TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

gelişir. Bu şekilde ortaya çıkan çekme gücü ile toprak içinde kalan kotiledonları toprakyüzüne çeker ve hipekotil toprak yüzeyinde dik bir konum alır. Đlk gelişme devresinde toprakyüzüne çıkan kotiledonlar yeşil renk alarak fotosenteze katılarak bitkiye yardımcı olurlar. Buşekilde, çimlenmede hipekotili aktif olan ve tane içerisinde besin deposu olan kotiledonlarıntoprak yüzeyine çıkartıldığı çimlenmeye epigeal çimlenme adı verilir. Yemeklik tanebaklagiller içerisinde fasulye ve börülcede çimlenme epigeal durumundadır. Çimlenmenin ilkdevresinde epikotil aktif durumda ise, bu kısım hızlı bir şekilde gelişir. Aktif olan kısımembriyonun kotiledonlarla bağlantılı olduğu kısmın üst tarafında olduğu için plumula yukarıdoğru itilirler. Tohum içerisinde besin kaynağı olan kotiledonlar ekim derinliğinde kalır.Tohumlu bitkilerin tamamına yakınında görülen bu tip (epikotili aktif olan) çimlenmeye dehypogeal (normal) çimlenme adı verilir. Yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimek, nohut,bakla ve bezelyede çimlenme hypogealdir.KökÜlkemizde yemeklik tane baklagiller adı altında incelenen altı cinste kazık köklüdür. Ana köktüm gelişme devrelerinde belirgindir. Yan köklerde oldukça iyi gelişme gösterebilirler.Yemeklik baklagil köklerinin gelişimi, çeşide, çevre koşullarına ve uygulanan yetiştirmetekniklerine göre önemli ölçüde değişiklik gösterir. Ana ve yan köklerin gelişme durumunagöre yemeklik tane baklagiller iki ana grupta toplanırlar.1. Esas kök toprak içinde derinlere iner ve önüne çıkan engelleri aşabilir. Yan köklerkuvvetlidir. Đlk kademedeki yan kökler erken gelişir ve ana kökün üst kısmından çıkarlar.Bazıları boy yönünden de ana kökün uzunluğuna erişebilirler. Birinci kademedeki yan kökler,ikinci kademedeki yan kökler tarafından çabucak örtülür.a) Ana kök kalınca ve birinci kademedeki yan kökler dikkati çekecek şekildeyaygındır. (Bakla, Nohut).b) Ana kök daha ince ve birinci kademedeki yan kökler daha az yaygındır.(Mercimek, bezelye)2. Esas kök birinci gruptaki kadar ya da daha kalındır. Ancak daha az derine gider.Önüne çıkan engelleri aşamaz. Bir engele rastladığında büyümesini durdurur ve aynıkuvvette yan kökler ortaya çıkarır. Yan kökler birinci gruba göre daha fazladır. (Fasulye,Börülce)Tüm baklagil köklerinin ortak bir özelliği de köklerinde bitki ile ortak yaşayarak havanınserbest azotunu toprağa bağlayabilen bakterilerin oluşturduğu yumrucukların (nodozitelerin)bulunmasıdır. Baklagillerin köklerindeki yumruları “Rhizobium” bakterileri oluştururlar.Toprakta bulunan veya çeşitli şekillerde toprağa verilen bakteriler; önce kökü enfekte ederler.Bitkinin ürettiği karbonhidratları kullanırlar. Bu sırada havanın serbest azotunu, oluşturduklaryumrular içerisinde depolarlar. Depolanan azotun bir kısmı bizzat bitki tarafından kullanılır.Geri kalan azotun ise yolunarak yapılan hasatta bir kısmı, biçilerek yapılan hasatta isetamamı bitkinin ölümünden sonra toprağa bırakılır. Cins, tür, çeşit, çevre koşulları veyetiştirme yöntemlerine göre bir vejetasyon döneminde bir dekar alanda toprağa bağlananazot miktarı 5–19 kg arasında değişir.26