Cinedergi 14

SERDAR AKBIYIK
Bundan 10-20 yıllar sonra insanlar dönüp de
yaşadığ ımız döneme baktığ ı zaman kapkaranlık
bir süreç görecekler. Çekilen belgeseller
de bu anlamda tarihe düşen en önemli
notlar olacak. Bu açıdan sinema hiçbir zaman
olmadığ ı kadar etkili bir üretim. Zamanın
Ruhu bu tür önemli yapımları işlemeye devam
ediyor. Bu sayıda, Eric Morris’in son filmi
Standart Operasyon Prosedürü-Standart
Operating Procedure’ü işleyeceğ iz. 2004
yılında Irak’ta Ebu Garib hapishanesinde
yaşanan işkencelerin fotoğ raflarının basında
yayınlanması üzerine başlayan süreci anlatıyor
film.
Birçok dönemde ve birçok ülkede işkence
olayları yaşanmıştır. Fakat Ebu Garip’te
yaşananlar eski örneklerinden çok farklı.
Çünkü bir ülke yönetimi top yekûn bu uygulamayı
başlatmış, dünyaya da doğ ru yaptığ ını
kabul ettirme çabasını göstermiş ve işkenceye
standart getirme iddiasında bulunmuştur.
Şimdiye kadar bizim ülkemiz de dahil olmak
üzere birçok ülkede bu tür olaylar yaşandı.
Ama hepsi gizlendi, hep hasıraltı edilmek
istendi. Çünkü bu işkenceyi yapanlar da yaptıklarının
ne kadar insanlık dışı bir faaliyet
olduğ unu içten içe kabul etti. İşkence hiçbir
zaman açık bir devlet politikası olarak
karşımıza çıkmadı. Geçmişte işkence, insanlık
onurunu ayaklar altına alan ama standartlaştırılmayan
bir suçtu. Halbuki Ebu Garib ve
sonrasında yaşananlar işkenceyi, insan onurunu
aşağ ılamayı standart bir uygulama
olarak önümüze getiriyor. Bir takım sebepler
neticesinde kabul edilebilir hale getiriyor.
Hayır, işkence asla kabul edilemez. Belirli
suçlar için idam cezasını bile tartışabiliriz
ama insanlık onurunu alaşağ ı etmeyi asla.
Eric Morris önemli bir isim. The Fog Of The
War ile geniş kitleler tarafından tanındı. Belki
de o filmin ivmesiyle Ebu Garib ile ilgili bu
belgeseli çekebildi.
Ebu Garib’de neler olmuştu? Irak’ta bütün
önemli mahkumların gönderildiğ i bu hapishane
normal askerlerin dışında CIA’nin özel
sorgucularının cirit attığ ı bir yer. CIA ve özel
sorgulama ajanları için Ebu Garib’e girerken
insanlıklarını dışarıda bırakıyorlar bile diyemeyeceğ
im. Olay daha vahim çünkü. Bütün
yaşananlar, orada görevli ABD ordusundan
sıradan askerlerin yaptıkları rezillikleri
fotoğ raflamaları ve bunların bazısının dünya
basınına sızmasıyla ortaya çıktı. Hepimiz bu
resimleri internet sitelerinden gazetelerin baş
sayfalarından görmüşüzdür. Bu belgeselle bir
daha o rezil resimleri hatırlamak değ il amaç.
Biz burada yaşananların ABD’de nasıl algılandığ
ını ve bu resimleri çekip ceza alan
insanların geriye bakıp ne gördüklerini
araştıracağ ız.
Daha doğ rusu bu belgeselde bizim için önemli
nokta bu. Yoksa dediğ imiz gibi hepimizin
hala anısında olan o rezil fotoğ rafları çarpıcı
unsur olarak bu sayfalara taşımak değ il
amaç.
Filmde öncelikle Lynndie England gibi
işkenceci askerlerin röportajları, o
fotoğ rafları inceleyip bu askerlerin yargılanmasında
kullanılacak bilirkişi raporlarını
hazırlayan bir emniyet görevlisinin, Ebu
Garip’in kadın komutanının, bir de sorgulama
görevlisinin röportajları yer alıyor. England’ı
hepimiz hatırlarız, bir tutsağ ın boynuna
geçirdiğ i tasma ile onu yerlerde
süründürürken, başka bir tutsağ ı zorla mastürbasyon
yaptırırken çekilmiş resimleri
unutulmazlar arasına girdi.
England bu davranışları yüzünden hapis
cezası alıyor ama bunun için röportajda
neredeyse hiç tepki vermiyor. En küçük bir
suçluluk hissetmiyor kadın. Tek derdi var o
dönemde aşık olduğ u