KOAH Bülteni 2009 Sayı 3

DERLEME
yönde etkilemektedir. KOAH’ta, özellikle
hastalık ilerlediğinde, kasların
morfolojisinde, kütlesinde, biyoenerjisinde
ve direncinde önemli değişiklikler
olmaktadır. Ağır KOAH’lı olgularda
kas güçsüzlüğünün, atak sonrası
yeniden hastaneye başvurular ve
mekanik ventilasyon gereksinimi gibi
morbidite ile ve en önemlisi de mortalite
ile yakından ilişkili olduğu vurgulanmaktadır.
Kas kütlesi ile direncindeki değişiklikler
KOAH’lı olgularda üst ve alt ekstremite
kas direncinde anlamlı azalmalar saptanmıştır.
Kas direncindeki azalma, özellikle
alt ekstremitelerde daha belirgindir.
Kas morfolojisinde değişiklikler
KOAH’lı hastaların egzersiz kapasitelerindeki
azalmaya bağlı olarak nispeten
sedanter bir yaşam tarzını benimsemeleri,
yavaş kasılan kaslarda artışa neden
olmaktadır. Özellikle de IIA/IIx liflerinde
atrofi daha belirgindir. KOAH’lı
olgularda kas lifi yapılarının değişmesinin
yanı sıra kasların kesit alanları da
belirgin olarak azalmaktadır.
Kas biyoenerjisinde değişiklikler
KOAH’lı olgulardan yapılan kas biyopsilerinde,
oksidatif ve glikolitik enzimlerde
anlamlı azalma saptanmıştır. Keza,
kaslardaki anaerobik metabolizmaya
neden olan kas fosfokreatinini de azalmaktadır.
Bu değişiklikler erken laktik
asidoz ve egzersiz intoleransına neden
olmaktadır.
KOAH’lı olgularda %26-47 oranında
malnütrisyon ve kaşeksi görülmektedir.
KOAH’ta kilo kaybı, sadece
yetersiz beslenme ile ilişkili değildir ve
hastalığın şiddeti ile korelasyon gösterir.
Beden kitle indeksi 25 kg/m 2 ’nin
altında olan olgularda mortalitenin
daha fazla olduğu saptanmıştır. Artmış
kas protein yıkımı, negatif enerji balansı,
hipoksemi, steroid tedavisi, yoğun
inflamasyon, insülin direnci, testosteron
ve insülin benzeri büyüme faktörü
azalması (IGF-1) KOAH’lı hastalardaki
kaşeksinin başlıca nedenleridir.
Ayrıca bazal metabolik hız ve istirahat
enerji tüketiminde artış saptanan
KOAH’lı olgularda, IL-6, IL-8, TNF-α,
CRP’nin daha yüksek olduğu bildirilmiştir.
İnflamatuar mekanizmalar
dışında, KOAH’a bağlı nörohormonal
etkiler de vardır. Leptin, enerji dengesinde
önemli role sahip olan ve yağ
dokusundan salınan bir proteindir, yağ
kütlesini regüle eder. KOAH’ta yağ
dokusu metabolizmasından da sorumlu
olduğu düşünülmektedir.
KOAH VE ENDOKRİN SİSTEMİNE AİT ETKİLER
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının
büyüme hormonu/insülin benzeri
büyüme faktörü (IGF-I), tiroid hormonları
ve hipotalamik-pituiter-gonadal
aks üzerinde etkileri vardır. Bu etkileri
özellikle kas güçsüzlüğü ve kilo
kaybı gelişmesinde etkilidir.
Büyüme hormonu/insülin benzeri büyüme faktörü-I
(IGF-I) üzerindeki etkiler
Büyüme hormonu kas büyümesi ve gelişimini
sağlar. Primer etkilerini insülin
benzeri büyüme faktörlerini artırarak
yapar. Sağlıklı yaşlı bireylerde, büyüme
hormonunun kas üzerindeki anabolik
etkilerini gerçekleştiren majör belirteci
olan IGF-I azalmıştır. Yaşın ilerlemesi ve
KOAH ataklarında kullanılan sistemik
steroidler, büyüme hormonu salınımını
olumsuz yönde etkilemektedir.
KOAH’lı olgularda dolaşımdaki büyüme
hormonu ya da IGF düzeyleri hakkında
bilgi yeterli değildir. Pituiter büyüme
hormonu salınımı pulsatil olduğu
için dolaşımdaki düzeyler de varyasyon
gösterir. Bu nedenle, tek bir kan örneği
sonucunun güvenilirliği sınırlıdır.
Tiroid hormonu üzerindeki etkiler
Tiroid hormonunun önemli fonksiyonları
metabolizma regülasyonu ve
termogenezdir. Tiroid fonksiyon
bozuklukları, enerji balansını ve vücut
yapısını etkiler. KOAH’lı olgularda
çoğu zaman hipermetabolizma bulunur.
Bu durum, istirahat enerji tüketiminin
artmış olmasına bağlanır.
Hipermetabolik durumla birlikte
diyetteki eksiklik, negatif enerji dengesine
ve kilo kaybına neden olmaktadır.
KOAH’lı olgularda tiroid fonksiyonlarında,
solunum yetmezliği olan olgular
dışında, çok ciddi değişiklikler beklenmemektedir.
Bacakoğlu ve arkadaşlarının
çalışmasında, solunum yetmezliği
olan olgularda tiroid fonksiyon testi
bozukluklarına daha sık rastlanılmış
ancak mortalite ile ilişkili bulunmamıştır.
Testosteron hormonu üzerindeki etkiler
Kas erimesi ve osteoporozla seyreden
kronik hastalıklarda, azalmış anabolik
hormonların etkili olduğu düşünülmektedir.
KOAH’lı olgularda kronik hipoksi,
hastalık ciddiyeti, kronik inflamasyon
ve kortikosteroid kullanımına bağlı olarak
anabolik hormon seviyeleri düşüktür.
Testosteron depresyonu, arteriyel
hipoksemi ve hiperkapni ile korelasyon
gösterir. Kronik obstrüktif akciğer hastalığının
büyüme hormonu/insülin benzeri
büyüme faktörü (IGF-I), tiroid hormonları
ve hipotalamik-pituiter-gonadal
aks üzerinde etkileri vardır. Bu etkileri
özellikle kas güçsüzlüğü ve kilo kaybı
gelişmesinde etkilidir.
Diabetes mellitus
Büyük toplumsal çalışmalarda, hafif
KOAH’lı olgularda bile diabetes mellitus’un
yaklaşık 1.5 kat arttığı bildirilmektedir.
Proinflamatuar sitokinlerden
özellikle TNF-α ve IL-6, insülin reseptörlerini
bloke ederek insülin direncine
neden olmakta, bu da Tip II diyabet
gelişimi ile sonuçlanmaktadır. Bazı çalışmalarla,
KOAH’ta akciğer fonksiyonlarındaki
azalmanın insülin rezistansı ve
diyabet gelişimi için bir risk faktörü
olduğu gösterilmiştir. Diabetes mellitus
ve kardiyovasküler hastalık birlikteliğini
içeren metabolik sendrom da KOAH’lı
olgularda sıklıkla saptanmaktadır.
KOAH VE OSTEOPOROZ
KOAH’lı olgularda hastalığın hafif evrelerinde
dahi kemik mineral dansitesinde
azalma ve osteoporoz prevalansının yüksek
olduğu bildirilmiştir. KOAH’ta
osteoporozun sık görülmesinin nedenleri
başlıca yaşlılık, sigara içimi, steroid kullanımı
ve sedanter yaşamdır. Sigara içimine
bağlı olarak KOAH’lı olgularda
kemik mineralizasyonunu etkileyen
osteokalsin, parathormon gibi hormonlarda
sağlıklılara göre farklılıklar saptanabilmektedir.
Son çalışmalar, KOAH’ın
kendisinin osteoporoz için risk faktörü
KOAH BÜLTENİ
5