Download

BRÊZÎLYEBrèzllye jl kete ser. Brèzllye yek ji cimhûrityetènEmérika nivro ye. Ji Emérika nivrore Emérika latin jt dibêjin. Ji ber ko xelkèwê bi pirşnl ji nîvroyé Ewropayê ûnemazeji Spanye û Porteklzè çùne wan deran û diwan welatan de qeri^r girtine.Brèzllye ji wek piraniya dewletên Emé¬rika nivro qutbiriya xwe ji mihwerê kiri bù; lèmina sut û Erjantlnè héj ne keti bù ser. Vé pasi¬yé noqarén mihwerê ji nù ve car vaporênBrèzllvayé bîn av kirine. Li ser vè yekè Brèzllyeji rabû'ji Eleman û Italyayé re ilanherb kîr;Di nav erdên Emêrikayê de erdè Brèzllye j'her deré bètir nlzingi Ewropayê ye. Ji vl awiri vejt jerevaniya Brêzllyayèkirdeyeke girane ye-Bi vé hèncetê me dil kir xwendevanên Hawarêli ser hin tistèn wl welati serwext bikin.Di sala 15001 de emiralekl porlekîzlBrèzllye keşif kir ûBrèzllye bû mistemlekekewè dewletê. Di sala 1815an de Mlr Bédro, kurèqralè Porteklzè bù xidlwè wi welalî ù1822an de Bédro istiqlala Brêzllyayè Ilandi salakir ùBrèzllye bû welateke bi ser xwe. Lé dî sala1889an de di Brêzllyayè de îxtilalek çêbù; xeikIl qral rabûn, ew ji text êxistin û cimhùriyetIlan kirin. Ji hingè ve Brèzllye jl wek dew¬letên Emériké en din cimhûriyetek e.Rûyé erdè Brêzllyayè3 275 510 kilomêtirçarçik e ù nifûsa wê 43 milyon e. PayîtextêBrêzllyayè Riyodèjanèro ye.Zimanê resmi ùzimanè piraniyè portéklzl ye. Lé herçl wilaye¬tên nivro, tê de bi elemanl û lalyanl jl xeberdidin.Brèzllye di nav cimhùriyetèn Emérikanivro de a dewlementir e.hesin, m^nganèz, komir, elmasDi erdè wè de zèr.h. d... peydadibin. Herçl hatinên wé: qehwe, kekao, birinc,penbû, tenbakû ù şekîr in. Dî Brêzllyayè derêline welê hene ko héj Insan pê 11 wan nekiriye. Dibêjin ko darén wan rèlan qederêhezar sali téra dinyayê dikin. Çemê Emazon.çemê dinyayê è dirêjtir ( 6420 kilomêtir diréj )tê re dibore.Ji qehwaQehwa Brêzllyayè zehf ù bi nav û deng e.dinyayê heral ji sedi 65 jî Brêzllyayèdertêt. Qehwa Brêzllyayè têk de 66 milyonklB in. Ji van 66 milyonan 16 mîlyon di hundirêwelêt de diminin û a mayln rêdikin derve. Ji berzêdabiyê, carina qehwa wl welati kèmbeha dibeJi lewre hikûmet ji sedi 30 pari ji cotkaran bibehaki nizim dikire û wê dijewitlne.Di Brêzllyayè de xizmeta eskerl mecbûrlye û midetê xîzmeléneh sal în. Di sala 1939ande yani wexlè ko ser dest pè kîr di ordiwaBrêzllyayè de 6548 zabil û 7.3275esker Ueb Jn.Herçl stola wê ji zîrehpûşek, 17 bertorpiyor4 noqar, 4 torpiyor, 6 torptlçln ùji çend va¬porên petrolkêî bi hev diket. LêBrézilye jihingè ve ordù ù slola xwe xurt kîrîye. Vèdewletê piştl seri di balaflrvaniyè de ji zèdekiriye Ji bo vè yekè hikùmeta Brêzllyayè jîïtalvayê mamosteyèn halaflrviniyè jl anl bùn.Lè pîjtl ko Italye di rex Elemanyayê de keteser ew mamoste vegeriyane welatê xwe.Reîscimhûrè Brézilyayé Cltolyo Fergasçirokeke délai ù ca/.îbedar heye. Fergas dîxorlaniya xwe de sivanè ber pez btl. Xwej liblùrè pif dikir ù distrand. Dilè keçikekè pèketi bù. Lè keçik pé qall ne dibù, ji ber koFergas ne ji maleke nas bù. Fergas je redigot: « Keçé, tu Iro min iiaki ji ber ko ezşîvanim, lè rojekê tiwé poşman bibi. Belê liwê bîbinlko tu bî reiscemhùrê Brézilyayé yê ayendé qallne bûyl »: Keçik 11 vé gotinê dikeni, hejl Fergasdikir, lè qall ne dibù ko bibe jina şîvnnekl.Fergas ji şivaniyê derbasî ordiwê bù ùmidekl tè de ma. Ji ordiwê jl derket ù ketedibislana hîqùqê ù bù evkal. Dî pey rejîxwere rojnnmeyek ji deréxist ù Ii dengé xwegeriya ù deng pê ket. Fergasé şivan di parlamanêde bû niminende yanl mebùs.Di sala 19301 dî Brêzllyayè de ji berzèdahîya qehwé bihraneke iqtisadi çêbû.Fergas ji emelan, ji xwe re, hizbek, çékir ûnamzediya xwe danl riyaseté. I.é namzediyawl ne çù seri û yeki din bù reiscimhûr. LéFergas imida xwe ne hirl.Fergas gava dit ko Is bîqenci çênebû,rabû hevalên xwe en kevin, jivan, dane hevû ji Sênpawloyê dîrêjl Riyodejanêroyê kir.Di navbera şivanên Fergas ù eskerên hikù¬metè de ser çêbûŞivanên Fergas zora poilsù eskeran bir, reiscimhûr danin ù li sùna wlFergas bù reiscimhûrekl dikUtor. Ev donzdehsal în Fergas reîscimhûrè Brêzllyayè ye ùdostika wl ya wextê sivaniyè jina memùrekladell ye.XELlLÊ GENCO'~~~ÇENd1mÊdHEL0KÈN JAPONÎKém caran mirové xurt ne hijk e.Sefera sed kllométiri bi gaveke deit pê dike.Heçl zane xeber bike, dizane derewan Jt bike.Dl edebê derédeklrin béedeW ye.Dizê peran dlkln hepian, dire erdan dikin «titan.Çètir e ko mirov dl fenekê de xurt be, li »ûna ko diçendekan de qeli be.PUlngên xelkê Ji mirov re mifkan nagirin.Riiflçayaaar bênexwanin jt pitvèour nayine daxwarin.1069