32<strong>Malign</strong> <strong>transformasyon</strong> gösteren <strong>osteokondromatozis</strong>Temizöz ve ark.Resim 1. AP diz grafisinde her iki femur distalmetafizinde ve tibia proksimal metafizlerde multipleksositozlar görülüyor (oklar).Resim 2. El bilek grafisinde sol radius distal metafizindeeksositoz (ok).<strong>Malign</strong> <strong>transformasyon</strong> vakalarýn %5-25'indegörülmektedir (1-4). Osteokondromlarýn malign <strong>transformasyon</strong>riski bulunduðundan hastalarýn takibindedikkat edilmesi gereken radyolojik bulgularý literatüreþliðinde sunmayý amaçladýk.Olgu SunumuVücudunun deðiþik yerlerinde çok sayýda þiþlikleriolduðunu ifade eden 23 yaþýnda bayan hastanýn son 3yýldýr ayak bileklerindeki þiþliðin artmasý ve aðrýnýnortaya çýkmasý üzerine hastanemiz ortopedi polikliniðinebaþvurdu. Hastanýn yapýlan muayenesinde solayak bileði anterior ve posteriorunda 10x15 cm, solayak 1. ve 2. metatars distali arasýnda yaklaþýk 2 cm, solcruris proksimal medial ve lateralde 12 cm, sað ayakbileði anterolateralde 2 cm, sað cruris medial, proksimalve lateralde 1-3 cm, sað iliak kanat anteriorunda 2 cm,sað interskapuler aralýkta 1-2 cm boyutlarýnda sertimmobil kemik kývamýnda þiþlikler tespit edilmiþti.Hastanýn anamnezinde çocukluk döneminden beri elegelen þiþlikler bulunduðunu söylemesi <strong>osteokondromatozis</strong>idüþündürdü. Biyokimyasal ve hematolojik parametrelernormal sýnýrlarda olup herhangi bir özellikgöstermemekteydi. Radyolojik inceleme amacýylayapýlan kemik survey grafilerinde bu þiþliklerin her ikihumerus diafizinde, her iki femur distalinde ve tibiaproksimalinde (Resim 1), tibia-fibula distalinde, solradius distalinde (Resim 2), sol skapula coracoid çýkýntýdakomþu kemiðin korteksi ile devamlýlýk gösteren,düzgün sýnýrlý eksositozlar olduðu izlendi. Ayrýca soltibia-fibula distalinde büyük yumuþak doku kitlesi vedaðýnýk punktat kalsifikasyonlar içeren, fibula ve tibiadistalinde destrüksiyonlara yol açmýþ kitle lezyon izlendi(Resim 3). Sol tibia distalinde destrüksiyona komþualanlarda vücudun diðer yerlerinde gördüðümüzeksositozlarla ayný özellikte birkaç adet eksositoz izlendi.Sol ayak bileðindeki lezyondan insizyonel biyopsiyapýldý, patolojik taný kondrosarkom olarak konuldu.Hastaya operasyon kemoterapi ve radyoterapi planlandý.Ancak hasta önerilen tedaviyi kabul etmediðindenplanlanan tedavi yapýlamadý.TartýþmaMultiple herediter eksositozlarda malign <strong>transformasyon</strong>riski bulunmaktadýr. Klinik olarak aðrýnýnolmasý veya baþlamasý, boyut artýþý sarkomatözdejenerasyona iþaret eden bulgulardýr (5). Çocuklukdöneminden beri ele gelen multiple eksositozlarý olanbu hastamýzýn son 3 yýldýr ayak bileði çevresindekiþiþliðin büyüdüðünü ve aðrý yaptýðýný ifade etmesimalign <strong>transformasyon</strong> düþündürmekteydi.Osteokondromlardaki malign <strong>transformasyon</strong>u göstermederadyolojik incelemelerin önemli bir yeribulunmaktadýr (6-11). Bir eksositozun malign <strong>transformasyon</strong>gösterdiðinin erken radyolojik bulgularý kitlekonturunun düzensizleþmesi, yumuþak doku kitlesi veinhomojen kalsifikasyon, lezyona eþlik eden kalsifiyeolmuþ yada olmamýþ yumuþak doku kitlesi ve kartilajkep komþuluðunda kitle lezyon içerisinde radyolusentbir alanýn ortaya çýkmasý olarak sayýlabilir (2,7,8).Kondrosarkom komþu yumuþak dokulara yayýlýmyapar. Tümörün kartilajinöz kýsmýnda daðýnýkkalsifikasyonlar bulunmasý lezyonun malign olduðunugösteren önemli bir radyolojik bulgudur.Kondrosarkom için karakteristik bir radyografik bulguolan bu opasitelerin kartilaj içerisinde oluþankalsifikasyonlara baðlý olduðu histolojik olarak dagösterilmiþtir (6,11). Bu tür kalsifikasyonlar vakamýzýnön arka ve lateral ayak bileði radyografilerindeizlenmekteydi (Resim 3). Osteokondromlarda bulunan
<strong>Malign</strong> <strong>transformasyon</strong> gösteren <strong>osteokondromatozis</strong>Temizöz ve ark.33ABResim 3. A: Ön-arka tibia grafisinde, sol tibia-fibula distal metafizinden köken alan yumuþak doku komponenti bulunan,daðýnýk punktat kalsifikasyonlar içeren, fibula ve tibia distalinde destruksiyonlara yol açmýþ kitle lezyon ile(uzun ok), sað tibia proksimalinde eksositoz (kýsa ok) görülüyor. B: Lateral tibia grafisinde anteriorde eksositoz(oklar), posteriorde kondrosarkom (ok baþlarý), tibiada destrüksiyon (asteriks) görülüyor.kartilaj kepin kalýnlýðýnda artýþ olmasýnýn malign<strong>transformasyon</strong>u göstermede bir bulgu olabileceðideðiþik çalýþmalarda bildirilmiþtir (9,10).Konvansiyonel radyografilerde kartilaj kep her zamangörüntülenemeyebilmekte ve kartilaj kep en iyi T2aðýrlýklý manyetik rezonans (MR) görüntülerde ortayakonabilmektedir. Bu sebeple özellikle þüpheli veyüksek risk altýndaki þahýslarda bu lezyonlarýn MR iletakip edilmesi önerilmektedir. MR'da eksositozboyutlarýnda artýþ yada kartilaj kep kalýnlýðýnda artýþgörülmesi malign <strong>transformasyon</strong>u gösteren bulgulardýr(9,10). Bizim olgumuzda boyutta belirgin bir artýþýnolmasý, aðrýnýn ortaya çýkmasý ve radyografilerdemalign <strong>transformasyon</strong> bulgularýnýn bulunmasý(düzensiz kontur, kemik destrüksiyonu, daðýnýkkalsifikasyonlar) nedeniyle malign dejenerasyondüþünülmüþ ve bu sebeple MR incelemesine gerekduyulmamýþtýr. Osteokondromatozise sekonder geliþenkondrosarkom olgularýnýn %33'ünde medüller tutulumbulunduðu bildirilmiþtir. Ancak bu tutulum MRincelemesi yapýlsa bile radyolojik olarak görülemeyebilir(10).<strong>Malign</strong> <strong>transformasyon</strong> genellikle 20-40 yaþ arasýndaortaya çýkmaktadýr. Bizim olgumuz 23 yaþýnda oluphastalýðýn en sýk görüldüðü yaþ spektrumu içinde yeralmaktaydý. Bu hastalýkta osteokondromun nedenmalign <strong>transformasyon</strong> gösterdiði günümüze kadar netolarak ortaya konamamýþtýr. Ancak son yýllarda tümörsupresyon genlerinde bir bozukluk olabileceði konusundaçalýþmalar bulunmaktadýr (6).Osteokondromlar ve özellikle multipl olduðundamalign <strong>transformasyon</strong> gösterebilmektedir. Bu sebeple<strong>osteokondromatozis</strong>li hastalarýn periyodik olarakradyolojik ve klinik takiplerinin yapýlmasý gereklidir.Osteokondromatozisli bir olgunun radyografilerindedüzensiz kontur, kemik destrüksiyonu, daðýnýkkalsifikasyonlar ve boyutta belirgin artýþ bulunmasýhalinde malign <strong>transformasyon</strong> düþünülmelidir.Kaynaklar1. Dahlin DC, Unni KK. Chondrosarcoma (primary,secondary, differentiated and clear-cell). In: Dahlin DC,Unni KK (eds). Bone tumors. General aspects and dataon 8542 cases. Springfield: Charles C. Thomas 1986:227-259.2. Evans HL, Ayala AG, Romsdahl MM. Prognosticfactors in chondrosarcoma of bone. A clinicopathologicanalysis with emphasis on histologic grading. Cancer1977; 40: 818-831.