D E V L E T L E R H U S U S Î H U K U K U - Hukuk Market

Ergin Nomer
D E V L E T L E R
H U S U S Î
H U K U K U
27.11.2007 Tarihli ve 5718 Say›l› M‹LLETLERARASI ÖZEL
HUKUK ve USUL HUKUKU HAKKINDAK‹ KANUNA Göre
Y e n i l e n m i fl
16. Bas›
Prof. Dr. Ergin NOMER
Kadir Has Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
Prof. Dr. Cemal fiANLI
‹stanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi

II
Yay›n No : 1981
Hukuk Dizisi : 924
8. Bas› - fiubat 1996 - ‹STANBUL
9. Bas› - fiubat 1998 - ‹STANBUL
10. Bas› - Ocak 2000 - ‹STANBUL
11. Bas› - Ocak 2002 - ‹STANBUL
12. Bas› - Ekim 2003 - ‹STANBUL
13. Bas› - Ekim 2005 - ‹STANBUL
14. Bas› - Ekim 2006 - ‹STANBUL
15. Bas› - Kas›m 2007 - ‹STANBUL
16. Bas› - May›s 2008 - ‹STANBUL
NOT: Bu esere yap›lacak at›flar: “NOMER, Devletler Hususî Hukuku, 16. Bas›:
Nomer/fianl›, ‹stanbul 2008” fleklinde olmal›d›r.
ISBN 978 - 975 - 295 - 878 - 4
Copyright © Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da-
¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen
ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz,
da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda
kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi : B e t a B a s › m A . fi .
Bask› - Cilt : Ya z › n M a t b a a c › l › k
Bayrampafla/‹stanbul (0-212) 565 01 22
Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
e-mail: betakitap@betakitap.com
www.betakitap.com

III
Haluk ve Füsûn’a

V
ÖNSÖZ
27.11.2007 tarihli ve 5718 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul
Hukuku Hakk›ndaki Kanun, 12 Aral›k 2007 tarihinde yürürlü¤e girdi. Kanunda,
yürürlükten kald›rd›¤› 2675 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve
Usul Hukuku Hakk›ndaki Kanunun hukukî yap›s› ve milletleraras› özel
hukuka temel yaklafl›m› aynen muhafaza edildi. 1982 tarihinden bu yana
yürürlükte kalan 2675 say›l› Kanunun baz› maddelerinde ço¤u pek önemli
olmayan de¤ifliklikler yap›ld› ve özellikle borçlar hukuku alan›nda, baz›
borç iliflkileri için özel maddeler kabul edildi. Bu yap›s› dikkate al›nd›-
¤›nda, 5718 say›l› Kanunun, “yeni” bir milletleraras› özel hukuk kanunu
olmaktan daha çok, 2975 say›l› Kanunda “de¤ifliklik” yapan bir Kanun niteli¤inde
oldu¤u anlafl›l›r.
Bu niteli¤ine ra¤men, bu 16. Bask›da, ilk sat›r›ndan son sat›r›na kadar
tekrar ele al›nmak, gerekli de¤ifliklikler yap›lmak ve eklenen maddeler
mümkün olan en genifl ölçüde aç›klanmak suretiyle, Kitap adetâ yeniden
yaz›lm›fl; tek kelimeyle yenilenmifltir.
Yenilenen kitab›n, hatas›z ve yanl›fls›z bask›s›n›n temin edilmesinde
büyük eme¤i geçen ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi araflt›rma görevlisi
Dr. Emre ESEN’e teflekkür borcumu burada yerine getirmek isterim.
Kitab›n dizgisini her bask›da oldu¤u gibi titizlikle yerin getiren
Gülgonca ÇARPIK’a ve bu Bas›’ya da süratle ve itinayla gerçeklefltiren
Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ne ve Say›n Seyhan SATAR’a yaln›z ben
de¤il, fakat okuyucu da teflekkür borçludur.
‹stanbul, Haziran 2008
Prof.Dr. Ergin NOMER

VI
Birinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
Devletler Hususî Hukuku ders kitab›m› ö¤renciler için haz›rlam›fl olmakla
beraber, ilerideki araflt›rmalar›nda faydal› olaca¤›n› tahmin etti¤im kaynak bilgilere
de mümkün oldu¤u ölçüde yer verdim. Kitab›n esas›n› devletler hususî hukukunun
genel teorisi teflkil etmektedir. Bu sebeple genifl ölçüde yabanc› literatürden
ve yabanc› mahkeme kararlar›ndan istifade etmek imkân› do¤du. Devletler
hususî hukukunun niteli¤i yabanc› hukuklardan mukayeseli hukuk metoduna
uygun flekilde yard›m görmeyi zaruri de k›lmaktayd›. Kitapda devletler hususî
hukukunun Türkiye'deki uygulamas›n› gösteren k›sm›, genel teoriye nisbetle daha
öz ve s›n›rl› olarak haz›rlanm›flt›r. Böylece devletler hususî hukukunun müesseselerini
ve ona hâkim olan genel prensip ve fikirleri tam olarak de¤erlendirmek
gayesine ulafl›lmaya çaba sarf edilmifltir.
‹kinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
‹stanbul, 15.10.1978
Kitab›n birinci bask›s›ndan bu yana geçen bir kaç y›l içerisinde devletler
hususî hukuku alan›nda beklenmedik ölçüde bir geliflme görülmüfltür. Hukukun
birlefltirilmesi çabalar› yo¤unluk kazan›rken, baz› ülkelerde devletler hususî hukuku
alan›nda yeni düzenlemeler yürürlü¤e girmifl, ‹sviçre, Almanya gibi di¤er
baz›lar›nda yeni kanun tasar›lar› haz›rl›klar› hemen hemen tamamlanm›flt›r. As›l
önemlisi devletler hususî hukuku ve milletleraras› usul hukuku alan›nda yeni bir
Kanun (Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun) Türk hukuk
hayat›na girmifltir.
Bunlar›n yan›nda millî hukuklarda, özellikle medenî kanunlarda yap›lan
de¤ifliklikler de devletler hususî hukuku problemlerini etkilmekte ve mahkeme
kararlar›na dayan›larak verilen misalleri ve çözüm tarzlar›n› eskimifl veya yürürlükten
kalkm›fl medenî hukuk düzenlemelerine ait hale getirmektedir.
Bu geliflmelerin ›fl›¤› alt›nda, yap›lmas› gereken zarurî de¤iflikliklere kitab›n
2. Bask›s›nda yer verilmifl olmakla beraber, yürürlükten kalkm›fl maddî hukuk
kaidelerine dayanan mahkeme kararlar›n› konu olan misaller, mevcut
sistemlerin devletler hususuî hukuku alan›nda ald›¤› çözüm flekillerine örnek olmalar›
itibariyle oldu¤u gibi b›rak›lm›flt›r.
Milletleraras› medenî usul hukuku, devletler hususî hukukunun komflu bir
hukuk dal›n› teflkil etmesine ra¤men, Türk hukukunda yeni kabul edilen Kanunun
da sistemi dikkate al›narak, bir "Ek" fleklinde, aralar›ndaki iliflkinin gerektirdi¤i
ölçüde Kitaba ilâve edilmifltir. Bu ilâve ile derslerde ö¤rencilerin duydu-
¤u bir ihtiyac›n giderilmesi gaye edinilmifltir.
‹stanbul, 15.7.1982

Dördüncü Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
VII
4 y›l› aflk›n bir süreden beri 2675 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul
Hukuku Hakk›ndaki Kanun yürürlüktedir. Bu dönem içerisinde Türk mahkemelerinde
bu Kanunun uygulanmas›nda dikkati çeken en önemli özellik, Kanunun
genellikle milletleraras› usul hukukuna iliflkin hükümlerinin kazanm›fl oldu¤u
canl›l›kt›r. Bu arada yabanc› mahkeme ilâmlar›n›n tan›nma ve tenfizi hükümleri
mahkemelerimizi en ziyade meflgul eden bir konu haline gelmifltir. Bu geliflmeye
uygun olarak, Kitab›m›z›n bu bask›s›nda "Milletleraras› Usul Hukuku" k›sm›
yeniden gözden geçirilerek belirli problemlere daha genifl yer verilmifltir.
Buna mukabil, özellikle yabanc› kanunlar›n da tatbikinin söz konusu olabilece¤i
devletler hususî hukuku kaidelerimizin uygulanmas›na, mahkemelerimizde
nadiren rastlanmaktad›r. Türk hâkimlerinin yabanc› bir hukuku uygulamada
duyduklar› tereddüdün bu konuda böyle k›s›r bir tatbikata sebep oldu¤unu zannetmekteyiz.
Milletleraras› iliflkilerin ço¤ald›¤› ve yabanc›lar›n da gerek aile hukuklar›na
gerekse ticarî munasebetlerine ait ihtilaflar›n› Türk mahkemelerine
emanet ettikleri bu geliflme döneminde hâkimlerimizin bu tereddütlerini en k›sa
zamanda yeneceklerini ümit ediyoruz.
‹stanbul, Ekim 1986
Onikinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
12. Bas›da esas yenili¤i, Kitab›n 11. Bas›s›n› ilk cümlesinden son cümlesine
kadar gözden geçiren de¤erli meslektafl›m Prof. Dr. Cemal fianl› ile birlikte
Kitaba konmas›n› gerekli gördü¤ümüz ilâveler teflkil etmektedir. Bu ilâveler ile,
devletler hususî hukuku alan›nda çal›flan uygulay›c› hukukçular›n beklentilerini
de en genifl ölçüde karfl›lam›fl oldu¤umuz inanc›nday›z. Ayr›ca, milletleraras›
doktrin alan›ndaki geliflmelerin belirli ölçüde de olsa Kitapta yer almas›nda,
Arafl. Gör. ‹nci Ataman-Figanmefle’nin, kendisine teflekkür borçlu oldu¤um katk›lar›
olmufltur. Kitab›n bask›s› safhas›nda, kitab›n okuyucu eline mükemmel ve
hatas›z bir flekilde geçmesini temin eden Emre Esen’e ve ayr›ca yard›mlar›n›
esirgemeyen F. Kerem Giray’a, Levent Yünlü’ye, Mine Tan’a, Dr. fianl› ile birlikte
teflekkür etmekteyiz.
‹stanbul, Ekim 2003

IX
‹Ç‹NDEK‹LER
ÖNSÖZ...........................................................................................................................V
‹Ç‹NDEK‹LER .............................................................................................................IX
KISALTMALAR.............................................................................................. XVII-XX
Devletler Hususî Hukukuna G‹R‹fi
§ 1. Kavram
I. Genel Olarak...............................................................................................................3
II. Kanunlar ‹htilaf› Kaideleri .........................................................................................4
1. Devletler Hususî Hukuku ......................................................................................4
a) Kavram ............................................................................................................4
b) Devletler Hususî Hukuku Kaideleri ve Maddî Hukuk Kaideleri....................8
c) Devletler Hususî Hukukunun Niteli¤i.............................................................9
d) ‹sim................................................................................................................20
2. Bölgeleraras› Hususî Hukuk ...............................................................................22
3. fiah›slararas› Hususî Hukuk ................................................................................27
4. Zamanlararas› Hususî Hukuk ..............................................................................29
5. Statü De¤iflikli¤i ("conflit mobile") ....................................................................31
§ 2. Devletler Hususî Hukukunun Komflu Alanlar›
I. Kamu Hukukuna Giren Komflu Alanlar..................................................................34
1. Milletleraras› Medenî Usul Hukuku....................................................................34
2. Di¤erleri...............................................................................................................36
II. Yabanc›lar Hukuku..................................................................................................39
III. Devletler Hukuku....................................................................................................40
1. Devletler Hukuku ile Devletler Hususî Hukuku Aras›ndaki S›n›r ‹liflkisi..........41
2. Devletler Hukuku ile Devletler Hususî Hukuku Aras›ndaki "Özel" ‹liflkiler .....43
IV. Anayasa Hukuku .....................................................................................................44
V. Karfl›laflt›rmal› Hukuk..............................................................................................47

X
§ 3. Devletler Hususî Hukukunun Tarihçesi
I. Statüler Teorisi (1300 - 1800) .................................................................................51
II. ‹lk Kanunlaflt›rma Hareketleri.................................................................................55
III. Devletler Hususî Hukukunun Modern Ça¤› ...........................................................55
IV. ‹slâm Hukukunda Kanunlar ‹htilaf› Kavram› ........................................................66
§ 4. Devletler Hususî Hukukunun Kaynaklar›
I. Genel Olarak............................................................................................................68
II. Kanunlar ..................................................................................................................68
III. Örf ve Âdet ve ‹çtihat Hukuku ...............................................................................69
IV. Milletleraras› Sözleflmeler.......................................................................................70
1. ‹ki Tarafl› Sözleflmeler ........................................................................................71
2. Çok Tarafl› Sözleflmeler ......................................................................................72
§ 5. Literatür
I. Türk Devletler Hususî Hukuku ................................................................................79
II. Yabanc› Literatür ......................................................................................................80
1. Kaynak Eserler .....................................................................................................80
2. Genel Eserler ........................................................................................................80
3. Karfl›laflt›rmal› Hukuk...........................................................................................84
4. Dergiler.................................................................................................................84
5. ‹lmî Kurulufllar .....................................................................................................85
B i rinci B ölüm
Devletler Hususî Hukukunun GENEL KISMI
§ 6. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Niteli¤i ve Nevileri
I. Maddî Hukuk Kaidelerine Gönderme (At›f)...........................................................89
II. Boflluklar .................................................................................................................91
III. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Kullan›lmas›.............................................93
IV. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Nevileri.....................................................97
§ 7. Ba¤lanma
I. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Unsurlar›.................................................101
II. Ba¤lanma Konusu ve Yorumu (Vas›fland›rma) ....................................................101
1. Kavram ..............................................................................................................101

XI
2. Vas›fland›rma Hukuku.......................................................................................104
III. Ba¤lanma Noktas› ve Yorumu ..............................................................................109
1. Kavram ..............................................................................................................109
2. Yorum.................................................................................................................110
IV. fiahsî Statü (Ahkâm› fiahsiye) — Kifli Halleri......................................................113
§ 8. fiahsî Statünün Ba¤lanma Noktalar› : Tabiiyet,
‹kametgâh veya Mutad Mesken
I. Genel Olarak...........................................................................................................117
II. Tabiiyet (Vatandafll›k).............................................................................................120
1. Kavram ..............................................................................................................120
2. Birden Fazla Tabiiyet (sujets mixtes)................................................................120
3. Tabiiyetsizlik......................................................................................................122
4. Mülteciler...........................................................................................................123
III. ‹kametgâh..............................................................................................................123
IV. Mutad Mesken.......................................................................................................125
§ 9. Hileli Ba¤lanma : Devletler Hususî Hukukunda
Kanuna Karfl› Hile ("fraus legis")
I. Kavram ...................................................................................................................127
II. Hukukî Durum ve Çözüm ......................................................................................129
§ 10. Normlar Çeliflkisi ve ‹ntibak (“adaptation”)
I. Problem...................................................................................................................136
II. Normlar Çeliflkisi ...................................................................................................137
1. Norm Kümelenmesi............................................................................................137
2. Norm Eksikli¤i ...................................................................................................138
3. Di¤er Uyumsuzluklar .........................................................................................138
§ 11. Önmesele ("Vorfrage")
I. Kavram ...................................................................................................................140
II. Çözüm ....................................................................................................................142
III. Statü Kararlar› ..................................................................................................... 145
§ 12. ‹ade - At›f ve Devam Eden - At›f ("renvoi")
I. Kavram ..................................................................................................................147

XII
II. Renvoi Probleminin Geliflimi................................................................................148
III. Çözüm ...................................................................................................................154
§ 13. Kamu Düzeni ("ordre public")
I. Kavram ..................................................................................................................163
II. Kamu Düzeninin Görevi .......................................................................................169
III. Kamu Düzeninin Müdahalesine ‹liflkin Baz› Özellikler.......................................173
IV. Kamu Düzeni Müdahalesinin Sonuçlar› ...............................................................180
V. Yabanc› Kamu Düzeni ...........................................................................................183
VI. Do¤rudan Uygulanan Kurallar .............................................................................185
§ 14. Yabanc› Hukukun Tatbiki
I. Genel Olarak..........................................................................................................187
II. Yabanc› Hukukun Tesbiti ......................................................................................189
III. Temyiz Mahkemesinde Yabanc› Hukuk ...............................................................198
‹kinci B ölüm
Devletler Hususî Hukukunun ÖZEL KISMI
§ 15. Türk Devletler Hususî Hukukunun Ba¤lama Kurallar›
I. Genel Olarak..........................................................................................................203
1. 1330 Tarihli Muvakkat Kanun .........................................................................203
2. Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu.......................................205
II. Genel Hükümler...................................................................................................206
1. Hukukî ‹fllemlerde fiekil...................................................................................206
2. Zamanafl›m› ......................................................................................................212
III. fiahs›n Hukuku Alan›nda ......................................................................................215
1. Gerçek fiah›slar..................................................................................................215
a) Hak Ehliyeti ..................................................................................................215
b) Fiil Ehliyeti ...................................................................................................219
2. Tüzel Kifliler .....................................................................................................227
IV. Aile Hukuku Alan›nda..........................................................................................232
1. Kar› Koca Hukuku ...........................................................................................232
a) Niflanlanma....................................................................................................232
b) Evlilik............................................................................................................234
aa) Evlili¤in Maddî fiartlar› ..........................................................................235
bb) Evlili¤in fieklî fiartlar›............................................................................244

XIII
c) Boflanma......................................................................................................251
d) Evlili¤in Genel Hükümleri .........................................................................259
e) Mal Rejimleri..............................................................................................261
2. Soyba¤› (Nesep) Hukuku ...............................................................................263
a) Soyba¤›n›n Kurulmas› (Nesep Statüsü)......................................................264
b) Soyba¤›n›n ‹ptali ........................................................................................271
c) Ana-Baba-Çocuk Aras›ndaki ‹liflkiler (Soyba¤›n›n Hükümleri) ................271
3. Evlâd Edinme .................................................................................................272
4. Nafaka ............................................................................................................278
5. Vesâyet Hukuku..............................................................................................280
V. Miras Hukuku Alan›nda.......................................................................................282
VI. Eflya Hukuku Alan›nda ........................................................................................291
1. Lex Rei Sitae...................................................................................................291
2. Uygulama Alan›...............................................................................................293
3. Statü De¤iflikli¤i (Conflit Mobile) ..................................................................295
4. Lex Rei Sitae Kaidesinin ‹stisnalar›................................................................298
a) Res in transitu (Tafl›nmakta olan mallar)....................................................298
b) Tafl›ma Araçlar› (Nakil Vas›talar›) ..............................................................298
c) Maddî Olmayan Mallar...............................................................................299
VII. Borçlar Hukuku Alan›nda....................................................................................301
1. Akitler (Sözleflmeler).......................................................................................305
a) Genel Olarak...............................................................................................305
b) ‹rade Muhtariyeti Esas›...............................................................................306
c) Hukuk Seçimi .............................................................................................309
d) Hukuk Seçiminin Yoklu¤unda Uygulanacak Hukuk ................................ 313
e) Akit Statüsünün Kapsam› ...........................................................................321
f) Özel Akit Tipleri..........................................................................................324
2. Haks›z Fiiller...................................................................................................337
3. Sebepsiz Zenginleflme.....................................................................................348
Üç üncü B ölüm
M‹LLETLERARASI MEDENÎ USUL HUKUKU
§ 16. Kavram
I. Genel Olarak...........................................................................................................353
II. Milletleraras› Usul Hukukunun Nitelikleri ............................................................363
§ 17. Lex Fori Prensibi
I. Genel Olarak..........................................................................................................368

XIV
II. Lex Fori'nin Etki Alan›..........................................................................................374
III. ‹sbat Hukukunda "Lex Fori" Prensibi...................................................................376
§ 18. Vas›fland›rma
I. Genel Olarak...........................................................................................................386
II. Çözüm ....................................................................................................................386
§ 19. Maddî Hukuk ile ‹liflki
I. Genel Olarak...........................................................................................................395
II. Karfl›l›kl› Etki Alanlar› ...........................................................................................396
§ 20. Milletleraras› Yetki
I. Kavram ...................................................................................................................399
II. Kapsam...................................................................................................................400
1. Yarg› Yetkisi.......................................................................................................400
2. Yarg› Yetkisinin S›n›rlar›: Yarg› Muafiyeti........................................................403
a) Devletin Yarg› Muafiyeti ..............................................................................403
b) Devlet Temsilcilerinin Yarg› Muafiyeti ........................................................410
c) Yabanc› Mahkeme Kararlar›n›n Yarg› Muafiyeti..........................................417
3. De¤erlendirme ve Sonuç ..................................................................................417
§ 21. Türk Milletleraras› Yetki Sistemi
I. Genel Olarak..........................................................................................................421
II. Milletleraras› Yetkinin S›n›rlar›.............................................................................422
III. Milletleraras› Derdestlik ......................................................................................426
§ 22. Milletleraras› Yetki Kaideleri
I. Genel Olarak...........................................................................................................429
II. Türk Milletleraras› Yetki Kaideleri ........................................................................430
1. ‹ç Hukukun Yetki (Selâhiyet) Kaideleri .............................................................430
2. Türklerin Kifli Hallerine ‹liflkin Davalar ............................................................436
3. Yabanc›lar›n Kifli Hallerine ‹liflkin Baz› Davalar ...............................................441
4. Miras Davalar› ....................................................................................................442
5. ‹fl Sözleflmelerinden Do¤an Davalar ..................................................................443
6. Tüketici Sözleflmelerinden Do¤an Davalar ........................................................443
7. Sigorta Sözleflmelerinden Do¤an Davalar..........................................................444
8. ‹stisnaî Hallerde Milletleraras› Yetki..................................................................444
a) Kamu Düzeninin Müdahalesi ...................................................................... 444

XV
b) Millî Mahkemelere Müracaat Edememe .................................................... 445
9. Milletleraras› Yetkisizlik ‹tiraz› ..........................................................................446
10. Yetki Anlaflmas› ..................................................................................................447
a) Yetki Anlaflmas› ile Türk Mahkemelerinin Milletleraras› Yetkisinin
Kabulü .......................................................................................................... 447
b) Yetki Anlaflmas› ile Yabanc› Mahkemelerin Yetkili Kabul Edilmesi ......... 449
11. Forum non conveniens .......................................................................................456
§ 23. Teminat
§ 24. Yabanc› Mahkeme Kararlar›n›n Tan›nmas› ve Tenfizi
I. Genel Olarak...........................................................................................................463
1. Tan›ma ................................................................................................................464
2. Tenfiz ..................................................................................................................465
II. Türk Hukukunda Tan›ma ve Tenfiz........................................................................466
§ 25. Milletleraras› Tahkim
I. Tahkimin Unsurlar›...............................................................................................499
II. Hakem Mahkemesinin Tatbik Edece¤i Hukuk ....................................................502
III. Daimî (Kurumsal) ve Ad-hoc (Geçici) Hakem Mahkemeleri .............................502
IV. Millî ve Yabanc› Hakem Kararlar›.......................................................................504
V. Tenfiz ....................................................................................................................507
VI. Hakem Mütalâalar› (Hakem Bilirkifli Kararlar›) .................................................514
VII. Türk Milletleraras› Tahkim Hukuku ................................................................. 515
§ 26. Milletleraras› Adlî Yard›m
I. Milletleraras› ‹stinabe.............................................................................................522
II. Tebligat ...................................................................................................................524
K a n u n l a r
23 fiubat 1330 tarihli Türkiye'de Bulunan Yabanc›lar›n Hukuk ve Vazifeleri
Hakk›nda Muvakkat Kanun, m. 4...............................................................................529
Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun...................................530
Bibliyografya...............................................................................................................549
Madde ‹ndeksi.............................................................................................................571
Milletleraras› Sözleflmeler ‹ndeksi..............................................................................577
Kavram ‹ndeksi ...........................................................................................................579

XVII
K I S A LT M A L A R
AB
ABD
ABGB (AllgBGB)
AcP
AD
AET
AfP
AHFD
A‹HM
A‹HS
BAG
Batider
BGB
BGE
BGH (BGHZ)
Bkz. (bkz.)
BayObLG
BVerfG
Cass. Civ.
Cass. Req.
CC
CIEC
Clunet
DHH
DIP
Dip n. (dip n.)
: Avrupa Birli¤i
: Ankara Barosu Dergisi
: Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch
: Archiv für civilistische Praxis
: Adalet Dergisi
: Avrupa Ekonomik Toplulu¤u (Avrupa Toplulu¤u)
: (Archiv für Presserecht) Zeitschrift für Medien- und
Kommunikationsrecht
: Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi
: Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi
: Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi
: Bundesarbeitsgericht
: Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
: Bürgerliches Gesetzbuch
: Entscheidungen des schweizerischen Bundesgerichts,
Amtliche Sammlung
: Bundesgerichtshof (Entscheidungen des
Bundesgerichtshofes in Zivilsachen)
: Bak›n›z
: Bayerisches Oberstes Landesgericht
: Bundesverfassungsgericht
: Cour de Cassation, Chambre Civile
: Cour de Cassation, Chambre des Requêtes
: Code civil, Codice civile, Codigo civil
: Commission Internationale de l’Etat Civil
: Journal du droit international
: Devletler Hususî Hukuku
: Droit international privé, diritto internazionale privato,
derecho internacional privato
: Dip not

XVIII
D.P.
: Recueil Dalloz, Recueil périodique et critiqe de
Jurisprudence, de Législation et de Doctrine
EGBGB
: Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch
EheG
: Ehegesetz
FamRZ
: Zeitschrift für das gesamte Familienrecht
Fschr
: Festschrift
GrZS
: Grosser Senat in Zivilsachen
GÜHFD
: Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
HUMK
: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
‹BD
: ‹stanbul Barosu Dergisi
‹BK
: ‹çtihad› Birlefltirme Karar›
ICSID
: International Center for the Settlement of Investment
Disputes
‹HD
: ‹fl Hukuku Dergisi
‹HFM
: ‹stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas›
‹K‹D
: ‹lmî ve Kazaî ‹çtihatlar Dergisi
IntRDipl.
: Internationales Recht und Diplomatie
IPR
: Internationales Privatrecht
IPRax
: Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts
IPR-G
: Gesetz über das internationale Privatrecht [Devletler
Özel Hukuku Hakk›nda Kanun]
IPRspr.
: Die deutsche Rechtsprechung auf dem Gebiete des
internationalen Privatrechts
IStR
: Internationales Steuerrecht
JA
: Juristische Arbeitsblätter
JherJb
: Jherings Jahrbücher für die Dogmatik des Bürgerlichen
Rechts
JW
: Juristische Wochenschrift
JZ
: Juristen Zeitung
K. : Kanun, Karar
L.R.A.
: Locus regit actum
M. (m.) : Madde
MHAUM
: Mukayeseli Hukuk Araflt›rmalar› Dergisi
MHB
: Milletleraras› Hukuk ve Milletleraras› Özel Hukuk
Bülteni
MK
: Medenî Kanun
MÖHUK
: Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda
Kanun
MTK
: Milletleraras› Tahkim Kanunu
MUK
: Medenî Usul Kanunu

XIX
MuvK
: Türkiye'de Bulunan Yabanc›lar›n Hukuk ve Vazifeleri
Hakk›nda Muvakkat Kanun
n. : Not
NAG
: Bundesgesetz betreffend die zivilrechtlichen Verhältnisse
der Niedergelassenen und Aufenthalter
NJW
: Neue Juristiche Wochenschrift
N.Y.
: New York Reports
OGH
: Oberster Gerichtshof
OLG
: Oberlandesgericht
OR
: Schweizerisches Obligationenrecht
PIL
: Private International Law
RabelsZ
: Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales
Privatrecht
Rec. (des cours)
: Recueil des cours de l'Acedemie de droit international de
La Haye
Rev. crit. dr. i.p.
: Revue critique de droit international privé
R.G.
: Resmî Gazete
RG
: Reichsgericht
RGZ
: Entscheidungen des Reichtsgerichts in Zivilsachen
RIW
: Recht der Internationalen Wirtschaft
RKD
: Resmi Kararlar Dergisi
Rpfleger
: Der deutsche Rechtspleger
s. : sayfa
SchweizJahrbintR : Schweizerisches Jahbuch für internationales Recht
Sirey
: Recueil général des lois et des arrêts fondé par J.B. Sirey
StAZ
: Das Standesamt, Zeitschrift für Standesamtswesen
t. : tarihli
TBBD
: Türkiye Barolar Birli¤i Dergisi
TBK
: Türk Borçlar Kanunu
TK
: Ticaret Kanunu
TMK
: Türk Medenî Kanunu
Trib.
: Tribunal, Tribunale
TYK
: Tatbikatta Yarg›tay kararlar›
UNCITRAL
: United Nations Commission on International Trade Law
VatK
: Vatandafll›k Kanunu
VerschG
: Verschollenheitsgesetz
VersR
: Versicherungsrecht
vd.
: ve devam›
VR
: Verwaltungsrundschau
v.s.
: vesaire

XX
Yar. ‹BHGK.
Yar. 2. HD.
Yar. ‹‹D.
YD
YHD
YKD
WM
ZfRV
ZGB
ZvglRW
ZZP
: Yarg›tay ‹çtihad› Birlefltirme Hukuk Genel Kurulu
: Yarg›tay 2. Hukuk Dairesi
: Yarg›tay ‹cra-‹flas Dairesi
: Yarg›tay Dergisi
: Yasa Hukuk Dergisi
: Yarg›tay Kararlar› Dergisi
: Wertpapier-Mitteilungen
: Zeitschrift für Rechtsvergleichung, Wien
: Zivilgesetzbuch
: Zeitschrift für vergleichende Rechtswissenschaft
: Zeitschrift für Zivilprozess