Vahyî Divanı ve İncelenmesi - e-Kitap - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ÖNSÖZ
Mimarlık, nasıl taşı ve mermeri kesip yontarak, onlara türlü geometrik
biçimler vererek, yatay ve dikey konumlarda dengeli ve simetrik yapılar kurma
sanatı ise; şairlik de sözcükleri seçip ayırarak, dizip düzenleyerek, onlara eşit ve
karşıt anlatım biçimleri oluşturarak söz söyleme sanatıdır. Bu açıdan bakıldığında
divan şiiri bir tür söz mimarlığı, divan şairleri de hiç kuşkusuz birer söz mimarıdır.
Bu çalışmanın konusu, XVII. yüzyıl şairlerinden Vahyî’nin bilinen tek eseri
Dîvân’ı ve incelemesidir. Öncelikle Vahyî’nin hayatı hakkındaki bilgiler toplanarak
değerlendirilmiş, üzerinde bugüne değin her hangi bir bilimsel çalışma yapılmamış
olan Dîvân’ının karşılaştırmalı metni oluşturulmuş ve eser bilimsel metotlarla
incelenerek şairin, Türk edebiyatındaki yeri ortaya konmağa çalışılmıştır.
Çalışma, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Vahyî’nin hayatı
hakkında bilgi verilmiş ve edebî kişiliği incelenmiştir.
İkinci bölümde, metin biçim açısından ele alınmıştır. Bu bölümde “Vezin”,
“kafiye”, “redif” ve “nazım biçimleri” incelenmiştir. Burada kimi konular hem
anlaşılmayı hem de faydayı kolaylaştıracağı düşüncesiyle tablolarla ifade edilmiştir.
Üçüncü bölümde, metin biçim özellikleri açısından incelenmeğe çalışılmıştır.
Bu bölüm, Dîvân’dan çıkan verilere göre, “dinî öğeler”, “tasavvufî terim ve
kavramlar”, “tarihî ve efsanevî öğeler”, “sosyal hayat”, “başlıca işlenen konular”,
“özlü sözler ve deyimler” başlıkları altında işlenmiştir. Söz konusu çalışmada, “dinî
öğeler”, “tasavvufî terim ve kavramlar”, “tarihî ve efsanevî öğeler” alfabetik olarak
geçtikleri yerlerle birlikte verilmiştir.
Dördüncü bölüm, “Divanın Belâgat Açısından İncelenmesi”ne ayrılmıştır. Bu
bölümde belirlenen belâgat kusurları örnekleriyle birlikte ortaya konulmuş ve edebî
sanatlar tespit edilmeğe çalışılmıştır. Burada daha çok fesahat üzerinde durulmuştur.
iv