Bipolar Duygulanım Bozukluklarında Hızlı Döngülü Kavramı

Bipolar Duygulanon Bozukluklar ında Hızl ı Döngülü Kavram ıGürsu Hariri, Uzuner Özerbinasyonunun etkili oldu ğunu bildiren çal ışmalarmevcuttur (13,14). Ancak, bu son kombinasyondaValproat, CBZ'inin plazma proteinlerine ba ğlanmasınıetkiler. Bundan dolay ı, CBZ dozu yüksek, Valproatdozu ise dü şük tutulmalıdır.Tek başına valproat, akut mani tedavisinde etkin bulunmuşsa da, profilakside ve özellikle h ızlı döngülüdurumlarda Li veya diğer bir antikonvülsan ilaç ilekombinasyonu daha yararl ı bulunmu ştur(11-14).Valproat' ın Li'a CBZ'e ve Li+CBZ kombinasyonunadirençli olgularda mutlaka denenmesi gerekti ği;böyle durumlarda günlük 1500 mg normal tedavi dozununaşılabileceği ve bazen 5000 mg/gün dozunakadar ç ıkmak gerekebilece ği belirtilmektedir (3' 13' 14) .Literatürde Li'a dirençli h ızlı döngülü bipolar tip Ibozuklukta, disforik manide, organik hallere ba ğlıduygudurum bozukluklannda ve özellikle de uykubozukluğu ön planda olan, geç ba şlangıçl ı, atak süresikısa olan hastalarda Valproat'a yan ıtın çok dahaiyi (% 60 oran ında) olduğunu bildiren yay ınlar bulunmaktadır(13,14).Hızl ı döngülülerde kullanabileceği düşünülen Klonezepam'ın özellikle sedasyon gerektiren hastalardadenenebileceği; ancak, profilaktik olarak h ızl ı toleransgeli şmesi ve kesildiğinde manik ya da hipomanikatak ortaya ç ıkmasına sebebiyet verdi ği içinsınırl ı kullanılabileceği bildirilmiştir (3"). Diğer birantikonvülsan olan Difenilhidantoin ile birkaç olgusunumu dışında kontrollü bir çalışma yoktur (3) . Sonzamanlarda feniltriazin grubu bir antiepileptik olanLomotrigin, özellikle h ızl ı döngülü ve mikst episodlardaönerilmektedir (9) . Bu ilacın -nöronal inaktivasyonusağlamak için- sodyum kanallann ı etkileyerekh ızlı stimülasyonu inhibe etti ği; yani, ate şlenme(kindling) h ızını düşürdüğü ileri sürülüyor (9) .Kalsiyum-Kanal Blokerleri: Bipolar hastalardahücre içi kalsiyum (Ca) düzeyinde de ğişiklik olduğununsaptanmas ı üzerine gündeme gelen Ca-kanalblokerlerinden, öncelikle Verapamil önerilmi ştir.Ancak, yağda çözünen ve merkezi etkileri daha fazlaolan Nimodipin ile son yayınlarda Li'a dirençli olgularda,özellikle ultra ve ultradien h ızlı döngülühastalarda iyi yan ıt al ındığına dair bilgiler vard ır(3,8,11)Li, CBZ ve Valproat'a ya da bunlann kombinasyonlannadirençli olgularda özellikle Varapamilönerilmektedir. Fakat ciddi ilaç etkile şimi ne-pecyadeniyle bu droglar ile hiçbir şekilde kombine kullanılmaması gerekmektedir. Örne ğin; Li+Verapamilkombinasyonunda nörotoksisite, diskinezi ve bradikardigibi yan etkiler görülmü ştür (1-3' 11) .Beta Blokerler: Pindelol (Visken), Propranolol(Dideral) gibi beta-adrenejik blokerler, 5-HT lA antagonistetki de gösterirler. Bu yolla antidepresan etkinlikortaya ç ıkar. Çe şitli yaka bildirimlerinde budroglann depresyon, mani, şizofreni ve genelle şmişanksiyete bozukluklannda kullan ılabileceği bildirilmesineve özellikle Propranolol'ün mizaç stabilizasyonundaalternatif terapilerden biri olarak önerilmesinerağmen, hızlı döngülü için birkaç olgu sunumudışında çal ışma yoktur (1-3) . Üstelik; mani tedavisindetek ba şına etkili olabilecek Propranolol dozu1000 mg/gün gibi çok yüksek düzeyde olmal ıdır vebu dozda ciddi yan etkiler ortaya ç ıkacaktır (6'7' 11) .Santral alfa 2 agonisti ve kolinomhnetik alanlar:Santral alfa 2 agonisti Klonidin ve kolinomimetikajan Fizostigmin'in de nörotransmitterler üzerindekietkileri nedeniyle antimanik özelli ğinden söz edilmiş;bu nedenle h ızlı döngülülerde önerilmi ş; fakat,konuyla ilgili kesin veriler henüz elde edilmemi ştir(2 '3'6) . Klonidin'in manide Li ve CBZ ile kullan ıldığındasinerjistik etkiye sahip oldu ğu bilinmektedir(1,6,11)Selektif monoaminoksidaz İnhibitörleri: NonselektifMAO İ'lerinin maniyi tetikledikleri ve dolayısıyla hastal ık seyrini ağırlaştırdıklann ı biliyoruz.Mani ve döngülerin uyanlmas ıyla bağlantılı olduğudüşünülen enzimin MAO-B olması nedeniyle, selektifMAO-A blokerlerinin mani ve döngüler üzerineetkileri ara ştırılmış; Potter ve ark. taraf ından1982'de Clorgylin'in hem Lityum'a hem de di ğer tedaviseçenekleri ve kombinasyonlar ına yan ıts ız hızlıdöngülü olgularda profilaktik etkinli ği olduğu bildirilmiştir(3,6,11,12) Bundan yola çıkarak diğer selektifMAO-A inhibitörü olan Moclobemid üzerindekiçalışmalar halen sürmektedir.Tiroid Hormonu: Li'a dirençli h ızlı döngülü bipolarhastalarda tiroid hormon replasman ıyla iyi sonuçlaral ındığın dair tek vakal ık yay ınlar mevcuttur(2,4,12). Bauer ve Whybrow'un 1988'de yapt ıklan çalışmada,11 hızlı döngülü ve Li'a yan ıts ız olguya tiroidhormonu eklenmesiyle 10'unda Li'a yan ıtın sağ-21