www.somuncubaba.net-2014-06-0164

Orucun Teşrîî Hikmeti“Ahlâk” başlığı altında ise âdâb-ı muâşeret,kardeşlik, ana-babaya itâat, iyilik, yardımlaşma,doğruluk, edeb, hayâ, komşulara iyi davranmak,dili korumak, adaletli olmak gibi güzel hasletlerve erdemleri ele almıştır. Bunlar yanında kötühuylardan olan yalanın zararları, rüşvet, istihzâve gıybetin zararları gibi hususlara değinmiştir. 4Orucun ibadetler arasındaki yerini “Oruç, ifratile tefritten âzade, ilâhî bir adl ve insanî biri’tidâl olarak Allah ile kul arasındaki ibadettir.”ifadeleriyle anlatan Hulûsi Efendi bu ibadetinteşrî’ hikmetiyle ilgili olarak şunları söyler:“Fi’l-hakîka; oruçla hayvanî (behimî) arzu-İbadet-ahlâk münasebetini konu ettiği birhutbede şu görüşlere yer verir: “Müslümanlığınen büyük ehemmiyet verdiği bir şey var, o daahlâktır, ahlâk güzelliğidir. Ahlâkın yükselmesiİslâm dininin yegâne gayesidir. Müslümanlıktaahlâkî emirlerin, hem dinî esaslarla, hem defer’î ibadetlerle çok sıkı bir münâsebeti vardır.O kadar ki, ahlâkî vazîfeleri, sırf dinî olan emirlerin,vazîfelerin hâricinde tutmak mümkün biledeğildir.” 5Hutbelerinde iman-ahlâk bütünlüğü yanındadünya-âhiret dengesine de sıkça vurgu yapanHulûsi Efendi şu ifadelere yer verir:“Hayır, hayır… İnsanlar başka bir âlemde lâyemûtâne(ölmeyecek bir halde) yaşayacaklar,dünyadaki amellerinin semerelerini o âlemdegöreceklerdir. Yazıklar olsun o gâfillere ki, bugibi zâhir hakikatleri inkâra cüret eder dururlar.” 6İbadetlerde Aslolan HikmetDeğil İtâattirHutbelerinde ibadetlerin teşrîî hikmeti üzerindeduran Hulûsi Efendi, ibadetlerin bir takımhikmetleri bulunmakla birlikte onların emredilmesininve yerine getirilmesinin esas gayesininAllah’a itâat ve teslîmiyet olduğunu isabetleifade eder. Yani ibadetler belli hikmetler taşısada, mükellef bunları öncelikle sadece Allah’ınemri olduğu için taabbüd anlayışıyla yapar.Onun konuyla ilgili yorumlarından biri şöyledir:olursa olsun, bunlar o ibadetlerin farz olmalarınınyegâne illeti ve hikmeti değildir. İbadetlerinve orucun farz olmasının asıl hikmeti;Allah’ın emirlerine itâatle kulluk ve vazîfezevkini tatmak ve böylece ruhlarımızı riyave gösterişlerden temizleyerek ahlâkımızınsamîmîliğini artırmak ve kendimizi bizzatAllah (c.c)’ın vikâyesine tevdî için nefislemücâdele etmektir.” 7Namazın Teşrîî HikmetiHulûsi Efendi namazla ilgili hutbelerininbirine şu âyetle başlar: “Ailene namazı emretve kendin de ona devam et. Senden rızık istemiyoruz.Sana da biz rızık veriyoruz. Güzel sonuçAllah’a karşı gelmekten sakınanlarındır.” 8 Âyetikısaca yorumladıktan sonra ailenin namaz eğitimineve bu konuda ebeveynin sorumluluğunaişaret eder. Âyetin nâzil olması üzerine Hz. Peygamber(s.a.v.)’in bir ay kadar her sabah Hz. Ali(r.a.) ve Fâtıma (r.anhâ)’nın evlerine gidip onlarınamaz için uyandırdığı bilgisini nakleder. Dahasonra namazın teşrîî hikmetlerine şu cümlelerleişaret eder:“Hâsılı, namaz pek ulvî bir ibadettir. Namazlir, kalben münşerih olur, kendisinde pek güzelduygular husûle gelir.” 9Onun değerlendirmesine göre en resmî namazdabile muntazaman namaz kılanlar şu kazançlarıelde ederler:“Kalp ve beden temizliğiAllah sevgisinin ve Allah korkusunun kalbeyerleşmesiKalbin kuvvet bulmasıFenâlıktan uzak kalmakVakitlerini intizâm altına almak” 10“Hikmet-i şerîfine uymak kaydıyla, usulüylelar terk edilerek insânî arzular kuvvetlendirilir.Nefse hâkimiyet sağlanarak Allah (c.c) yolunatevessül edilir. Allah rızasını kazanmak tarafıalınır. Şehevî duygular terk edilir ve bu suretledünya ve âhiret saâdeti için gerekli ahlâkîfazîletler elde edilir.” 12“İnsan ruhunun berraklaştırılması vemânevî derecesinin yükseltilmesi, hulasa insankemâlinin temin gayesini güden ibadetlerinbu ikinci cephesini bize oruç sağlamaktadır.Kur’ân-ı Kerim’de “Sizden evvelkilere farzedildiği gibi size de oruç farz edildi, ta ki kendinizifenâlıktan koruyasınız.” 13 buyrulması bizebu hikmeti bildirmektedir. İbadetin, Allah ilekul arasında kalan bu cephesi, ibadet yolunadüzülenleri içtimâî hayattan, ahlâk-ı fâzıla vea’mâl-i hasene sahibi kılmakla kendini gösterir.Zira Alla (c.c.)’ın rızasını tahsil etmek gayesiyleyiyip içmekten sakınmak, insanda itâatduygusunu inkişâf ettirir. İnsânî seciyeyi yükseltir,ona sabırlı ve metânetli olmak kudretiniverir ve kişiyi irâdesine hâkim kılar. Peygamberimizin“Oruç ibadetin kapısıdır.” buyurmasındakihikmet budur işte.”Hulûsi Efendi hutbelerinin birini, Ramazanayında Allah’ın oruç tutanlara yönelik beş lütfunaayırmıştır. Onun hadislerden tesbitine görebu lütuflar şöyledir:Ramazan ayının ilk gecesinde Allahu Teâlâ“Tekmîl ibadetlerimizin ve orucun maddive rûhî ne şekilde ve ne mertebede faydasımü’minlerin mîrâcıdır. Kurbiyyet-i manevîyyeyevesîledir. İnsan namaz sayesinde rûhen yükse-kılınan namazlar insanda günahtan, maddî vemanevî pislikten eser bırakmaz.” 11ümmet-i Muhammed’e rahmet nazarıyla bakar.Bu nazara mazhar olan ise azap yüzü görmez.88 HAZİRAN 2014 somuncubaba 89