7. muayene teknikleri ve durum tespiti
7. muayene teknikleri ve durum tespiti
7. muayene teknikleri ve durum tespiti
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
YAPILARDA HASARTESPĐTĐ-II<strong>7.</strong> BölümMUAYENE TEKNĐKLERĐ<strong>ve</strong> DURUM TESPĐTĐYapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.MUAYENE TEKNĐKLERĐ Beton yapılarda herhangi bir tamirat işleminegirmeden önce hasarın nedenlerini <strong>ve</strong> miktarını tamolarak tespit etmek gerekir. Yapılacak olan bir <strong>muayene</strong>nin detaylı bir planıyapılmalıdır. Planlama aşamasında yapının;a. geçmişi,b. mimari dizaynı,c. çizimleri,d. imalat metodlarıe. önceden <strong>muayene</strong>ler,f. bakım <strong>ve</strong> onarım kayıtlarıdikkate alınır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.1
Örnek <strong>ve</strong>ya karod almak için uygulanacak metotlar <strong>ve</strong> heryeri kapsayacak <strong>ve</strong> <strong>muayene</strong> <strong>ve</strong> test programı uygunplanlama ile yapılır. Araştırma esnasında ister komplike isterse basitekipmanlar kullanılmış olsun elde edilen sonuçlartecrübeli bir eleman tarafından değerlendirilipyorumlanmalıdır. Muayenenin ana amacı yapının performansının baştanaşağı değerlendirilmesidir. Beton özelliklerinin değerlendirilmesi laboratuar <strong>ve</strong> sahatestlerini içerir. Onarım işlemleri için tam <strong>ve</strong> doğru bir fiyat <strong>ve</strong>rebilmekgenellikle mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla tüm onarım için toplam bir fiyat <strong>ve</strong>rilmesiyerine birim fiyat <strong>ve</strong>rilmesi hem yüklenici hem de yapısahibi açısından daha sağlıklı olacaktır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.MUAYENE ÇEŞĐTLERĐ1-Görsel <strong>muayene</strong>: Bu <strong>muayene</strong> kusura (hasara) ilişkin özellikler içeren tüm<strong>ve</strong>rilerin dikkatli bir şekilde tanımlanması <strong>ve</strong> kayıtedilmesini içerir. Çatlaklar, dökülmeler <strong>ve</strong> pas lekeleri rahatlıkla tespit edilenbozulma türleri iken rutubet <strong>ve</strong> renk değişikliği ile boşlukbelirtileri kolayca tespit edilemez. Görsel <strong>muayene</strong> için gerekli ekipmani. fotoğraf makinesi <strong>ve</strong>ya video kamera,ii. kayıt defteri, iiii. şaretleme kalemi v.bmalzemelerdir. Örnekleme <strong>ve</strong> test bölgesinin <strong>tespiti</strong>nde de kullanılır. Dolayısıyla çizimler (ızgara oluşturarak yapılmıştır) <strong>ve</strong>fotoğraf olabildiğince detay içermelidir.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.2
2-Paspayı ölçer(paşometre): Paspayı ölçerler okumaları ilepaspayı kalınlığı ölçülebilir,okunabilir. Bunun karbonatlaşma <strong>ve</strong> klorgirişi nedeniyle donatıkorozyonu üzerinde etkilerihakkında bilgi edinilebilir. Paspayı ölçer donatı harici metalelemanların <strong>tespiti</strong>nde dekullanılır. Yoğun şekilde donatı içerenyerlerde <strong>ve</strong>ya önemli şekildepaslanmış bölgelerde kullanılmasısınırlıdır. Bu gibi yerlerde beton açılarakbelirlenmelidirYapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.3-Beton parametrelerinintayini: Beton; schmit çekici ileküçük bir bölgenin yüzeymuka<strong>ve</strong>meti yüzeyinelastik geri tepmemiktarının okunması iletespit edilebilir.3a.Petrografik analizi: Yapıdan alınmış olan beton yahut harçörneğinin bir dizi özelliğinin petrografik analiz ile <strong>tespiti</strong>mümkündür.Petrografik analiz ile beton bileşimleri hakkında detaylı bilgi<strong>ve</strong> hasarın muhtemel nedenleri hakkında (betonunhomojenliği, çatlak bölgesi, hava muhtevası, agrega oranları,çimento <strong>ve</strong> hava boşlukları) bilgi ile agrega alkalireaksiyonunun etkileri tespit edilebilir.Test diğer kimyasal <strong>ve</strong> fiziksel testlerle birlikte bir uzmantarafından yapılmalıdır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.3
3b.Koparma testi(Pull-out): Yarı tahribatlı olan butest betonun çekme <strong>ve</strong> basınç muka<strong>ve</strong>metihakkında bir fikir edinmek için yapılır. Beton içine yerleştirilmiş olan çelik bir başlığı ileçekerek koparmak için gereken kuv<strong>ve</strong>t okunur. Bu başlık tamir <strong>ve</strong>ya betonun dökümü esnasındabetona yerleştirilir. Bu kuv<strong>ve</strong>tle beton hakkında bir fikir edinilmiş olur.3c.Polarizasyon direnci: Donatıda oluşankorozyonun ölçülmesi polarizasyon direnci<strong>teknikleri</strong> ile mümkündür. Korozyon miktarına göre direncin tepkisi de farklıolmaktadır. Bu dirence göre bilgi edinilmiş olur.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.3d.Elastisite modülü(E): En az üç farlı bölgeden alınan 3 adetkarod üzerinde tespit edilmelidir. Karod çapının en büyük agrega boyutunda en az üç kartbüyük olmasına dikkat edilmelidir. Yapıya hasar <strong>ve</strong>rmemek için karod alınan yerler özenleseçilmelidir.3e.Gama radyografisi: Gama ışınları vasıtasıyla donatınınyeri <strong>ve</strong> çapı ile betonun yoğunluğu <strong>ve</strong> boşluklarınıntahmininde kullanılır.(röntgen teknolojisi)3f.Kızıl ötesi termografiği: Bu teknik göreceli olarak ucuz olupderminasyon çatlak ilerlemesi boşluk <strong>ve</strong> iç çatlaklar içinbeton kusurlarının <strong>tespiti</strong>nde kullanılır. Kızıl ötesi termografiği betonda basit ısı paterenlerin <strong>tespiti</strong>neticesi bazı özel hasar tiplerinin belirlenmesinde kullanılır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.4
STRUNA-1 LABORATUVARI ĐLE BĐNA KALĐTESĐNĐN ÖLÇÜMÜYapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.4-Betonun elektriksel direnci:Metot beton içinde elektrik akımıgeçirilmesi esas alınır.Prensip olarak akımın geçirilmesi iledonatının korozyon hızı belirlenir <strong>ve</strong> olasıkorozyon için bir gösterge oluşur.Ölçülen değerler sadece pas payı ileilgilidir.Beton <strong>ve</strong> elektriksel özelliklerinin sıcaklık,rutubet <strong>ve</strong> tuz(klor) olan etkilendiğiunutulmamalıdır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.5
5-Yarım hücre potansiyel haritaları (Half cell) deneyi: Potansiyel haritaları korozyon olasılığı <strong>ve</strong> yaygınlığıhakkında bilgi <strong>ve</strong>rir. Bununla birlikte korozyon hızı hakkında da bilgi <strong>ve</strong>rmez. Ölçülen potansiyeli donatı üzerindeki yarım hücreelektrotları Half cell arasındaki korozyon aktivitesindenkaynaklanır. Bu karışık potansiyel ölçümü basit olarakaktif, anotik <strong>ve</strong> pasif katotik bölgeler arasındakireaksiyonu temsil eder. Genel olarak korozyonun düşük olduğu bölgedepotansiyel farkı nadiren 100 MV(milivat) ı geçer. Aktif korozyon için bu oran 200 MV.ın üzerindedir. Ekipman yüksek dirençli voltmetre aracılığı ile ölçülür. Araştırmaya başlamadan önce yüzey planı boyuncadonatının sürekli olduğu doğrulanmalıdır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.6-Ultrasonik ses hız(UPV): Ultrasonik dalganın beton içinden geçiş hızınıbetonun doluluğuna, yoğunluğuna <strong>ve</strong> elastiközelliklerine bağlı olduğu prensibine dayanır.(Radyo dalgası)Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.6
7-Sahadan örnek alma testi: Tahribatın <strong>muayene</strong> sonuçları yeterli bir gü<strong>ve</strong>nleyorumlanması için laboratuar için örnek alınmasıkaçınılmazdır. Örnekleme ilgi duyulan alanda <strong>ve</strong> rasgele alınmalıdır. Örneklerin sayısı yeri <strong>ve</strong> büyüklüğü zamanı ulaşabilirlik <strong>ve</strong>yapılması düşünülen test tipine bağlı olarak değişir.Muka<strong>ve</strong>met tayini için iseen az 3 karod alınmalıdır.Numune kritikbölgelerden alınmalıdır.Karod alınırken donatı <strong>ve</strong>yapı büyüklüğüne zarar<strong>ve</strong>rilmemelidirYapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.7
Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.8
7-1.Beton kalitesi: Karod numunesinin ölçülmesikarod numunesinin çapı, karot derinliğine eşitolmasına dikkat edilmelidir.7-2.Yapısal gü<strong>ve</strong>nlik: Dizayn şartnamesi <strong>ve</strong> mimariçizimleri esas olan yapısal hasarları <strong>ve</strong> malzemearaştırmalarının birleştirilmesinde yapısal süreklilikoldukça doğru biçimde tayin edilir. Bu şekilde yapının <strong>ve</strong>ya bir elemanın yük taşımakapasitesi için bilgi edinilir. Nihayi taşıma gücü yapının <strong>ve</strong>ya bir elemanındeneyin göçmeye başladığı ana kadarsürdürülmesi gerekir.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.7-3.Kimyasal analiz: Beton kalitesini izlemek içinsıkça yapılan laboratuar kimyasal deneyleriaşağıdaki gibidir.a. Çimento dozajı agrega içeriğib. orijinal su muhtevasıc. Bağlayıcı tipi(portland <strong>ve</strong>ya katkılı)d. Potasyum <strong>ve</strong> sodyum gibi alkaliler betonunbozulması <strong>ve</strong>ya donatının korozyonu ile ilgilibetonun klor muhtevası, betonun sülfatmuhtevası <strong>ve</strong> karbonlaşma derinliği deneyleripetrol grafik deneyi analizlerle betonun mikroyapısı <strong>ve</strong> minoloji hakkında bilgi <strong>ve</strong>rir.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.9
DURUM TESPĐTĐ Durum <strong>tespiti</strong>nin ana amacı malzeme <strong>ve</strong>yayapıdaki hasarın boyutunu <strong>ve</strong> ciddiyetinideğerlendirme, <strong>ve</strong>rileri toplamak <strong>ve</strong> dökümanteetmektir. Hasar sebepleri maruz kalınan çevre koşulları,normal olmayan yüklemeler, tasarım <strong>ve</strong> imalathataları <strong>ve</strong> çevreden gelen diğer etkenler(deprem, sel, yangın) olabilir. Ön araştırmada genel bir değerlendirmesi yapılır Onarım <strong>ve</strong> rehabilitasyon için tavsiyelerdebulunur. Đlk adım yapıda meydana gelen hasar <strong>ve</strong>bozulmalar, dizayn, malzeme özellikleri <strong>ve</strong> imalatyöntemleri ile direk olarak ilgilidir.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog. Binanın ne şekilde inşa edildiğinin detayları(malzeme tipi <strong>ve</strong> kaynakları, betonlama tekniği <strong>ve</strong>detayları <strong>ve</strong> donatının yerleştirilmesi) oldukçaönemlidir. Kötü işçilik <strong>ve</strong> yetersiz dizayna ilişkin bulgularınhasar boyutu ile kısmen uyumlu olduğugörülmektedir. Tahribatsız deneyler hızlı <strong>ve</strong> basit olduğundanbeton muka<strong>ve</strong>meti gibi özelliklerin <strong>tespiti</strong>ndekullanılır. Kimyasal etkilerle <strong>ve</strong>ya yangın dolayısıyla hasargörmüş beton yüzeyleri içinde bu metotlarkullanılır.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.10
Durum <strong>tespiti</strong> yaparken muhtelif hasar <strong>ve</strong> bozulma sinyalleridikkate alınmalıdır. Bunlar:1. Çatlak yeri, genişliği, derinliği, uzunluğu <strong>ve</strong>sınıflandırması(yapısal <strong>ve</strong>ya değil)2. Mümkün olduğunda yapısal çatlaklar eğilme, kesme <strong>ve</strong>çekme çatlağı gibi sınıflandırılmalı <strong>ve</strong> çatlak gözlemi içintavsiyede bulunulmalıdır.3. Donatının paslanmasına ilişkin detaylar <strong>ve</strong> işaretler.4. Prekast elemanlar için hasar görmüş bağlantı elemanları.5. Çiçeklenme, dökülme, agrega tane yığılması gibi kusurlarkayıt edilmeli.6. Farklı oturma <strong>ve</strong>ya kabarmalar, su sızıntıları, kimyasalbozulmalar, hasarlar zayıf drenaj <strong>ve</strong> buna bağlı kusurlarYapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.Yeterli olabilecek onarım prosedürlerinin<strong>tespiti</strong> için hasar nedenlerini bulmayayönelik tek standartta testlerle tüm olayıgörmek mümkün değildir.Nitekim birbirini tamamlayacak testlerinyapılması, olası tüm alternatiflerindeğerlendirilmesi açısından gereklidir.Bir <strong>muayene</strong>nin elle, gözle <strong>muayene</strong>,korozyon potansiyeli ölçümü, klor testi,pas payı ölçümü <strong>ve</strong> karbonatlaşmaderinliği vb. testler örnektir.Yapılarda Hasar Tespiti-I Ögr. Grv. Mustafa KAVAL AKÜ.Afyon MYO.Đnşaat Prog.11
Change language