www.somuncubaba.net-2014-06-0164

Zihî şol pâdişâh-ı aşk olan Mecnûn hevân ileGörüp Leylâ-yı hüsnün kendini sahrâya salmışdırveya:Sen düşürdün n’eyleyeyim feryad ü vâveylâlaraSabrı yok ârâmı yok emsâli yok sevdâlaraÂhiri Mecnûn-veş koydun beni sahrâlaraSevdiğim bilmen mi kim hicrinle hâlimn’olduğunveya:Güzelliğe şahit olduktan sonra kölesi olunur:Aşkdır Mecnûn’a kûh u sahrâyı gezdirenAşkdır Leylâ’ya hüsnüne i’tibâr ederProf. Dr. Amina Siljak JESENKOVİÇSaraybosna Ünviversitesi Öğretim Üyesiveya:Deldirir dağları Şîrîn-leb ile Ferhâd’aAklı Mecnûn olanın kâkül-i Leylâ’da kalırAna Mecnûn derler ki ezber etmişDilinde her nefes evrâd-ı LeylâGözü yarın cemâlin manzar etmişŞuhûdu şâhidi irşâdı Leylâ……Hulûsi yâr olup gayrı unut kimKala ortada ancak adı LeylâMecnûn’un gamını yaşama derecesine yükselenzat tabii ki bu tecrübenin değerini bilmektedir:Mevlâ da yâr-ı Mecnûn Leylâ da yâr-ı MecnûnSahrâ da yâr-ı Mecnûn gezdikçe gam berâberBundan dolayı hastalığından da kurtulmayıtalep etmez:Mecnûn gibi giriftâr-ı derd-i aşkım ey LeylâDuâ kıl ki ermeye nâgehân bir devâ banaKendini rûhânî âlemin mecâzı olan sahrâlarasalmış Mecnûn, Hulûsi Efendi’nin zihnindepâdişâh-ı aşk ki, Leylâ’nın güzelliğine şâhit olmayakadar şanslıdır:Gezdirir Mecnûn’a kûh u sahrâyıBoynunda kâkül-i Leylâ olursaGüzellik göründükten sonra görenin değerstandartları farklı oluyor:Leylâ gözünü sürmelese gül ruhu MecnûnLeylâsına meftûnHer hâr-ı mugaylân görünür ravza-i CennetAğyâra ne minnetFarklı bakış açısı sadece zâhire bakan vezâhiri görebilenler arasında akıldan yoksunlukolarak görülmektedir.Deme Mecnûn’a Leylâ yüzünden düşdüsahrâyaAnın ............ aklı hep zâildi görmüşdümEy Leylâ senin Mecnûn’un oldumDağıldı aklım dîvâneler tekDîdârına meftûn kılan cânı sana medyûn kılanAklım alıp Mecnûn kılan ebrûların gîsûlarınBen figân-ı aşkın Mecnûn’u oldumSen melek-sîmânın meftûnu oldumHulûsi Efendi’nin Mecnûn’la özdeşleşmesişu beyitlerden de anlaşılıyor:Mecnûn Hulûsî’ye vefâ kim ede LeylâMahzûn Hulûsî’ye cefâ kim ede LeylâMedyûn Hulûsî’ye eza kim ede LeylâMağbûn Hulûsî’ye safâ kim ede LeylâTalan ola varlık gide can yâr ola cânânN’itdim n’ideyim n’oldu bakın âlem-i ebdânYusuf ve Züleyhâ Kıssasıİkinci sırada Kur’an’daki ‘Ahsenu’l-kasas’ olarakbilinen Yûsuf Sûresiyle geçmiş kitaplara vesözlü geleneğe dayanan ve mesnevî şeklindebazı Orta Asya, Anadolu ve Balkan şairleritarafından, Farsça ve Türkçe işlenen Yûsuf veZüleyhâ 2 hikâyesidir. Bu mesnevî hikâyelerindeYûsuf ile Züleyhâ ilişkisiyle birlikte hemen hemenaynı derecede önemli baba ile oğul ilişkisi,yani Ya’kûb Peygamber ile Yûsuf Peygamber arasındakiaşk ve hasret incelenmektedir. Yine deYûsuf ile Züleyhâ başlıklı mesnevî hikâyelerindeikinci sırada incelenen ilişkiler kardeşler arasındakiilişkilerdir; duygulara gelince sevgi, hasret,kıskançlık, sabır, sadâkat, dürüstlük, adalet, hırsgibi duygular, bunların etkisinde ortaya çıkandavranışlar ve kahramanların iç mücâdelesi önplanda tutulmaktadır. Yûsuf Sûresiyle Yûsuf ileZüleyhâ hikâyesine telmih ve diğer göndermelerinbulunduğu birçok eserde de olduğu gibiHulûsi Efendi’nin Dîvânı’nda daha çok ‘iki seçilmiş’veya ‘iki olgun’ kişiye, yani Ya’kûb ile Yûsufarasındaki ilişkiye değiniliyor.Çık artık Beytü’l-Hazen’den Ya’kûbGör ki Yûsuf-ı Ken’ân’ın âmedGönülden çıkdı âlem dîdeden gayra nazar gelmezPerîşân oldu Ya’kûb Yûsuf’undan bir habergelmezYa’kûb-veş âh eylerim Yûsuf benimle yâr ikenBen dürüyüm Ken’ân’ımın Ken’ân benimlekân imişYûsuf’un şevk-i visâliyle müdâmCennet olur Ya’kûb’a Beytü’l-HazenÜçüncü sırada Firdevsî’nin Şehnâme’sinikaynak olarak alan ve yine de mesnevî şeklindeHusrev ile Şîrîn veya Ferhâd ile Şîrîn 3 başlığıaltında birçok şair tarafından işlenen, Leylâ ileMecnûn hikâyesi gibi Anadolu’da halk hikâyesi16 HAZİRAN 2014 somuncubaba 17