www.somuncubaba.net-2014-06-0164

“Bugün hükümranlık kimindir?” (limeni’lmülk) denir; hepsi: “Gücü her şeye yeten tek Allah’ındır.”derler.” 32Dinle ey cânım püserBudur tahkîk ber-haber“Levvâhatün-li’l-beşerAleyhâ tis’ate aşer” 33“Yakıcı ateşin ne olduğunu sen nerden bilirsin?O, ne geri bırakır ne de azaptan vazgeçer. İnsanınderisini kavurur; orada on dokuz bekçi vardır.(Levvâhatünli’l-beşer. Aleyhâ tis’ate aşer).” 34Dil oldur ki geçip havf u recâdanGiyip tâc-ı “lâ-havf” hüzn ü safâdan 35“Allah yolunda öldürülenleri ölü saymayın,bilakis Rableri katında diridirler. Allah’ın bolnimetinden onlara verdiği şeylerle sevinç içinderızıklanırlar, arkalarından kendilerine ulaşamayankimselere, kendilerine korku olmadığınıve kendilerinin üzülmeyeceklerini müjdeetmek isterler (Ellâhavfün aleyhim velâhümyahzenûn).” 36“Sekâhüm Rabbühüm”den şerbet-i ihyâ zuhûredipBu kutlu fâl ile hoş geldi uşşâka bu mâh u sâl 37“Rableri onlara tertemiz içecekler içirir(Vesekâhüm Rabbühüm şerâbentahûrâ).” 38Elin tutanlar oldular “yedullah” sırrına mazharAnın tuttuğu yol gibi sırâtü’l-müstakîm olmaz39“Allah’ın eli onların ellerinin üstündedir(yedüllâhi fevka eydîhim).” 40Sendedir Âdem demisin Âdem’inMazharısın sırr-ı “nefahtü” demin 41“Onu yaratıp ruhumdan üflediğimde… (venefahtüfîhiminrûhî)” 42Men Rûz-i Elest’in meyinin olalı mestiBir bâde –peresti 43“Rabbin Âdemoğullarından, onların bellerindenzürriyetlerini çıkardı, onları kendilerine şâhittuttu ve şöyle dedi: ‘Ben sizin Rabbiniz değil miyim(Elestü birabbiküm)? Onlar da, elbette (belâ),biz buna tanık olduk.’ dediler.” 44Kim tutsa erer âşık olup valsıma zîrâOl urve-i vüskâ 45“Putları inkâr edip Allah’a inanan kimse, kopmakbilmeyen sağlam bir kulpa (bi’lurveti’lvüskâ)sarılmıştır.” 46Matlau’l-fecr gibi etdi tulû’ câm-ı safâSen ayırttın yolu ey yâr-ı azîzim hayfâ 47“O (Kadir) gecesi, tan yerinin ağarmasına kadar(hattâmatlaı’l-fecr) bir esenliktir.” 484. Sure İsimlerini KullanmasıSâf vechin okur ârif olan Sûre-i RahmânBir benzeri var derse o efsâne yaraşmaz 49“Ve’d-duhâ” hüsnüne denildi ey şâhAhsente ahsente hoş bârakellâh“Ve’l-Leyl” zülfüne okundu ey mâhAhsente ahsente hoş bârakellâh 50“Ve’ş-şemsi” cemâlinin ermiş dem-i valsınaHulûsi dil u cânın derdiyle devâlanmış 51“Ve’l-leyl” zülf-i zer-târın“Ve’ş-şems” mihr-i dîdârınOlmazsa dilde ezkârınGülüm n’idem, n’idem n’idem 52Mâh-ruhun tal’at-ı Leyle-i Kadr eylediŞol şeb-i hicrânımı doğdu şemsü’d-duhâ 53Gönlünün yâdı olup dâim “Hüvallahü’l-Kadîm”Dilinin virdi budur kim “Kul Hüvallahü Ehad” 54O, bu beyitlerinde Rahman, Şems, Leyl, Duhâ,Kadr, İhlâs (Kul hü vallahü ahad) sûrelerine telmihtebulunmuş, bu isimlerin mânâlarını, bazende muhtevâlarını kast etmiştir.5. Kıssalara Telmihte BulunmasıPek çok beyitinde Hz. Eyyub, Hz. Yâkûb, Hz.Yûsuf peygamber gibi Kur’ân kıssalarına işareteder. O, pek çok beyitinde Kur’ân’da ismigeçen şu peygamberlerin ismini anmıştır: Hz.Âdem, 55 Hz. Yâkûb ve Hz. Yûsuf, 56 Hz. Mûsâ, 57Hz. İsâ, 58 Hz. Lokmân, 59 Hz. Hızır, 60 Hz. Ahmed(s.a.v.) 61Sonuç ve DeğerlendirmeEs-Osman Hulûsi Efendinin Dîvân’ında,onun Kur’ân muhtevasına ve Kur’ân âyetlerinevukûfiyeti net bir şekilde görülmektedir. O,söylediklerini büyük ölçüde âyet ve hadisleredayandırmakta, âyet ve hadislerden iktibaslaryapmakta, Kur’ân’ın en temel konularına telmihleryapmaktadır.Dîvân’ı incelendiğinde, onun daha çok Allah,peygamberler, inanç, ahlâk ve ibadetle ilgili konularıişlerken âyetlerden yararlandığı görülür.Bunu yaparken çoğu zaman âyet cümleleriniaynen kullanır, zaman zaman âyet cümlelerindebazı tasarruflarda bulunur, bazen de âyetlerinmânâlarına işaret eden cümlelere yer verir.İlahî aşk adamı olan Hulûsi Efendi şiirlerindemecâzî anlatımla Allah aşkını terennüm etmiştir.Şiirlerinde âyetlerden yaptığı iktibaslardaen fazla da sûfîlerin ilham kaynağı olan âyetlerikullanmıştır. Onun bu şiirlerini doğru bir şekildeanlayabilmek için Kur’ân alt yapısına vâkıfolmak gerekmektedir.Bu vesîle ile bir Kur’ân adamı, gönül-aşk vehizmet insanı olan Hulûsi Efendi’yi rahmetleanıyoruz.* Bu metin 18-19 Haziran 2010 tarihlerinde düzenlenen9. Somuncu Baba ve Hulusi Efendi Sempozyumu’ndasunulan tebliğin özetidir.Dipnot1 Es-Seyyid Osman HulûsiAteş, Dîvân-ı Hulûsî-iDârendevî, (Haz. Prof.Dr. Mehmet Akkuş-Prof.Dr. Ali Yılmaz), NasihatYay., İstanbul, 2006,, s,111/ 232 s, 38/43-63 s, 215/320-14 s, 89/126-105 s, 120/172-4-56 s, 134/193-27 2/Bakara, 138.8 s, 386/1229 4/Nisâ, 8010 s, 400/26411 s, 428/8212 s, 400/26113 s, 404/30214 s, 385/11515 s, 135/193-516 39/Zümer, 53.17 s, 418/44118 s, 396/22119 s, 427/6820 16/Nahl, 23.21 Riyâzü’s-Sâlihîn, HadisNo: 60422 s, 57/73-4-523 53/Necm, 8-9.24 53/Necm, 13-1725 s, 6/6-1226 S, 84/117-427 2/Bakara, 31.28 17/İsrâ, 70.29 s, 84/118-230 7/A’râf, 143.31 s, 68/89-532 40/Gâfir, 16.33 s, 369/17834 74/Müddessir, 27-30.35 s, 316/1036 3/ÂluImrân, 169-170.37 s, 331/15-338 76/İnsân, 21.39 s, 99/141-540 48/Fetih, 10.41 s, 157/228-1-742 15/Hıcr, 29; 38/Sâd, 72.43 s, 9/12-244 7/Araf 172.45 s, 11/15-146 2/Bakara 256.47 s, 374/948 97 Kadir 5.49 s, 106/154-350 s, 277/413-151 s, 122/175-652 s, 199/289-453 s, 13/17-154 s, 39/45-355 s, 56/71556 s, 2/1-6; 3/2-1; 17/22-4; 38/44-3; 112/16557 s, 99/14158 s, 12/15-359 s, 13/18-160 s, 39/45-2) (s, 55/70-261 s, 38/43-612 HAZİRAN 2014 somuncubaba 13