Pamuk İpliği Sektör Araştırması - Türkiye Kalkınma Bankası

Büyük oranda dışa bağımlı sektörlerin yüz yüze geleceği en ciddî açmaz, kuşku yok ki, dış
pazarlarda çeşitli nedenlerle oluşabilecek olumsuz atmosferdir. Dış ticaret performansı
bakımından uluslararası pazarlara bağımlılığı açık olan tekstil-konfeksiyon ve dolayısıyla da
pamuk ipliği sektörü, dış pazar daralmaları sonucu önemli tahribatlara maruz kalabilmektedir.
İhracatımızın yaklaşık olarak yarısının gerçekleştirildiği Avrupa Birliği pazarında karşı
karşıya kalınan anti-damping vergisi uygulaması, Türk pamuk ipliği sektörünün önünde duran
ve acil çözüm bekleyen sorunların başında yer almaktadır. Dış pazar daralmasına yol açan
diğer bir önemli sorun da öngörülmeleri kolay olmayan iktisadî-finansal krizlerdir. En yakın
örneği önce Uzak Doğu Asya’da ve akabinde de Rusya’da yaşanan ve kısa sürede pek çok
ekonomiyi olumsuz yönde etkileyen bu tür krizler, tekstil sektörümüzün ihracat kabiliyetini
büyük ölçüde sınırlandırmaktadır. Bu durum, sektörde üretimin ve dolayısıyla kapasite
kullanımının düşmesiyle sonuçlanmakla birlikte, sektördeki firmaların kendi sermaye ve
finans yapılarına göre krizlerden etkilenme dereceleri de farklılık arz edebilmektedir.
Sektör için uzun süredir tehdit oluşturan düşük fiyatlı Uzak Doğu Asya menşeli iplik ve
dokuma, yukarıda değinilen Asya krizi sonucunda, bu ülkelerin para birimlerini büyük
boyutlarda devalüe etmeleriyle daha da ucuz hale geleceğinden, yerli üreticileri güç durumda
bırakabilecektir. Özellikle open end iplikçiliğinde son yıllarda yapılan büyük ölçekli
yatırımlarla üretim patlaması yaşanmış ve iplik fiyatları, kimi zaman, maliyet fiyatlarına kadar
gerilemiştir. Zaten, open end iplik üretimini en maliyetli gerçekleştiren ülke konumundaki
Türkiye’nin, bu gelişmeden büyük zarara uğrayacağı açıktır.
Öte yandan, pamuk ipliği alt sektörünü de ihtiva eden Türkiye tekstil-konfeksiyon sektörü,
uluslararası piyasalarda, belli başlı rakipleri karşısında pek çok avantaja sahip bir iktisadî
alandır. Ülkenin coğrafi konumu, sektöre, Avrupa pazarlarına uzak doğulu rakiplerinden daha
düşük taşıma maliyetli ve daha süratli bir şekilde mal teslimi imkânı sunmaktadır. Bir bütün
olarak tekstil sektörünün pazarlara ürün teslim süresi, Türkiye’nin en büyük rakibi
konumundaki Çin’den (Kıta Çini) çok daha kısadır. Türkiye, aynı zamanda, orta doğu ülkeleri
ve eski Sovyetler Birliği ülkeleri gibi yüksek potansiyel vaat eden gelişmekte olan piyasalara
yakın bir yerde bulunmasının avantajlarına da sahiptir.
Pamuk ipliği üretimine ilişkin olarak bugün için gelinen noktada yapılması gereken, yeni
kapasite artışı sağlayacak yatırımları değil, sofistike ürün imalatına yönelik modernizasyon
42