Microsoft PowerPoint - 7.3b\366l\374m BA Yap\375 deprem hasar bi ...

YAPILARDA HASAR TESPĐTĐ-IIVII.BölümBETONARME YAPILARDAKonular7.3. DEPREM HASARBĐÇĐMLERĐPrefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.BA YAPILARDA DEPREM HASAR BĐÇĐMLERĐSalt çerçeveli bir betonarme yapıda yılkımamekanizmalarının birisi kirişlerin uçlarında mafsallaşmaolduktan sonra zemin kat kolonlarının alt uçlarında olanmafsallaşma ile yapının bir mekanizmaya dönüşmesidir. Şekil 2.61 bu mekanizma verilmektedir.Eğer yapıda kolonların moment taşıma güçleri kirişlerinmoment taşıma güçlerinde dahabüyük ise bu yıkılma mekanizmasıbeklenmelidir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.1

Eğer salt çerçeveli yapıdaki kolonlar narin ve kirişlere göredaha az rijit ve moment taşıma güçleri kirişlerden az izeyıkılma şekil 2.62 de kolon yıkılma mekanizması ile olur. Türkiye de betonarme çerçeveli yapılarda en çokkarşılaşılan yıkılma biçimi bu şekildedir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog. Çerçeveli betonarme yapılarda karşılaşılan bir diğer yıkılmabiçiminde beton basınç dayanımı çok düşük olduğu içinkolonlardan betonun kesme yada basınç kırılma nedeni ileyapının fazla ötelenmeden olduğu yerde kolonların ezilerekyıkılmasıdır. Şekil 2.63 bu yıkılmamekanizması düşeyyüklerin büyüklüğü yadataşıyıcı elamanların düşeyyükleri taşıyamamasındankaynaklanan yıkılmalardada görülür.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.2

Perde duvarlarda olançerçeveli yapıların depremdekiyıkılma mekanizması önceperde ile çerçeveyi birbirinebağlayan bağ kirişlerinuçlarının mafsallaşması vebunun arkasından zemin katperde ve kolonlarıntabanlarında yada perde vekolonların temellerindemafsallaşma biçimdeolacaktır. Şekil 2.64 şekil 2.65Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog. DEPREM HASARININ NEDENLERĐBir yapının deprem hasarı değerlendirirkenhasarı ‘’Beklenen Düzeyde’’ ve ‘’BeklenenDüzeyin Üzerinde’’ hasar olarak ayırmaktayarar vardır.Çünkü depreme dayanıklı yapı kavramınagöre yapılarda depremin şiddetine göre birmiktar hasarın oluşması beklenmektedir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.3

Betonarme Çerçeveli Yapıda Beklenen Düzeyde Hasar• 1-Depreme dayanıklı yapı kavramına göre bir yapıekonomik ömrü içinde olabilecek “hafif’’ şiddetlerdekidepremlerde hiçbir hasar görmemelidir.• 2-Yine bu süre içinde olabilecek “orta’’ şiddetlidepremlerde yapının taşıyıcı olmayan bölümlerihasar görebilir. Taşıyıcı bölümlerinde de hafifçatlaklar olabilir.• 3-Yapının ekonomik ömrü içinde en çok bir kezolabilecek ‘’en şiddetli’’ depremde, yapının taşıyıcıbölümleri de onarılmayacak derecede hasargörebilir, ancak yapıPrefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog. V-VI şiddetinde bir deprem özellikleyapının alt katlarında başlayarak dolguduvar ile betonarme çerçeveli taşıyıcısistem arsında sınırda çatlaklar başlar(şekil 2.19-a daki hasar). Eğer dolgu duvar asmolen yada cürufbriketi gibi gevrek ve düşük dayanımlımalzemeden yapılış ise dolguduvarlarında x şeklinde çapraz kesmeçatlaklarda oluşacaktır şekil 2.19-b dekihasar. Bunun nedeni daha fazla elastik ötelemeyapılan betonarme çerçevenin hareketinetuğla duvarın izleyememesi aynımiktardakı ötelemeyı ancak çatlayarakyapabilmesidir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.4

Daha şiddetli bir depremde VI-VII gibi çerçeve iledolgu duvar arsındaki çatlaklar daha da belirgindirve dolgu duvarlarında x çapraz çekme çatlaklarıhemen bütün çerçeve açıklıklarında da oluşur. Bu çatlakların arasından duvarın öte yanıgörülebilir. Bundan baksa kolonların ya da kirişlerin bazılarıuçlarından eğilmeden dolayı çekme ve basınççatlamaları ve ezilmeleri oluşmaya baslar budurum önce yapının en çok düşey yük taşıyankolonlarda görülür.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog. Ekonomik ömrü içinde bir kez olacağı kabul edilen IX-X gibi çokşiddetli depremlerde dolgu duvarlarda çapraz çekme çatlakları enson aşamaya varmışlardır. Dolgu duvarların tuğla parçaları dökülmüştür. Kolonun alt ve üst başlığında eğilmeden dolayı olan çekmeçatlakları giderek açılabilir. Buradaki beton kabuk tümü ile yada bir bölümü döküle bilir. Ortaya çıkan kolon boyuna donatıları dışarıya doğru burkula bilir. Etriyeler açılır. Kolonun yatay ötelemeleri göz ilefark edilebilecek bir düzeye ulaşır. Kolon ezilmeye baslar ve kolonun boyu kısalır kısaca sekil 2.19-cdeki gibi hasar olurPrefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.5

Yapıdaki hasar üst katlara doğru giderekazalan bir derecede olacaktır. IX-X şiddetinde beklenen bir hasarınonarılmaz olduğu kabul edilir. Eğer yapı önemli ölçüde düşeydenuzaklaşmamış ise kolonlarınmantolanmasına ve çerçeve açıklıklarınaperde duvar eklenmesi yöntemi ile yapınınonarımı ve güçlendirilmesi yapılabilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Betonarme Perde Duvarlı Yapıda Beklenen DüzeydeHasarDepreme dayanıklı perde duvarlı yapılarda hafif ve ortaşiddetli depremlerde taşıyıcı olmayan elamanlarda veyapı içindeki eşyalarda hiç hasar olmaması beklenir. Beklenen en şiddetli depremlerde ise boşluklu perdeleribirbirine bağlayan bağ kirişlerinde kılcal boyutta çatlaklarolabilir.Tekil perdenin ise tabanlarında kılcal eğilme çatlaklarıolabilir en şiddetli depremlerde bölme duvar çerçeve arayüzeyinde kılcal çatlaklar olabilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.6

BEKLENEN DÜZEYĐN ÜSTÜNDE HASAR Bu düzeydeki hasar yapının depreme karşı yeterli dayanımınınolmamasının sonucudur. Eğer VI şiddetindeki bir depremde taşıyıcı sistemde mafsallaşma olmuşise bu beklenen düzeyin üzerinde bir hasardır. Çünkü bu tür hasarın en azından VII-IX şiddetindeki bir depremde olmasıbeklenmektedir.Beklenen düzeyin üzerindeki hasarın nedenleri:• 1-Yapı Depremin Odak Noktasına Çok Yakın Olabilir: Depreme dayanıklıyapı kavramına göre çeşitli şiddetlerde beklenen hasar yapının depremodak noktasına yaklaşık 20-30 km uzakta olduğu varsayımına göresaptanmıştır.• 2-Deprem Beklenenden Daha Şiddetli olabilir: Yapı için depremtehlikesinin düşük olarak belirlenmiş olması bölgenin deprem tehlikesiüstünde yeterli verinin bulunmamış olmasından da kaynaklanabilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.3-Yapı Depreme Dayanıklı Yapı Yönetmeliği , DiğerYapı Yönetmelik ve Standartlarına UyulmadanYapılmıştır.4-Yapı, Deprem Yönetmeliğinin Hiç Olmadığı BirDönemde ya da Yeterli Deprem GüvenliğiSağlamayan Eski Tarihi Bir Yönetmeliğe GöreYapılmıştır: Depreme dayanıklı yapılmamış birbaşka tür yapılar da depreme dayanıklı yapıyönetmeliklerinin henüz bulunmadığı ya da depremdayanım açısından yeterli önlemler içermeyen eskitarihli depreme dayanıklı yapı yönetmeliklerine göreyapılmış yapılardır.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.7

Yapıların tasarım sırasında yapılan yanlışlar şöylesıralanabilir:• 1-Deprem hesabının hiç yapılmamış olması• 2-Yapının taşıyıcı sistemi ile taşıyıcı olmayan bölme duvargibi elamanlarının dengesiz yerleştirilmesinde ortayaçıkabilecek burulma etkilerinin dikkate alınmamış olması.• 3-Yapının deprem hesabında seçilen deprem kuvvetleriningereğinden küçük alınmış olması• 4-Yapının düktilitesini artıracak kolon-kiriş ek yeriayrıntılarına dikkat edilememesi, yeterli miktarda etriyekonulmaması, filiz boyu ve ankraj boylarının yetersiz oluşu,kiriş ve kolon en kesitinin küçük seçilerek donatıpursantajları yüksek elemanlar yapılması ve benzerihatalar.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapım sırasında yapılan yanlışlar ise şöyle sıralanabilir:• 1-Donatı ile aderansı sağlayamayan çok kötü kalitelive projede öngörülenden düşük dayanımlı betonyapımı ve donatının standartların altında birdayanımda oluşu; depremde enkaz durumunun gelmişya da çok ağır hasar görmüş betonarme yapılardahasarın birinci nedeni beton dayanımın çok düşükolmasıdır.• 2-Projede düktiliteyi sağlamak için öngörülen etriyesıklaştırılması, ankraj boyları ve benzeri donatıayrıntılarına uyulmaması.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.8

BETONARME YAPIDA DEPREMHASARI DÜZEYLERĐ Betonarme bir yapıda deprem sonrasındahasar değerlendirmesi yapının hemenkullanılıp kullanılamayacağı ya da onarım vegüçlendirmeye gerek olup olmadığı gibikaraların alınması amacı ile yapılır.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Eleman Hasar DüzeyleriHerhangi bir betonarme elamanındaki hasar belirlemede1-çatlak boyutları,2-elemanın geometrisinde olan değişmeler,3-elemanın çatlak sonrasındaki, hasarlı durumda yüktaşıma gücü ve4-hasarın olduğu deprem büyüklüğügibi faktörler dikkate alınabilir.1. Çatlak boyutu:Milimetre genişliğine kadar olan çatlaklarelamanda taşıma gücü kaybı olmadığı ya da çok azolduğunun belirtisidir. Santim düzeyinde olan çatlaklar iseelamanda önemli taşıma güç kaybının olduğugöstergesidir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.9

2. Geometri, boyut ve biçim değişikleri: Eleman boyunun1/500’ünü aşan şakülden kalıcı sapmalar, kabuk betonundışında, çekirdek betonundan beton parçasının kopupdüşmesi, boyuna donatı burkulması etriye açılması,kolonda betonun ezilmesiyle donatının burkulması sonucuboy kısalması ve kirişlerde dönme ve aşırı sehim tipikboyut ve biçim değişikleridir. Bunlar elmandaki hasarınağırlığının göstergesidir.3. Bir sonraki yüklemde olası davranış: Bu davranış gevrekyada sünek olabilir. Çatlamış bir elmanın benzer biryüklemenin yeniden uygulanması altında davranışı etriyesıklaştırmasının olması yada olmaması, betondayanımının proje dayanımına yakın olması, boyunadonatıların yeterli ankraj boyuna olup olmamasınabağlıdır.4. Hasarın olduğu depremin şiddeti: Yapı elemanındakihasar, olan depremin büyüklüğü ile orantılı olmalıdır.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapı Hasar Düzeyleri• A-Hasarsız yada az hasarlı yapılar (onarım gerektirmeyen):Bu tür yapılar bir depremden sonra herhangi bir onarımgerektirmeden kullanılabilecek yapılardır.• B-Az hasarlı yapılar(onarım gerektiren): Bu yapılarkullanılabilir yapıda hasar görmüşlerdir. Ancak yapıdakisıva çatlakları ve pencere camı kırılmaları, taşıyıcı olmayanbölme duvarları ile taşıyıcı sistem arasındaki çatlaklar, yapıiçindeki dengesiz eşyaların devrilmesi gibi durumlar yapınınmimari görüntüsünü bozmuş olabilir. Konfor açısındankullanıcıları rahatsız eden bu ayrıntıların giderilmesi gerekir.Bu tür onarımlar yapıda kullanım aksamadan da yapılabilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.10

C-Taşıyıcı sistemin onarım ve güçlendirilmesi gereken hasarlıyapılar: Yapılarda mimari ve taşıyıcı sistem hasarı vardır.Yapıgüvenliği ciddi ölçüde azalmıştır. Yapı güvenliği ciddi ölçüdeazalmıştır. Yağı içindeki eşyalar kontrollü olarak boşaltılabilir,ancak yapıya sürekli kullanım amacı ile girişe izin verilemez.Tehlikeli bölümler askıya alınır ve desteklenir.• D-Onarılmaz yapılar: Bu grupta nitelenen yapılarda hasarağırdır. Ancak yapı tümü ile göçerek bir yıkıntıya dönüşmemişve yapı içindeki insanlar da can kaybı olmadanboşaltılmışlardır. Bu tür yapıların artçı sarsıntılarda yıkılmaolasılığı yüksektir. Tehlike oluşturdukları için en kısa zamandayıktırılmaları gerekir. Onarımları fiziki olarak olanak dışı yadaçok masraflı yeniden yapımı maliyetinden %50 fazla gibi olabiliryada yeterli güvenlikte onarılmaya bilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapı Hasar Düzeylerinin BelirlenmesiBir depremden sonra, özellikle betonarme yapıların çok sayıda bulunduğubüyük bir yerleşim bölgesinde, çeşitli düzeylerde hasar görmüş ve en kısazamanda hasar düzeylerinin belirlenmesi gereken çok sayıda yapı ilekarşılaşacaktır.A-Hasarsız yada az hasarlı yapılar(onarım gerektirmeyen): Yapıda hiçbir çatlakyok ise bu gruba girer.• Bu sınıfa girecek yapıların belirlenmesi özel bir deneyim gerektirmez.• Çünkü çatlağı olmayan yapı hasarsızdır.• Deprem oluş modeline göre ülkemizde şiddetli bir depremden sonra olan‘’artçı’’depremler hemen her zaman ilk şiddetli depremden küçükolmuşlardır.• Öte yandan yapıda kalıcı hasar belirtileri varsa yapıya gelen depremkuvvetinin, en azından yapı elemanlarındaki beton ve donatıda, elastikgerilmeler bölgesinin ötesinde gerilmeler oluşturacak düzeyde olduğunugöstermektedir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.11

B-Az hasarlı yapılar(Mimari onarım gerektiren): Bu sınıfa giren yapılardataşıyıcı sistemde, kolon, perde ve kirişlerde hasar yoktur.Ancak tuğla, briket, asmolen ve benzeri dolgu duvarlarında X-şeklindeçatlakla, sıva dökülmeleri ve benzeri hasar vardır.Çerçeveler arasındaki dolgu duvarlarında X çatlarının oluşması katdönmemesinin 1/350 – 1/200 civarında olduğu göstermektedir.Yapıda taşıyıcı sistem hasar olmaması ancak taşıyıcı olmayanelemanlarda hasar oluşması ile olmuş depremin şiddetleri arasındakiilişkiye bakarak alınacak önlemlerin onarım ve güçlendirme düzeylerideğişik olabilirYapıda bu sınıfa giren hasar,yapının ekonomik ömrü içinde beklenenşiddetli depremde olmuş ise mimari hasarın onarımı yeterli olabilir.Eğer bu düzeydeki hasar yapının ekonomik ömrü içinde bu hasarıyapması beklenen şiddetteki bir depremden daha küçük şiddetli birdeprem oluşmuş ise yapının güçlendirilmesi gerekebilir. Kısaca b sınıfı hasarın VII şiddetindeki bir depremde olması , yapıdataşıyıcı sistemde hasar olmamış olsa bile yapının deprem dayanımınartırılması yapının güçlendirilmesi gerekir .Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.C-Taşıyıcı sistemde onarımı gereken hasarlı yapılar: Bu sınıfa giren yapılardataşıyıcı olmayan bölme duvarı,asma tavan gibi elemanların yanındataşıyıcı olan kolon, kiriş, döşeme ve perde duvar gibi elamanlarda hasarvardır. Bu sınıfa giren yapıların onarılması kullanılması kesinlikle izin verilmez .Onarım ise kesinlikle yapının tasıma gücünü artırılması güçlendirmeolarak düşünülmelidir.Đnşaat mühendisin hazırlamış bu onarım ve güçlendirme projesiyapılmalıdır proje onaylandıktan ve uygulandıktan sonra yapınınkullanılmasına izin verilmelidir.Burada taşıyıcı sistemdeki hasarın oluşan depremin şiddetli ile bu hasarınolmasının beklendiği depremin şiddetli karşılaştırılmalıdır.Ayrıca taşıyıcı elemanlardaki hasarın eleman düzeyine ulaştığı aşma vehasarlı elaman aysısının yapıdaki toplam benzer eleman sayısınınoranında önemli bir kıstastır. Bu kırıter ler yapının C yada D hasar sınıfına girmesinde belirleyici olur .Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.12

Elemanlardaki hasarın aşamasınınderecesini belirlemede önemli olan faktörelamanı geometrik boyutlarının korunmasıve kalıcı defarmasyon ve öteleme miktarıolabilirEğer elamanda hasar öncesı boyutlarıdeğişmemiş ve kalıcı deformasyon sınırlı iseC- sınıfıdır. Yoksa elamanın hasarı D- sınıfıdır .Burada C- sınıfı hasar onarılabilir.D- sınıfı hasar onarılamaz.Bu sınıflama elaman düzeyindedir.Örnek olarak şekil 2.21-a da verilen taşıyıcıkolon hasarı C- sınıfı hasar olurken şekil-2.21-b deki hasar D- sınıfı onarılamaz kolonhasarı olarak nitelenebilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.şekil 2.41 deverilen kirşin ucumafsallaşmahasarında eğerboyunadonatılardaburkulmaolmamış isehasar C- sınıfıolaraknitelenebilir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.13

Kiriş boyunadonatılarının kolon- kirişek yerinde sıyrıldığı şekil2.35-c deki gibi hasar D-sınıfı onarılamaz kirişhasarı olaraknitelendirilebilir.Bir elamanın D- sınıfıhasar görmesi yıkılıpyeniden yapılmasınıgerektirir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapının tümü hasar sınıflamasında C yada D sınıfı olduğununbelirlenmesinde önemli olan hasarlı elaman sayısı ve yapıdaki kalıcıötelemelerin olup olmadığıdır.Eğer yapıdaki kolon ve kiriş gibi elamanların çok azında D sınıfıonarılamaz hasar varsa yapının tümünün hasarı onarıla bilir C sınıfıolarak nitelenebilir.Burada D sınıfı hasarlı elmanın az yada çok oluşunun sayısal olarakoranının en olduğu konusunda kesin bir şey söylemek güçtür.Bu oran %50 mi yoksa% 25 mi olmalıdır? Diğer bir değişle kolonların%25 de D sınıfı hasar varsa yapı tümü ile D sınıfı harslı onarılmaz olaraknitelendirilmelimidir? Bu gibi sorunlar inşaat mühendisliğinin sağduyusuna ve deneyimine kalmıştır.Öte yandan kirişlerdeki D sınıfı hasar aşaması yapı açısından kolonlaragöre daha az tehlikeli ve kolay onarılabilir ve bu arda 30 adet kolonunolduğu bir yapıda 2/3 kolonda D sınıfı hasar varsa yapının C sınıfı hasarşamasında kalmış olduğu kabul edilebilir.Kolonlarda kalıcı yatay ötelemelerin kolon boyunun 1/100’ünü aştığıdurumlarda kolon hasarı C-sınıfına girmiştir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.14

Yapıdaki kalıcı ötelemelerin zemin kattakat yüksekliğinin 1/60 aşma durumundayapının D sınıfı kalıcı hasra girdiği kabuledilir.Böyle bir kalıcı ötelemelerin yanındazeminin kat kirişinin uçlarındamafsallaşma (şekil2.40) varsa yapınınD sınıfı hasar gördüğü kabl edilmelidir. Özet olarak C sınıfı onarılabilir taşıyıcı sistem hasrı ile D sınıfıonarılmaz taşıyıcı sistem hasrı ayrımda1) D sınıfı harslı taşıyıcı eleman sayısı2) yapıdaki kalıcı yatay ötelemelerinin kat yüksekliğine oranı düşeydenuzaklaşma miktarı ve3) genel olarak yapının kalitesi gibi faktörler etkili olur.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.C –sınıfı hasarlı yapılarda onarımda önce yapıdaki harslıelamlar acil olarak desteklenmesi özellikle çok fazla kalıcıöteleme yapmış ve geometrisi bozulmuş elemanları yüktasıma güçleri önemli ölçüde azalmış olacağındanbunarlın yükünü geçici olarak azaltacak desteklereiskelelere askılara ve benzeri yardımcı elemanlara gerekvardır.Böylece onarılmadan önce artçı depremlerde yapıdakihasarın artması ve yapının onarılmaz duruma geçmesiönlenebilir.Ayrıca artan hasarın çevreye tehlike yaratması daengellenmelidir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.15

D-Onarılmaz yapılar:Bu tür yapılar depremde yıkılmamış ancak ağır hasargörmüş ve her an bir artçı sarsıntı ile daha da tehlikeli birkonuma girecek yapılardır.Bir mekanizma durumundadırlar.Yıkılmaları ile çerçeve çevreye zarar vermelerininönlenmesi için yada en kısa zamanda yıktırılmaları yadadesteğe alınmaları gerekir.Onarılamazlığı belirlemede yapının beton kalitesi de etkiliolacaktır.Beton kalitesi kötü olan bir yapının onarım ve takviyesi ileistenilen yapı güvenliğinin sağlanması güçtür.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.HASAR TAHMĐNLERĐÖncelikle bir depremin sonrasında çeşitli yerlerindeçatlaklar olan yapılarla ilgili olarak bir kes daha aynıbüyüklükte deprem olursa yapı yıkılır mı sorusu ile sıkkarşılanır .Betonarme yapıların orta şiddetli depremlerden başlayarakçatlaması plastik davranması beklenir.Çatlak plastik enerji tüketiminin başladığının belirtisiolmakla birlikte yapının yıkılmasına kadar olacak hasrınıngöstergesi olmayabilir.Çatlak yapının bir sonraki aynı yada daha şiddetlidepremde yıkılacağının belirtisi olabileceği gibi çatlaklı biryapı daha pek çok depremleri atlatabilir.Herhangi bir yapının deprem sonrası davranışıdeğerlendirirken, hasarın hangi şiddetteki depremdeoluştuğu da göz önüne alınmalıdır.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.16

1. Taşıyıcı sistemi: Salt çerçeveli yada çerçeveli ve perdeduvarlı yapıların davranışı farklıdır. Perdeli çerçeveliyapıların daha yüksek yatay deprem yüklerine dayanmagücü vardır.2. Beton dayanımı: Beton dayanımı düşük yapılarda beton iledonatı arasındaki aderans çok düşük deprem yatay yüklerialtında yitirilmekte ve elemanların betonarme özellikleri yokolmaktadır.3. Donatı yerleştirme ayrıntıları: Boyuna donatıların yetersizankraj ve enine donatıların yeterli sıklıkta ve uçları 135derece bükülmüş olması gerekir.Bu nedenle bir yapınındepremin etkisi bittiği anda az hasarlı olması yapıda yedektaşıma gücünün var olup olmaması açısından dadeğerlendirilmelidir.Prefabrik Yapılar-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.17