />
desteklemek, düþünmeyi, kimlik oluþmasýný<br />
engellemektir. Ýlköðretimden baþlayan bu ezber<br />
yoluyla bilgi edinmek korkarým üniversite de<br />
sürmektedir.<br />
Türk mimarlýk mirasý için seçim yaparken önce 20.<br />
yüzyýlda önemli bir birikimimiz olduðuna inanmalýyýz.<br />
Seçimde, yüz yýlda tekrar biçimlenmiþ evrensel<br />
düþünce ölçütümüz olmalý. Bugüne kadar taþýdýðýmýz<br />
takýntýlardan kurtulmalýyýz, bu yüzyýlýn sonundan<br />
baktýðýmýzý unutmamalýyýz. Batýnýn düþüncesini<br />
izleyelim, deneyimlerinden yararlanalým, ama<br />
kimsenin uydusu olmayalým derim.<br />
Kimlik özgürlüðün sonucu olmalý.
Change language