ORHAN BİNGÖL'E 67. YAŞ ARMAĞANI A FE - Gazi Üniversitesi

Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleriyöntemlerine başvurularak mevcut durumlarındaiyileştirilmelere gidilmesi ve yeni bozulmalarınoluşmasının engellenmesi ve devamlarının sağlanmasıgereklidir.Kazıyla ortaya çıkan sıva, harç ve taş kaplamalarvb. gibi hassas malzemelerin korunması, yalnızca bubuluntulara/kalıntılara yapılabilecek bir koruma veonarım müdahalesi ile değil, öncelikle temel korumauygulamalarının (acil müdahale ihtiyaçlarının)giderilmesi, sonrasında ise bulundukları mekânlarlabirlikte bir bütün olarak ele alınması gereken bir korumaprogramına ihtiyaç duymaktadır. Bu konudakisorunlar ve koruma önerileri şu şekilde sıralanabilir:Sıva ve taş gibi hassas nitelikli kaplama malzemelerüzerinde yapılacak tek başına bir müdahalehiçbir zaman onların korunması için yeterliolmayacaktır. Bu nedenle yer aldıkları mekânların,öncelikle çevre (özellikle yağış gibi) şartlarına karşıkorunmalarının ivedilikle sağlanması amacıylamekân üzerlerinin en kısa zamanda geçici bir örtüsistemiyle kapatılması” gereklidir. Bu tür bir “önleyicikoruma müdahalesi” “sıva, harç ve kaplama gibikalıntılardaki dökülmelerin ve kaybın engellenmesiiçin ön şarttır.Bu tür kalıntıların olduğu mekân veya bina bölümlerininkoruma çalışmaları tamamlanıncaya kadarziyaretlerinin kısıtlanması (içeride serbest dolaşımıengelleyen bariyer veya çevresi sınırlandırılmışyürüme yolu gibi) gereklidir. Böylelikle çevre şartlarıyanında, ikinci bir risk (bilinçli veya bilinçsiz olasıtahribat) faktörü de ortadan kaldırılacaktır.Bina, mekân (en azından açığa çıkan mekân bölümlerinin)üzerlerinin geçici bir örtüyle kapatılmasıöncesinde ve sonrasında, mimari koruma için yukarıdaaçıklanan (derz dolgu yenileme, güçlendirme vecapping gibi) acil koruma müdahalelerinin bu alanlardada başlatılması veya en azından birlikte yürütülerektamamlanması gerekmektedir. Nitekim örtü veduvar üstlerindeki yarık veya çatlaktan giren suyunduvarlar kadar yüzeyindeki sıva, harç ve dekoratifkaplamaları da çok etkileyeceği unutulmamalıdır.Tüm bu tedbirlerin alınmasından sonra doğrudanmimariye bağlı hassas malzemelerde gereklikoruma ve onarım müdahalelerinin yapılmasınageçilmelidir. Bu müdahalelerde dikkat edilmesi gerekenen önemli nokta, kalıntıların yerinde (in situ)korunmasını sağlamak, kötü durumlarının (dökülenkaplamanın sağlamlaştırılarak yerinde korunmasıgibi) iyileştirilecek koruma (konservasyon)müdahalelerine başvurmak olmalıdır. Ayrıca aktifkoruma (konservasyon) müdahalelerinin yalnızcakonservasyon eğitimi almış, konusunda deneyimlikoruma meslek elamanlarınca gerçekleştirilmesigerektiği unutulmamalıdır. Yapılması gerekli aktifkonservasyon müdahaleleri genel itibariyle aşağıdakibaşlıklar altında açıklanmıştır:Belgeleme: Çalışma öncesinde tüm kalıntılaryerleri ve durumları ile (fotoğrafik, grafik ve belgeformlarında) belgelenmelidir. Ayrıca malzeme veyapım tekniklerinin daha çok aydınlatılması içinsıva ve harç, taş (ve mermer) kaplama, pişmiş toprakkalıntılarının detaylı analiz ve incelemelerine başvurabilir.Böylece restorasyona da kolaylık sağlayanyapım ve malzeme özelliklerini içeren bilgilenme tamamlanabilecektir.Sağlamlaştırma: Uygulamalar, sıva, harç ve taşkaplamaların taşıyıcı duvarlarıyla zayıflamış veyakopmuş bağlantılarının yeniden sağlanması için yapılaniyileştirme çalışmalarını kapsamaktadır. Sıvıharç enjeksiyonu, kaplama ile lakuna (eksik alanlar)kenarlarına bordür harcı çevirileri, harç ve sıva/alçıyüzeylerinde koruma amaçlı dolgu uygulamaları butür çalışmalar arasındadır.Temizlik: Mevcut kirlilik etkilerinin mekanik,kimyasal veya karma yöntemler kullanılarak kaldırılmasınadayanan temizlik uygulamasını oluşturmaktadır.Bu uygulamalar özgün mevcut dekorunve malzemenin ortaya çıkmasını sağlayacağı gibi,kirlenmenin yol açacağı yeni bozulmaları da engelleyecektir.Temizlik uygulamaları;- Çamur ve toprak izi ve kalıntılarının temizlenmesi- Ot ve gelişmiş bitki ve köklerinin temizlenmesi- Yüzeyde kalker, tuz ve harç tabakalarının temizliğişeklinde (bkz. taş, tuğla ve sıva temizlik işlemleri)çeşitlenebilir.622 A Festschrift for Orhan Bingöl on occasion of his 67th Birthday