02 Harita 12-24.cdr
02 Harita 12-24.cdr
02 Harita 12-24.cdr
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
HARİTADA UZUNLUK HESAPLAMA<br />
Bu bölümde harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzaklığın ölçek yardımı<br />
ile<br />
hesaplanmasını<br />
öğreneceksiniz.<br />
<strong>Harita</strong>larda iki nokta arasındaki en kısa uzaklık kuşuçuşu<br />
mesafe olarak adlandırılmaktadır.<br />
Çizim A'dan ve ölçekten<br />
yararlanarak Girne-Lefkoşa<br />
arasındaki kuş uçuşu mesafenin<br />
ne kadar olduğunu<br />
hesaplayalım.<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
A<br />
GİRNE<br />
Cetvelimizle Lefkoşa ve Girne<br />
arasındaki mesafenin kaç cm<br />
olduğunu ölçelim. Bu mesafenin<br />
yaklaşık 5.2cm olduğunu<br />
bulalım.<br />
Cetvelimizi 0'dan başlamak üzere<br />
çizik ölçeğin üzerine yerleştirip<br />
5.2cm'nin gerçekte<br />
18 km'ye karşılık geldiğini<br />
bulalım.<br />
0<br />
0<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
-<strong>12</strong>-
Etkinlik A<br />
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
1. Çizim B'den ve ölçekten yararlanarak aşağıdaki yerler arasındaki kuş uçuşu mesafeleri<br />
bırakılan boşluklara yazınız.<br />
Kıbrıs Fiziki <strong>Harita</strong>sı<br />
B<br />
K<br />
Ölçek<br />
0 10 20 30 40 50km<br />
Haspolat-Gazimağusa<br />
Gemikonağı-Serhatköy<br />
Tatlısu-Yeşilköy<br />
Vadili-Serdarlı<br />
Karşıyaka-Lefke<br />
Lefkoşa-Gaziköy<br />
Yılmazköy-Güzelyurt<br />
Dipkarpaz-Kalecik<br />
Alsancak-Sadrazamköy<br />
Kayalar-Girne<br />
-13-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Etkinlik B<br />
1- Aşağıdaki yerlerin kuş uçuşu uzaklıklarını çizim C'den yararlanarak yazınız.<br />
Türkiye Siyasi <strong>Harita</strong>sı<br />
C<br />
İstanbul-Ankara<br />
İzmir-Balıkesir<br />
Antalya-Malatya<br />
Bursa-Kayseri<br />
Diyarbakır-Erzurum<br />
Trabzon-Kayseri<br />
Diyarbakır-Konya<br />
Edirne-Konya<br />
Samsun-Zonguldak<br />
Adana-Erzurum<br />
-14-
Etkinlik C<br />
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
1. Aşağıdaki yerlerin kuşuçuşu uzaklıklarını <strong>Harita</strong> D'den yararlanarak hesaplayınız.<br />
D<br />
Bazı Başkentleri Gösteren Dünya <strong>Harita</strong>sı<br />
Varşova<br />
Moskova<br />
Lizbon<br />
Madrid<br />
Ankara<br />
Tahran<br />
İslamabad<br />
Pekin<br />
Seul<br />
Riyad<br />
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 km<br />
Washington D.C.- Lima<br />
Brasilla - Buenos Aires<br />
Lizbon - Ankara<br />
Pekin - Colombo<br />
Madrid - Tahran<br />
Moskova - İslamabad<br />
Jakarta - Canberra<br />
Wellington - Tokyo<br />
Seul - Singapur<br />
2. Başkentlerin karşısına bırakılan boşluklara bulundukları ülkeyi yazınız.<br />
Başkent Ülke Başkent Ülke Başkent Ülke<br />
Washington D.C.<br />
Lima<br />
Brasilla<br />
Buenos Aires<br />
Lizbon<br />
Ankara<br />
Pekin<br />
Colombo<br />
Madrid<br />
Tahran<br />
Moskova<br />
İslamabad<br />
Jakarta<br />
Canberra<br />
WellingtonTokyo<br />
Seul<br />
Singapur<br />
Pretoria<br />
-15-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Akarsular ve yollar kıvrımlı özelliklere sahip oldukları için kuş uçuşu mesafelerinin hesaplanması<br />
gerçek uzunluklarını yansıtmamaktadır. Bu yüzden değişik ölçüm metodları kullanılmaktadır.<br />
Kıvrımlı özelliğe sahip mesafeleri ölçerken ip veya kağıt kullanmanızı öneririm.<br />
1 2<br />
Öncellikle kıvrımları<br />
harflerle ayıralım<br />
A'dan B'ye kadar olan mesafeyi<br />
kağıdımıza işaretleyelim<br />
D<br />
D<br />
B<br />
C<br />
B<br />
C<br />
A<br />
A<br />
3 4<br />
B'den C'ye kadar olan<br />
mesafeyi kağıdınıza<br />
işaretleyelim<br />
D<br />
B<br />
C<br />
C'den D'ye kadar olan<br />
mesafeyi kağıdınıza<br />
işaretleyelim<br />
A<br />
A<br />
B<br />
C<br />
C<br />
D<br />
5<br />
Kağıdımızı çizik ölçeğin üzerine yerleştirerek<br />
işaretlediğimiz mesafenin gerçekte kaç km'ye karşılık<br />
geldiğini bulalım.<br />
Ölçek<br />
0 1 2 3 4 5 Kilometre<br />
Sonuç olarak A ile D arası<br />
gerçekte 4.5 km. dir.<br />
Etkinlik D<br />
E<br />
Ölçek<br />
0 10 20 30 40 50 Kilometre<br />
1. Çizim E'deki kıvrımlı çizgiyi harfleri kullanarak ayırınız.<br />
2. Kıvrımlı çizginin yaklaşık olarak gerçek mesafesini ölçeği kullanarak yazınız.<br />
-16-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Çizik ölçek gibi diğer bir ölçek türü olan kesir ölçekten de<br />
yararlanarak mesafeleri hesaplayabiliriz. Kesir ölçeğin<br />
payı daima bir olarak gösterilir paydası ise küçültme<br />
oranına göre değişir. Paydadaki rakam büyüdükçe<br />
haritanın ölçeği küçülür ve gösterdiği ayrıntı azalır.<br />
Örneğin gerçek uzunlukları 500 000 kat küçültülerek<br />
haritaya geçirirsek o haritanın ölçeği 1/500 000 olur.<br />
1 cm harita uzunluğu<br />
500 000 cm gerçek uzunluk<br />
<strong>Harita</strong>daki 1cm gerçekte 500 000 cm<br />
<strong>Harita</strong>daki 1cm gerçekte 5000 m<br />
<strong>Harita</strong>daki 1cm gerçekte 5 km'dir.<br />
Kilometre<br />
Hektametre<br />
Dekametre<br />
Metre<br />
Desimetre<br />
Santimetre<br />
Milimetre<br />
km<br />
hm<br />
dam<br />
m<br />
dm<br />
cm<br />
mm<br />
Etkinlik E<br />
1. Aşağıdaki kesir ölçekleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.<br />
1/10 000 1/100 000 1/8000 1/1 500 000<br />
................. ................... ................. .......................<br />
2. Aşağıdaki kesir ölçeklerden hangisi daha çok ayrıntı göstermektedir?<br />
Nedenini açıklayınız.<br />
1/16 000 1/<strong>12</strong>0 000 1/8000 1/1 540 000<br />
-17-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
<strong>Harita</strong>da aralarındaki mesafenin 6 cm<br />
olduğu Kanlıköy-Beyköy arasının kuş<br />
uçuşu uzaklığının kaç km olduğunu<br />
oran orantı yöntemi ile hesaplayabiliriz.<br />
F<br />
1 cm 350 000 cm<br />
6cm<br />
?cm<br />
x= 6 x 350 000<br />
1<br />
= 2100 000 cm = 21 km'dir<br />
0<br />
1 2 3 4 5 6<br />
0<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Gerçek uzaklıklar genelde km olarak ifade edildiğinden bulunan cevap km'ye çevrilir.<br />
O halde gerçekte 2100 000 cm olarak bulunan Kanlıköy-Beyköy arası kuş uçuşu uzaklık<br />
21 km'dir.<br />
Etkinlik F<br />
1. Aşağıdaki yerler arasındaki kuş uçuşu mesafeleri kesir ölçekten ve cetvellerinizden<br />
yararlanarak hesaplayınız.<br />
Hamitköy - Güngör<br />
Alayköy - Türkeli<br />
Dağyolu - Beylerbeyi<br />
....................<br />
....................<br />
....................<br />
Güngör - Kanlıköy<br />
Pınarbaşı - Arapköy<br />
Beşparmak - Alsancak<br />
....................<br />
....................<br />
....................<br />
-18-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
HARİTALARDA YÜZEY ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ<br />
Bu bölümde haritalarda yeryüzü şekillerinin gösterilmesi için yaygın olarak kullanılan<br />
metodlardan izohips (eşyükselti eğrisi) ve renklendirme yöntemlerini öğreneceksiniz.<br />
İZOHİPS (EŞYÜKSELTİ EĞRİSİ) YÖNTEMİ<br />
Herhangi bir alandaki yeryüzü şekillerinin neye benzediği ile ilgili fikir sahibi olabilmek<br />
için aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesi ile elde edilen çizgilerden<br />
yaralanılır. Bu çizgilere izohips ( eşyükselti eğrisi)<br />
denir.<br />
A<br />
m<br />
350 m<br />
300 m<br />
m<br />
E<br />
D<br />
200 m<br />
150 m<br />
İzohips (Eşyükselti) Eğrisi<br />
m<br />
C<br />
B<br />
50m<br />
A<br />
Etkinlik A<br />
1. Çizim A'da işaretlenmiş harflerin yükseltilerini yazınız.<br />
Örnek: A= 50 m B= C= D= E=<br />
2. Aşağıda verilen yükseltileri Çizim A üzerine yerleştiriniz.<br />
F=400 m G=250 m H=100 m<br />
-19-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Eşyükselti eğrilerinden yararlanarak<br />
aşağıdaki yeryüzü şeklini profilini<br />
çıkartalım.<br />
B<br />
250<br />
500<br />
A<br />
750<br />
1000<br />
<strong>12</strong>50<br />
B<br />
1<br />
1. A-B çizgisinin kestiği izohipslerin yükseltilerini kesişme noktalarına yazınız.<br />
2. Kağıdınızı iki üç santim kalacak şekilde kenarlarından katlayınız.<br />
3. Katladığınız kağıdın iki üç santimlik yüzü size bakacak şekilde A-B üzerine<br />
yerleştirininz.<br />
4. A-B üzerine yerleştirdiğiniz kağıdın kestiği her bir eşyükselti eğrisini A,B harfleri<br />
de dahil olmak üzere işaretleyip yükselti değerlerini yazınız.<br />
B<br />
<strong>12</strong>50<br />
1000<br />
750<br />
A<br />
500<br />
250<br />
-20-
2<br />
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
5. Kağıdınızı açıp A ve B'yi yatay bir çizgi ile birleştiriniz.<br />
B<br />
A<br />
3 6. A ve B'nin bulunduğu noktalardan yukarıya doğru 5-6 cm uzunluğunda karşılıklı iki<br />
çizgi çiziniz. Bu çizgileri eşit aralıklara bölerek 250 m aralıklarla yükseltileri<br />
yazınız.<br />
4<br />
7. İşaretlediğiniz noktaları uygun yükseltinin karşısına yerleştiriniz.<br />
8. Yerleştirdiğiniz noktaları keskin çizgiler olmayacak şekilde birleştiriniz.<br />
-21-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Etkinlik B<br />
C<br />
1. Çizim C'deki eşyükselti<br />
eğrilerini kullanarak X-Y<br />
arasının profilini çıkartınız.<br />
X<br />
400<br />
Y<br />
200<br />
100m<br />
200<br />
2. Eşyükselti eğrileri ile ilgili tablo D'de yer alan yargıları okuyarak doğru ise D yanlış ise Y<br />
harfinin altını işaretleyiniz.<br />
D<br />
YARGILAR D Y<br />
Eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı her yerde aynıdır.<br />
Birbirleri ile kesişirler.<br />
Sıklaştıkları yerde eğim azalmaktadır.<br />
Başlangıç eğrisi deniz seviyesinden başlar ve 0m ile gösterilir.<br />
Aynı eşyükselti üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltileri aynıdır.<br />
-22-
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
RENKLENDİRME YÖNTEMİ<br />
Yeryüzü şekillerinin haritalarda gösterilmesi için kullanılan diğer bir yöntem olan renklendirme<br />
yönteminde yükseltiler ve derinlikler renklerle gösterilir. Bu yüzden alçak yerler yeşil, orta<br />
yükseklikteki yerler sarı, daha yüksek yerler ise kahverenginin giderek koyulaşan tonları ile<br />
boyanır. Bu renkler yeryüzü şekillerini değil sadece yükselti basamaklarını gösterir.<br />
1500 m ve üzeri koyu kahverengi<br />
1000-1500 m arası açık kahverengi<br />
-200 m açık mavi<br />
750-1000 m arası turuncu<br />
500-750 m arası sarı<br />
-1000 m mavi<br />
250-500 m arası açık yeşil<br />
0-250 m arası koyu yeşil<br />
-2000 m ve üzeri derinlik koyu mavi<br />
Yükselti<br />
m.<br />
1500<br />
<strong>12</strong>50<br />
1000<br />
7500<br />
500<br />
250<br />
0<br />
Yükselti<br />
m.<br />
1500<br />
<strong>12</strong>50<br />
1000<br />
7500<br />
500<br />
250<br />
0<br />
-200<br />
-1000<br />
-23-<br />
200-<br />
1000-<br />
2000-<br />
-2000
<strong>Harita</strong> Çalışmaları<br />
Etkinlik C<br />
1. <strong>Harita</strong>ya bakarak verilen yerlerin yaklaşık yükseltilerini bırakılan boşluklara yazınız.<br />
E<br />
İstanbul<br />
....................................<br />
Bursa<br />
....................................<br />
Konya<br />
....................................<br />
Sivas<br />
....................................<br />
Adana<br />
....................................<br />
Samsun<br />
....................................<br />
Gaziantep<br />
....................................<br />
Kayseri<br />
....................................<br />
Erzurum<br />
....................................<br />
İzmir<br />
....................................<br />
Antalya<br />
....................................<br />
Trabzon<br />
....................................<br />
İskenderun<br />
....................................<br />
Diyarbakır<br />
....................................<br />
-24-
Change language