(Microsoft PowerPoint - Toksik etki mekanizmas\375.ppt)

YaşVücut bileşenleri, enleri, fonksiyonları ve fizyoloji yaşla birlikte değişir, ir, kinetikve dinamik farklılıklar klar ortaya çıkabilir.CinsiyetYan etki görülme gsıklsklığıcinsiyete göre gfarklılık k gösterebilir. gFizyolojik dönem dFizyolojik fonksiyon farklılığıığı ADME (emilim, dağığılım, metabolizmave atılım) deki parametreleri etkileyebilir.DiyetYetersiz beslenme etkiyi değiştirebilir. Patolojik olaylarMevcut olan veya maruziyete bağlı ortaya çıkan patolojilerADME ve etki şiddetini değiştirebilir. Genetik yapıGenetik yapıdakiözellikle eksiklik şeklindeki değişikliklerikliklernedeniyle bazı protein tipleri ve enzimlerdeki farklılıklarklaretkinin bireyler arasında nitel ve nicel olarak farklıgörülmesine neden olabilir.Bir maddenin aynı cinsten, aynı ağırlıkta ve aynı çevreselkoşullardan olan bireylerdeki etkisi aynı olmaz. Bireylerarası farklılıklar klar vardır.r.Bireyle ilgili dışdfaktörler:Bireyle ilgili dışdfaktörler: Fiziksel çevre faktörleri Sosyal faktörler Çevresel kimyasal faktörler Fiziksel çevre faktörleriSosyal faktörlerÇevresel kimyasal faktörlerIsıBasınçIşıkRadyasyonBireyle ilgili dışdfaktörler:Fiziksel çevre faktörleriSosyal faktörler Çevresel kimyasal faktörlerÇevresel kirleticilerDiğer kimyasalların varlığıEtkileşme tipiAdaptasyonEtki mekanizmalarıTOKSİK K ETKİNİNNİTELİĞİNE GÖRE GSINIFLANDIRILMASI4

Geri dönüşlü:(tersinir)TOKSİK ETKİGeri dönüşsüz:Madde+Biyolojik sistem⇓Kovalent etkileşme Bazıksenobiyotiklerintoksik etkileri geri dönüşlü, dbazısının n ki ise geri dönüşsüzddzdür. Eğer bir kimyasal bir dokuda patolojik bir hasaroluşturuyorsa, bu etkinin geri dönüşlüdolup olmamasınıbüyük k oranda hasar gören gdokunun kendini yenilemekapasitesi belirler. Karaciğer gibi yenilenme kapasitesi fazla olan bir organdameydana gelen hasarın çoğunluğu u geri dönüşlüdür. d Santral sinir sisteminde meydana gelen bir hasar geridönüşsüzdür. Kimyasallarınkarsinojenikveteratojeniketkileriçoğunlukla geri dönüşsüz d z toksik etki olarak kabul edilir.LOKAL TOKSİSİTEGenelde biyolojik sistem vetoksikanın ilk karşılaştıkları temasbölgesinde oluşan etkidir.İritan bir maddenin inhalasyonugibi.TOKSİK ETKİSİSTEMİK TOKSİSİTESistemik etki için toksikanınbiyolojik sisteme giriş noktasındanabsorpsiyonu ve dağılımıgereklidir. Birçok bileşik sistemiketki oluşturabilir.Birçok kimyasal bütün organlarda benzer toksisite derecesinde sistemiktoksik etki oluşturmaz, ana toksik etkilerini bir veya iki organda gösterir.Bu organlara da hedef organ denir. Hedef organda kimyasalın enyüksek konsantrasyonda bulunması gerekmez. Santral ve periferal sinir sistemi, , en sık s k sistemiktoksisite gözlenen ghedef organdır.r. Dolaşışım sistemi de sıklsklıkla kla hedef organdır.r. Kan ve hematopoetik sistem, İç organlar (karaciğer,(böbrek, b brek, akciğer gibi) DeriKas ve kemikte deorganlardır.r.sistemik etki gözlenen ghedefNiteliğine ine ve oluş mekanizmasına na göre gkapsamlıTOKSİK K ETKİ sınıflandflandırılması Yalın n toksik etki Özel toksik etki Dayanıksksızlık k reaksiyonları Allerjik reaksiyonlar İdiosenkrazi(aşışırı duyarlılık) ve genetikfarklılığığa a bağlı toksik etkiYalın n Toksik Etki Doz bağığımlı, öngörüsel veya çokşiddetli olabilir. Eğer maruz kalınan madde bir ilaçsa, bu ilacınterapötiktik etkisine benzer bir şekilde ve bazenaynı mekanizmalarla doğrudan doğruya ortayaçıkan yan etkidir.5