Karma Yem Üretiminde Pelet Kalitesine Etki Eden Etkenler

Karma Yem Üretiminde Pelet Kalitesine Etki Eden Etkenler29Çizelge 4. Peletlenecek yemin özelliğine göre standartlaştırılmış matris özellikleriYemin özelliği Matris materyali Matris deliklerinin dizilimi L/d oranıYüksek tahıl içerikli Paslanmaz/yüksek krom Sık delik dizilimi 10-12Düşük protein, yüksek sellüloz Paslanmaz/metal alaşım Orta delik dizilimi 12-14içerikliYüksek protein içerikli Paslanmaz Sık/orta delik dizilimi 10-12Düşük protein, ısıya duyarlılık Paslanmaz Orta delik dizilimi 9-11Yüksek protein, üre/yüksek Metal alaşım Seyrek delik dizilimi 8-9mineral maddeÇizelge 5. Peletlenecek yemin yapısına göre belirlenecek matris özellikleri ve dikkat edilecek noktalarYemin yapısıMatris delikçapı (mm)Matriskalınlığı=DelikDikkat edilecek noktalaruzunluğu (mm)Yüksek oranda tahıl ve % 4 40-5025’den fazla protein içeren 5 45-55karma yemler 6 50-60% 5-25 oranında şeker, süt 4 20-35tozu veya peynir suyu 5 25-40içeren 6 30-45% 5-30 düzeyinde melas 4 30-45içeren protein katkıları5 40-506 45-55Yüksek düzeylerde veya %6-30 düzeyinde üre içerenkarma yemler (melaslı veyamelassız)Nişasta jelatinizasyonu için buharuygulaması ile sıcaklık 80 o C veya üzerineçıkmalıdır.60 o C’de karamelizasyon başlar ve budadayanıklılığın artışı ile sonuçlanır.Sıcaklık 60-75 o C olacak şekilde minumumbuhar ilavesi yapılmalıdır.4 20-35 Yüksek düzeyde üre içeren yemlerinpeletlenmesinde minumum düzeyde buharilavesi veya buhar ilavesi yapılmamalıdır.Kanatlı karma yemlerinin önemli bir kısmını tahıllaroluşturur. Yüksek düzeyde nişasta içeren bu türyemlerin peletlenmesinde nişasta jelatinizasyonu yanidayanıklı pelet yem üretimi için yüksek sıcaklık veneme gereksinim duyulur. Yüksek düzeyde sellüloz vedüşük protein içerikli besi ve süt sığırı karma yemlerininpeletlenmesinde ise nem uygulaması çok etkiliolmazken daha yüksek L/d (matrisin etkin olduğuuzunluk/ matris delik çapı) oranı gereklidir. Doğalprotein kaynaklarınca zengin karma yemlerinpeletlenmesinde kaliteli pelet yem üretimi içinpeletleme koşullarında yüksek sıcaklık uygulamasışarttır. Protein içeriği düşük ve ısıya karşı duyarlı şeker,süt tozu ve peynir suyu içeren karma yemlerinpeletlenmesi sırasında yaklaşık 60o C ‘dekaramelizasyon söz konusudur. Dolayısıyla ısıya karşıduyarlı yem hammaddelerini içeren karma yemlerinpeletlenmesi sırasında matrislerdeki sürtünmeye bağlıolarak oluşan ısınmayı azalmak için matrislerde L/d’nindaha düşük olması gerekir. Üre ve mineral maddeiçerikli büyükbaş yemlerinde ise daha düşük L/doranına, hiç veya çok düşük düzeyde buhar ilavesi sözkonusu olabilir.Matris ile merdane arasındaki mesafe pelet dayanıklılığıüzerinde önem taşır. Mesafe arttıkça pelet dayanıklılığıartar ancak pres kapasitesi düşer ve pelet uzunluğufarklılaşır.Yemin matris deliğinde kalış süresi pelet kalitesiüzerinde etkilidir. Matris hızı ve buna dayalı olarakyemin matris deliğinde kalış süresi ayarlanabilir. Kalışsüresinin artışı yemdeki nem ve sıcaklık absorbsiyonunuiyileştirir. Mil hızı azaltılarak ve merdane matris arasıaçı ayarlanarak kalış süresi artırılabilir.SoğutmaPeletleme işleminde su buharı kullanımına vematrislerdeki sürtünmeye bağlı olarak sıcaklık 90 o C’yekadar çıkar. Bu kadar yüksek bir sıcaklıktaki peletlerintaşınması ve ön depolanması sırasında pelet kalitesiolumsuz yönde etkilenir. Dolayısıyla pelet yeminsıcaklığının ortam sıcaklığına yakın bir noktayagetirilmesi bu açıdan oldukça önemli etkiye sahiptir. Subuharı uygulaması ile elde edilmiş peletlerde partiküllerarasında var olan kapillar geçişler ortadan kalkar.Dolayısıyla sıcak peletlerin soğutulmadan daha düşükHayvansal Üretim 45(1), 2004