Ahmet ŞAFAK

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖREİŞGAL VE ZULÜM KARŞISINDATÜRKLÜK DUYGUSU -I-•Dr. Suat ÇIRAKOĞLUİtalyan Ressam Vittorio Pisani’nin İzmir’in İşgali İle İlgili Tablolarından Birisi15 Mayıs 1919 tarihinde meydana gelen İzmir’inişgali hareketi ve “İzmir Fâciası” Anadolu’nun heryanında derin bir üzüntü yaratmış, bütün memleketteçok şiddetli tepkilere neden olmuştur. Bu işgal, Türkmilletinin milli duygularını derinden yaralamıştır.Bütün baskılara rağmen, bu sırada Türk basını damilletin duygularına tercüman olarak, İtilaf Devletlerinekarşı mücadele edebilmek için halkın milliduygular etrafında birleşmesinde etkili olmuştur.Basında çıkan haberler ile işgal bölgesinden dahaiçerilere doğru canını kurtarıp kaçabilen Türklerinanlattıkları, işgalin genişlemesiyle artan facialar vekıyımların bütün ülke genelinde öğrenilmesi, milletinruhunda nefret fırtınalarının büsbütün kabarmasınayol açmıştır. İzmir’in işgalinden hemen sonra memleketindört bir köşesinden tepkiler yükselmiştir.Protesto telgrafları, gösteriler ve toplantılarla milliduygu en üst düzeye çıkarılmıştır.İlk olarak Batı Anadolu’da Bayramiç’te bunu takibenSeydişehir, Babaeski, Gördes, Burdur, Ezine,Ödemiş, Bursa, Keskin, Konya, Cide, Rize, Akhisar,Yabanabat(Kızılcahamam) vb. olmak üzere pek çokyerde bu işgali protesto eden mitingler yapılmıştır.Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun birçok yerindede büyük protesto gösterileri olmuştur. Bu tepkilerdekien dikkat çekici unsur Türklük duygusununen üst düzeyde yansıtılmış olmasıdır. Bu miting vegösterilerden bazılarının yeri ve tarihleri şöyledir:6 Mart 1919’da Edremit, 25 Nisan 1919’da Bayezidve Beşiktaş, 15 Mayıs 1919’da İzmir ve Denizli,16 Mayıs 1919’da Denizli, Tavas, Bayramiç veSeydişehir, 17 Mayıs 1919’da Giresun, Kandıra,Çal, Eskişehir, Kütahya, 18 Mayıs 1919’da Bursa,Tire, Havza, Erzurum, İstanbul, 20 Mayıs 1919’daÜsküdar, 22 Mayıs 1919’da Kadıköy ve İzmit, 23Mayıs 1919’da Sivas ve Sultanahmet, 25 Mayıs1919’da Bayburt, Kiğı, Hınıs ve Patnos, 26 Mayıs1919’da Ankara.İzmir’in işgali sonrası oluşan duygu, Kuvayı Milliyehareketinin canlanmasına ve işgale karşı topyekûnbir karşı koyma hareketine dönüşmüştür.Bu yönüyle işgaller karşındaki faaliyetlerde öneçıkarılan Türklük duygusu Türk vatanının işgaldenkurtarılmasında en önemli tema olmuştur. Denilebilirki; Türkiye’nin işgalden kurtuluş mücadelesindekien önemli itici güç Türklük duygusudur.Bunun ilk yansıdığı toplu tepki ise İzmir’in işgalinegösterilen tepkilerdir. Bu makalede bu duygununsadece İstanbul’da nasıl ifade edildiğini göreceğiz.Bu gösterilerde yapılan konuşmaların birçoğu ilk06