Pamuk İpliği Sektör Araştırması - Türkiye Kalkınma Bankası

1994 yılı başlarında alınan iktisadî kararlar çerçevesinde; TL’nın hızlı devalüasyonu
sayesinde, Türkiye orijinli pamuk ipliği fiyatlarının denizaşırı piyasalarda daha rekabetçi hale
getirilmesi ihracatı körüklemiş ve 1993-1994 yılları arasında ihracat % 174 artarak 31,637
tondan 86,802 tona ulaşmıştır (Bkz. Tablo 18).
TABLO 19 : TÜRKİYE PAMUK İPLİĞİ DIŞ TİCARETİ (1990-98)
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 *
İhracat 68,020 56,984 32,866 31,637 86,802 39,733 44,534 70,000 77,000
İthalat 30,810 27,667 26,943 62,132 53,289 58,795 43,000 41,000 42,000
* Tahmin.
KAYNAK : DTM; DPT (1995, 1996, 1998).
Ne var ki, 1995 yılına gelindiğinde yüksek düzeylerde seyreden yurtiçi ham pamuk fiyatları
bu rekabet üstünlüğünü törpülemiş, ihracat % 54 oranında küçülerek 39,733 tona gerilemiştir.
1996 yılında AB ile gerçekleştirilen gümrük birliği, Türk tekstil ürünleri üzerindeki kotaların
kaldırılmasını sağlamış ve sektör ihracat artışı konusunda büyük bir beklentiye girmiştir. Söz
konusu gelişmelerin rakamlara yansıması fazla gecikmemiş ve ihracat 1996’da 44 bin tonun
üzerine çıkmış; 1997 yılı itibariyle de 70 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bununla beraber,
yakın geçmişte yaşanan Asya ve Rusya orijinli krizler, son derece rekabetçi ve dış etkenlere
açık iplik sektörünü olumsuz etkilemekte gecikmemiştir. Nitekim, 1998 yılı için tahmin edilen
ihracat artışı sadece % 10 olmuştur.
Sektörde yaşanan bu olumsuz gelişmelerin belli başlı nedenleri ise şöyle sıralanmaktadır
(Bodgener, 1997: 25):
- 1996 yılı başından itibaren kotaların kaldırılmış olmasına rağmen, AB, Türk pamuk
ipliği ihracatına koymuş olduğu % 12.1 oranındaki anti-damping vergisi uygulamasını
sürdürmüştür. Bu oran, Avrupa Birliği’nin üçüncü ülkelerden gerçekleştirdiği ithalata
koymuş olduğu ithalat vergisinin iki katıdır.
- İktisadî resesyon, Almanya, İtalya ve Fransa gibi Türkiye’nin büyük pamuk ipliği
ihraç piyasalarındaki talebi olumsuz etkilemiştir.
- Türkiye, eski Yugoslavya ve Doğu Avrupa’dan kaynaklanan, artan bir rekabetle yüz
yüze kalmıştır.
38