Pamuk İpliği Sektör Araştırması - Türkiye Kalkınma Bankası

ilk dönemlerine kadar sürdürmüştür. Özellikle 1980 sonrasında pamuk ipliği üretiminde
yaşanan hızlı büyümenin ardından, 1993 yılına gelindiğinde, üretim bir önceki yıla göre % 6
oranında düşüşle 550 bin tondan 517,600 tona inmiştir. Bu düşüşün temel nedeni, ham pamuk
ihracatında kaydedilen büyük sıçrama ve yurtiçi pamuk fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerine
çıkması olmuştur (Bodgener, 1997: 24). Diğer taraftan, dünyada üretim kapasitesinin hızla
yukarıya tırmanması, kâr marjlarının azalması, teknolojik gelişmelerin eski makinelerin
rekabet gücünü kırması ve yurtiçi işçilik maliyetlerindeki hızlı artışlar da pamuk ipliği
üretimini engelleyici nedenler arasında gösterilmiştir (Özer, 1997: 27).
Bu gelişmelerin ardından, üretim 1994 ve takip eden yıllarda yeniden canlanmaya başlamış ve
son yıllarda realize edilen büyük boyutlu yatırımların meyveleri alınmaya başlamıştır. Yapılan
tahminler, 1998 yılı üretiminin 790 bin ton yöresinde gerçekleşeceği yönündedir.
Türkiye pamuk ipliği üretimi ve kapasite kullanım oranları (KKO) Tablo 17’de yer
almaktadır.
TABLO 17 : TÜRKİYE PAMUK İPLİĞİ ÜRETİMİ VE KKO (1990-98)
Yıllar 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Üretim (ton) 495,000 520,000 550,000 517,600 560,000 600,000 690,000 758,000 790,000*
KKO (%) 74.4 71.5 69.8 61.6 61.4 59.4 57.5 53.5 52.6
* Tahmin.
KAYNAK : Özer (1997); DPT (1998); Anson (1999).
1980-90 periyodunda yaklaşık % 80-90’lar civarında seyreden ortalama kapasite kullanım
oranları, izleyen dönemde irtifa kaybetmeye başlamış, 1995’ten itibaren de % 60’ların altına
inmiştir. Bu düşüşün altında yatan nedenler arasında; eski AT (şimdiki AB) ülkelerinin 1991
yılından itibaren Türk pamuk ipliği ihracatı üzerine koymuş oldukları % 12.1 oranındaki antidamping
vergisi, uzak doğu ülkelerinden, rekabet edilmesi son derece güç fiyatlarla
Türkiye’nin hedef pazarlarına yönelik arz, Türkiye’nin önemli pazarları arasında yer alan
Almanya ve Fransa gibi belli başlı Avrupa ülkelerinde yaşanan iktisadî resesyon, eski
Yugoslavya ve Doğu Avrupa ülkelerinin Türkiye’ye ciddî rakip olarak piyasaya girmeleri ve
yapılan yeni yatırımlar makine parkının yaşını gençleştirirken üretimin buna ayak
uyduramaması gösterilebilir. Bu olumsuz gelişmeler bir araya geldiğinde, ihracata dayalı bir
gelişme çizgisine sahip tekstil endüstrisinin genelinde ve dolayısıyla pamuk ipliği alt
sektöründe, kapasite kullanım oranlarının gerilemesi de kaçınılmaz olmuştur.
36