Bölgesel KalkınmadaBakanlığımızın Rolü:Bölgesel RekabetEdebilirlik OperasyonelProgramıProf. Dr. Ersan ASLAN<strong>Bilim</strong>, <strong>Sanayi</strong> <strong>ve</strong> <strong>Teknoloji</strong> BakanlığıMüsteşarıBölgeler arası eşitsizlikler, yalnızcagelişmekte olan ülkelerin değil,sanayileşmiş ülkelerin de yaşadığı enönemli sorunlardan biridir. Ülkemiz,hem bölgesel kalkınmaya yönelikizlediği iç politika hem de Avrupa Birliğiüyelik sürecinde yürütülen dış politikaçerçe<strong>ve</strong>sinde bölgesel kalkınmaya büyükönem <strong>ve</strong>rmektedir. Bu doğrultuda, gerekulusal kaynaklardan gerekse Avrupa Birliğibütçesinden önemli miktarlarda kaynağınaktarıldığı bölgesel kalkınma, önümüzdekidönemde de önceliğimiz olmaya devamedecektir.Bölgesel kalkınmanın üç önemli bileşeniolan ulaştırma, çevre <strong>ve</strong> bölgesel rekabetedebilirlik konuları, “Katılım Öncesi YardımAracı” (IPA-Instrument for pre-accessionassistance) adı altında tanımlanmıştır.<strong>Bilim</strong>, <strong>Sanayi</strong> <strong>ve</strong> <strong>Teknoloji</strong> Bakanlığı olarak,bölgesel rekabet edebilirlik bileşenininsorumluluğunu üstlenmiş durumdayız.Bu kapsamda, 2001 yılı <strong>ve</strong>rilerine görekişi başı milli geliri Türkiye ortalamasınınyüzde 75’inin altında kalan 43 ilimizdefaaliyet gösteren imalat sanayi <strong>ve</strong> turizmKOBİ’lerimizin sorunlarını çözmeye yönelikprojeleri, yereldeki paydaşlarımızla berabergeliştirmekte <strong>ve</strong> hayata geçirmekteyiz.Bölgesel Rekabet Edebilirlik OperasyonelProgramı (BROP) kapsamında sağlanan budesteğin temel amacı, Türk ekonomisininrekabet edebilirliğini artırmak <strong>ve</strong> AvrupaBirliği ekonomisine yakın seviyeleregelmesini sağlamaktır. Bölgeler arasındakisosyo-ekonomik farklılıkları azaltmaksuretiyle az gelişmiş bölgelerimizi diğerbölgelerimize yaklaştırmak programınönemli hedefleri arasında yer almaktadır.Bu hedeflere ulaşmak amacıyla, BROPkapsamındaki kaynaklar, programınetkisinin <strong>ve</strong> katkısının en yüksek düzeyde6 ARALIK 2012olacağı sektör, bölge <strong>ve</strong> önceliklereyönlendirilmektedir.Bakanlığımız, bu amaçları doğrultusundabölgedeki KOBİ’lerin rekabet koşullarınailişkin sorunları, program kapsamındaayrıntılı olarak analiz etmekte <strong>ve</strong> eldeedilen <strong>ve</strong>rilere bağlı olarak birtakımmüdahale alanları ortaya koymaktadır.Buradaki yaklaşımımızın amacı, bölgeninsorunlarını doğru şekilde belirleyip busorunlara doğru çözümler üreterekKOBİ’lerimizin rekabet edebilirliklerini enüst seviyelere çıkarabilmektir. Bu minvalde,Bakanlığımızca sanayi altyapısınıngeliştirilmesi, yeni finansal araçlaroluşturulması, Ar-Ge <strong>ve</strong> inovasyona dayalıbilgi-iletişim altyapısının geliştirilmesi,turizm altyapısı ile pazarlama <strong>ve</strong> tanıtımfaaliyetlerinin desteklenmesi yoluylasanayi sektörleri arasında işbirliğiningüçlendirilmesi gibi alanlarda yaşanansorunlara çözüm üretecek projelerdesteklenmekte <strong>ve</strong> hayata geçirilmektedir.Projeleri hayata geçirirken, Bakanlığımız,diğer birçok programdan farklı olarak,tek bir KOBİ’nin değil, o sektördeki tümKOBİ’lerin ulaşacağı <strong>ve</strong> yine KOBİ’lerin eşitşekilde erişebileceği eğitim <strong>ve</strong> danışmanlıkhizmetleri, ortak kullanım atölyeleri,laboratuvar, iş geliştirme merkezlerigibi ölçek ekonomisinin sunacağıavantajları ortaya çıkaracak faaliyetlergerçekleştirmektedir. Bütün faaliyetlerimiz,bölgenin rekabet edebilirliğini artırırken,sektördeki rekabet edebilirliği bozmamayagösterilen büyük özenle şekillenmektedir.BROP kapsamında destek sağlanacakprojeler Bakanlığımızca dönemsel olarakaçılan proje teklif çağrıları sonucunda yada merkezi kamu kurum <strong>ve</strong> kuruluşlarıylagerçekleştirdiğimiz doğrudan müzakereleryoluyla belirlenmektedir. Bu yolla seçilenprojelere, yüzde 85’i AB <strong>ve</strong> yüzde 15’i ulusalkaynaklı mali destek sağlanmaktadır.Programı yürütmekten sorumlu birimimiz,Avrupa Birliği <strong>ve</strong> Dış İlişkiler Genel Müdürlüğüaltında faaliyet gösteren Bölgesel RekabetEdebilirlik Programı Koordinasyon <strong>ve</strong>Uygulama Dairesi Başkanlığı'dır. 2007 yılındabir çalışma grubu olarak kurulmuş olanBaşkanlık, şu anda 60’a yakın personeliyledört ayrı bölümden oluşan bir birim halinegelmiştir. Bu yılın Şubat ayındaysa AvrupaKomisyonu tarafından akredite edilerek,yönetmekte olduğu projelerin ihale, sözleşme<strong>ve</strong> ödeme işlemlerini yürütme yetkisiniüstlenmiştir. Başkanlık genel olarak yaklaşık260 inşaat, tedarik, müşavirlik <strong>ve</strong> inşaatsözleşmesinden oluşan 66 projenin, ihale<strong>ve</strong> ödeme işlemlerini yürütmekte, yaklaşık570 milyon Avro'luk bir fonun yöneticiliğiniüstlenmektedir. Söz konusu projelerhâlihazırda planlama, tasarım, teknik hazırlık<strong>ve</strong> uygulama gibi farklı süreçler içinde yeralmaktadır. Bahse konu projeler vasıtasıylahedef bölgemizde yer alan 43 ilimizin 38’ine,yani hedef bölgemizin yüzde 88’ine ulaşmışbulunmaktayız. Bu süreçte temel hedefimizbu projeleri tüm unsurlarıyla en geç 2017yılına kadar tamamlayıp genelde sektörlerin<strong>ve</strong> sektörün, özelde ise işletmelerimizinhizmetine sunmaktır.Hedef bölgemizde, gelişmiş bölgelerdeolduğu gibi bilgi <strong>ve</strong> teknolojiye dayalıekonomiye geçişin temelini oluşturanprojeler önümüzdeki dönemde deönceliğimiz olacaktır.Bakanlık olarak çalışanlarımızın gayretleri <strong>ve</strong>yereldeki ortaklarımızın işbirliğiyle büyük birsinerji oluşturacağımıza, hedef bölgemizi <strong>ve</strong>nihayetinde ülkemizi, gelişmişlik seviyesininyükseltilmesi <strong>ve</strong> farklılıkların azaltılmasıbakımından çok daha iyi bir noktayataşıyacağımıza inanıyorum.
AB Perspektifinden Türkiye'nin Bölgesel RekabetEdebilirlik Operasyonel ProgramıJavier Menendez BONILLAAvrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Ekonomik <strong>ve</strong> Sosyal Kalkınma Bölümü BaşkanıEkonomi alanındaki küreselleşmedikkat çekecek kadar kısa süre içerisindedünyadaki ekonomik düzeni değiştirerekyeni zorluk <strong>ve</strong> fırsatları beraberindegetirmiştir.Avrupa’nın, daha yenilikçi olamadığı,tüketici ihtiyaç <strong>ve</strong> tercihlerine daha etkilibiçimde karşılık <strong>ve</strong>remediği sürece, buyeni ortamda rekabet de edemeyeceğiortaya çıkmıştır. Bu nedenle, Komisyon“Avrupa 2020” stratejisini oluşturmuş <strong>ve</strong>bu strateji 2010 yılında kabul edilmiştir.Bu Stratejide, Avrupa ekonomisininyapısal zayıflıklarının aşılması, rekabetedebilirliği <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimliliğinin artırılması<strong>ve</strong> sürdürülebilir bir sosyal piyasaekonomisine zemin hazırlamasının biryolu olarak; “akılı”, “sürdürülebilir” <strong>ve</strong>“kapsayıcı” büyümeye vurgu yapılmıştır.AB tarafından finanse edilen “BölgeselRekabet Edebilirlik OperasyonelProgramı” (BROP) AB 2020 stratejisininTürkiye’deki yansıması olarak görülebilir.Bu operasyonel program aracılığıylaTürkiye, AB stratejisine daha iyi uyumsağlayacak <strong>ve</strong> katılım sürecine daha iyihazırlanacaktır.AB 2020 STRATEJİSİAB’nin 2020 stratejisi, süreciyönlendirecek <strong>ve</strong> ulusal hedefleredönüştürülebilecek ölçülebilir beş ABhedefi ortaya koymaktadır; istihdam,iklim değişikliği, enerji, eğitim;yoksullukla mücadele <strong>ve</strong> araştırma <strong>ve</strong>inovasyon.AB’nin Ar-Ge <strong>ve</strong> inovasyon hedefi“Ar-Ge harcamalarının, AB’ninGSMH’sının yüzde 3’üne ulaşmasıdır.”Ar-Ge harcamalarının GSMH’daki payı2000-2006 yılları arasında yüzde 1.83 ilayüzde 1.88 arasında kalmıştır. 2007-2009 yılları arasında bu oran ciddi birartışla yüzde 1.85’ten yüzde 2.01’eyükselmiş, 2010 yılındaysa yaklaşıkyüzde 2.0 oranında seyretmiştir.Avrupa Birliği Konseyi yeni stratejiyibütünüyle sahiplenerek bu stratejininodak noktası olacaktır. Komisyon,hedeflere yönelik ilerlemeyi izleyecek,politik görüş alış<strong>ve</strong>rişine imkânsağlayacak <strong>ve</strong> atılacak adımlar <strong>ve</strong>AB’nin öncü girişimlerinin ilerlemesiiçin gerekli önerileri sunacaktır.Avrupa Parlamentosu bu girişimlerçerçe<strong>ve</strong>sinde kanun yapma sürecinekatılarak vatandaşların hareketegeçirilmesinde itici güç olacaktır.Vizyonun gerçekleştirilmesine herkesinkatılımının sağlanabilmesi için buortaklık yaklaşımının AB komitelerine,ulusal parlamentolara <strong>ve</strong> ulusal, yerel,bölgesel yetkililere, sosyal ortaklara,paydaşlara <strong>ve</strong> sivil topluma kadaruzanmasına karar <strong>ve</strong>rilmiştir.Avrupa’nın yapısal zayıflıkları ortayaçıkarıldıKrizden çıkmak önümüzde aşılmasıgereken ilk güçlüktür. Bunu yaparken,kriz öncesi duruma dönme refleksinekapılmamamız gerekir. Krizdenönce bile Avrupa’nın, dünyanın gerikalanıyla kıyaslandığında yeterincehızlı ilerleme kaydetmediği birçokalan bulunmaktaydı. Bunlardan biriside Ar&Ge <strong>ve</strong> inovasyonla yakındanilişkilidir:–Avrupa’nın ortalama büyümehızı ekonomik alandaki başlıcaortaklarımızınkinden yapısal olarakdaha düşüktür. Bunun başlıca sebebide son 10 yıl içerisinde bu ülkeler ilearamızdaki <strong>ve</strong>rimlilik farkının artmasıdır.Bu da, Ar&Ge <strong>ve</strong> inovasyona daha azyatırım yapılmasının yanı sıra; ticaretyapılarındaki farklılıklar, bilgi <strong>ve</strong> iletişimteknolojilerinin yetersiz kullanılması,toplumlarımızın bazı kesimlerindeinovasyon konusunda görülenisteksizlik, piyasa erişimi önündekiengeller <strong>ve</strong> ticaret ortamının zayıflayandinamizmi ile açıklanabilir.Küresel zorluklar artıyorAvrupa’nın kendi yapısal zayıflıklarınaçözüm bulması gerekirken, hızladeğişmekte olan dünya da önümüzdeki10 yılın sonunda çok farklı bir halalacaktır:–Ekonomilerimiz giderek daha birbirinebağlı hale gelmektedir. Avrupadünyanın en açık ekonomilerindenbir tanesi olma avantajını kullanmayadevam edecektir. Ancak, küreselrekabet de giderek artmaktadır. Çin yada Hindistan gibi ülkeler sanayilerinideğer zincirinin üst kademelerinetaşımak <strong>ve</strong> küresel ekonomiye“sıçramak” için araştırma <strong>ve</strong> teknolojiyebüyük ölçüde yatırım yapmaktadır. Budurum ekonomimizin bazı sektörlerinderekabet baskısı yaratsa da her tehditaynı zamanda fırsatları da beraberindegetirmektedir. Bu ülkeler geliştikçebirçok Avrupalı şirket için yeni pazarlarda açılacaktır.–Küresel finans sorununun çözümekavuşturulması gerekmektedir.Dünyadaki finansal piyasalardakredi kolaylığı imkânı, kısa vadecilikARALIK 20127