ORHAN BİNGÖL'E 67. YAŞ ARMAĞANI A FE - Gazi Üniversitesi

Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri2 ölçü ince kum veya taş tozu (500 mikrometredenküçük boy)1 ölçü tüf tozu (500 mikrometreden küçük boy)1,5 ölçü hidrolik kireçToprak boya pigmentler (gerekli renk uygumuiçin oranlar deneme ile belirlenmelidir.)Su (harç karışımı için yeterli ölçüde)3.2.3. Sıvalarda bordür uygulamasıKazıyla ortaya çıkan ve açıkta sergilenen binalardayer alan sıvaların taşıyıcıyla bağlantısındakenarlarındaki açılmalar, taşıyıcıdan kopmalar gibisorunlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu durumdamevcut sıva kenarlarının kireç harçlı bir bordüruygulaması yapılarak sağlamlaştırılması ve kenarboşluklarının harçlı dolgu ile kapatılması gereklidir.Uygulamada kullanılacak bordür harcı için sıvalardalakuna dolgu-tamamlamada önerilen harç karışımoranları (kum ve taş tozu boyutu 1000 mikrometrealtına yükseltilerek ve gerektiğinde içerisine ¼ ölçütuğla tozu katılarak) kullanılabilir. Ancak uygulamaöncesinde çok sayıda demenin yapılması, doku, renk(bir ton açık rengin elde edilmesi gibi), karışım vesağlamlık açısından en uygun harcın öncelikle belirlenmesigereklidir.3.2.4. Taşıyıcı bağlantısını yitirmiş sıva, boyalısıvaların sağlamlaştırılmasıTaşıyıcı-sıva (boyalı sıva-duvar resmi) bağlantısınınbulunmadığı alanlarda sağlamlaştırma çalışmalarınıngerçekleştirilmesi gereklidir. Uygulamadabaşlıca şu işlemlere başvurulmalıdır:Öncelikle sorunlu alanlar nitelik (bozulmaderecesi) ve nicelik (alan-büyüklük) olarak tespitedilmelidir. Kendisini taşıyamayan veya dökülmeye,ayrılmaya yatkın sıvalar geçici nitelikte bir önsağlamlaştırma yapılarak korunmalıdır. Ön sağlamlaştırma,sıvanın asıl işlemler öncesinde geçiciolarak taşıyıcıya bağlanmasını tanımlamaktadır.Uygulama, sıva bordürlerine yakın alanlarda yüzeyedüşük oranda akrilik reçineyle (%10 Paraloid B 72,Aseton içinde) Japon kâğıdının yapıştırılması, dahasonra genişliği ~2 cm, uzunluğu ise sıva ve taşıyıcıarasında bağlantıyı sağlayacak ölçüdeki gazlı bez(veya tülbent bezi) ile yapıştırılarak (%15-20 ParaloidB72, Aseton içinde) sıvanın geçici askıya alınarakkorunması şeklinde gerçekleştirilir. Japon kâğıdıuygulaması, sıvanın bez bandın yapıştırılmasındauygulanan yapıştırıcıyı fazla emmesini engellemekve sıva yüzeyinin gerilmelere karşı korumak amaçlıkullanılmaktadır. Tüm sağlamlaştırma işlemleri tamamlanansıvalarda, sırasıyla bağlantı sağlayan gazlıbezler ve Japon kâğıdı tabakası asetona batırılmışfırçalarla yumuşatılarak alınır; sıva yüzeyindeki reçinetabakası ise, yüzeye yayılan ince kağıt mendillere,üzerinden saf asetona batırılmış fırçalarla emdirilerek(birkaç kez tekrarlanan uygulama sonunda)tamamen kaldırılır.Yerinde korunan ancak taşıyıcıyla bağlantısı(kısmen veya büyük oranda) kopan sıvalarda asılsağlamlaştırma işlemi, taşıyıcı-sıva arasına yapılacaksıvı harç enjeksiyonu ile sağlanmaktadır. Uygulamadaöncelikle sıva kenarları bordür harcı uygulamasıile kapatılır. Enjeksiyon için taşıyıcı ile sıva arasınaenjeksiyon amaçlı birer şırınga deliği (sıva bordürleribu delik yerleri için uygundur) açılmalıdır. Delikaçmada ucuna ~2 mm çaplı matkap ucu takılmış elmatkapları kullanılmalıdır. Açılan enjeksiyon deliğinden(çapı en fazla 2 mm ölçüsünde) sıva arkasısulandırılmış alkol (1:1 su içinde) ile ıslatılmalı; ardındangerektiğinde “akrilik reçine” (%10 su içinde)enjekte edilerek zayıflamış olan sıvalar güçlendirilmelidir.Arkasından mevcut boşluklar sıvı harç enjeksiyonuile doldurularak düşmek üzere olan sıvalarınduvara bağlanması sağlanmalıdır. Sıvı harçsertleşene kadar bu bölgeler preslenerek desteklenmelidir.Sıvı harç olarak bu amaca uygun hidrolik kireçesaslı hazır harç türleri kullanılabilir. İnce toz halindekibu karışım suyla (genelde 1:1 ve/veya 1:2 suiçinde) akıcı hale getirilip geniş (~2 mm çapında )uçlu enjektörler ile kenarlardan, çatlak ve yarıklardanakıtılmalıdır. Çatlak ve yarık bulunmayan alanlardaise (boyama ve dekordan yoksun alanlardanseçilen) yüzeyde açılan küçük deliklerden enjeksiyonyapılmalıdır. İşlem, çalışma sonunda enjeksiyondeliklerinin sıvayla bütünlük gösteren ince taneli ag-620 A Festschrift for Orhan Bingöl on occasion of his 67th Birthday